‘De benadering van Erdogan kan flink verkeerd uitpakken’

De botsing tussen Recep Tayyip Erdogan en Emmanuel Macron is fors. Maar helemaal slecht komt ze beide presidenten niet uit.

Het klinkt vandaag gek, maar begin oktober hoopte de Europese Unie nog dat ze met Turkije positief tot zaken kon komen. Nu is de kans groot dat er op de top van de Unie in december strenge sancties tegen het land op tafel liggen. Raadsvoorzitter Charles Michel stelt vast dat Turkije voor een politiek van provocatie koos. Europa kan de forse uithaal van de Turkse president naar zijn Franse ambtgenoot moeilijk over zijn kant laten gaan: Recep Tayyip Erdogan zei dat Emmanuel Macron dringend naar zijn hoofd moet laten kijken.

Het steekt de Turken onder meer dat de Franse marine Griekenland en Cyprus helpt om een Turks schip op afstand te houden dat in de oostelijke Middellandse Zee naar olie en gas wil zoeken. De relatie tussen Parijs en Ankara liep helemaal uit de hand toen Macron uithaalde naar het ‘islamistische separatisme’ in zijn land. Hij deed dat, terecht woedend en verontwaardigd, na de moord op een leraar die in een les over vrije meningsuiting een cartoon van Mohammed had getoond. In de karikaturenstrijd over de profeet stonden de ideeën van de verlichting ineens opnieuw frontaal tegenover die van de islam.

Erdogan beschuldigde Macron van moslimhaat en vroeg alle moslims om Franse producten te boycotten. In de nasleep werden op verschillende plaatsen in Frankrijk mensen door islamisten aangevallen. Alvast de Duitse buitenlandminister Heiko Maas vindt dat Frankrijk niet islamofoob is omdat het zich tegen moordenaars beschermt. De benadering van Erdogan kan trouwens flink verkeerd uitpakken. Hij ziet zichzelf graag als de leider van alle moslims, maar ligt intussen wel met zo goed als de hele Arabische wereld overhoop. Saudi-Arabië, bijvoorbeeld, kondigde van zijn kant al spottend een boycot van Turkse producten af.

Erdogans verbale machtsvertoon past in de gewapende regionale politiek die Turkije al enige tijd voert. Het land is militair actief in Syrië, in Libië en nu ook in Nagorno-Karabach, aan de kant van Azerbeidzjan. Het riskeert daar, zoals in Syrië, te botsen met Rusland. Het is niet duidelijk waar dat allemaal goed voor is. Behalve dat het de aandacht afleidt van de belabberde economische situatie in Turkije, die maakt dat het zich eigenlijk geen conflict met Europa kan permitteren.

Het komt trouwens ook Macron niet slecht uit dat de Turkse provocatie de aandacht afleidt van zijn binnenlandse problemen, waar hij ook maar moeilijk vat op krijgt. Een meerderheid van de Fransen steunt nu zijn aanpak van de terreur. Die meerderheid is alleen van mening dat Marine Le Pen misschien beter geschikt is om dat probleem op te lossen.