Vrijdaggroep

‘Catalaanse strijd om onafhankelijkheid: wordt het geen tijd dat Europa leiderschap toont?’

‘Als Europa de huidige koers laat varen, en meewerkt aan een oplossing voor Catalonië, kan het zich opnieuw positioneren als een politieke macht, die in staat is om compromissen te produceren, die Europa in de richting van meer eenheid duwen’, schrijft Francois Toussaint van de Vrijdaggroep.

In zijn recente boek verdedigt Carles Puigdemont – tegen wil en dank Brusselse burger, maar in de eerste plaats voormalige ‘president’ van Catalonië – het idee dat de Catalaanse onafhankelijkheid een opportuniteit zou zijn voor Europa. Is het zo eenvoudig?

De huidige impasse

Als we het beginsel van niet-inmenging in binnenlandse zaken moeten respecteren, moeten we vaststellen dat de vooruitzichten op een akkoord tussen Catalonië en de Spaanse centrale overheid nihil zijn. Nu de socialisten aan de macht zijn in plaats van de Partido Popular en Mariano Rajoy, zien we weliswaar een verbetering in de betrekkingen hoewel ook nu nog geen concrete vooruitgang is geboekt.

Catalaanse strijd om onafhankelijkheid: wordt het geen tijd dat Europa leiderschap toont?

De Catalaanse separatisten hebben trouwens de druk op Madrid verhoogd door onlangs te dreigen om hun steun aan de regering Sanchez in te trekken als er geen referendum voor zelfbeschikking georganiseerd wordt. Nieuwe verkiezingen kunnen niet uitgesloten worden. De kans dat de politieke actoren het eens worden over een onderhandelingsagenda is zo goed als onbestaande. Wat zijn dan de opties?

Het is echter verkeerd om te beweren dat de democratie, en Europa, als overwinnaar uit de situatie zouden komen door het op te nemen voor de Catalaanse onafhankelijkheidszaak. Tientallen miljoenen Spanjaarden zouden dan immers net het tegenovergestelde gevoel hebben, dat van een democratie die niet langer legitiem is.

De democratie is gebaseerd op de rechtsstaat, politiek debat en persvrijheid. De separatisten hebben evenwel de Spaanse rechtsstaat niet gerespecteerd. Zij beschouwen die immers als ‘onwettig’ op basis van tal van politieke grieven. Ze eisen het recht op zelfbeschikking, dat niet aanvaard wordt binnen de Europese Unie. De juridische weg biedt hen bijgevolg maar weinig hoop. De Spaanse staat heeft het recht aan zijn kant, waardoor bepaalde Catalaanse leiders vandaag nog steeds opgesloten zitten. Het hoeft geen betoog dat dit in Catalonië overkwam als een antidemocratische daad en een verschrikkelijke gewelddaad.

Noch de wettigheid die door Madrid ingeroepen wordt, noch de koppigheid van de separatisten of de afwachtende houding van Europa brengen iets teweeg.

Tegenover Madrid beschouwen de meeste Catalanen hun zaak als rechtvaardig en legitiem. Dat is meer dan voldoende om miljoenen personen te mobiliseren in de straten van Catalonië. Hun argumenten vallen dus eerder onder een legitiem of natuurlijk recht om meer autonomie te krijgen (een ‘Estatut‘). De Catalanen willen logischerwijs meer respect krijgen van de centrale overheid, die al jarenlang hun eisen negeert en de toenemende frustratie bij de bevolking onderschat.

Europese bemiddeling?

Terwijl de Catalaanse en de Spaanse maatschappij verscheurd blijven rond deze kwestie, moeten we vaststellen dat er veel over gepraat wordt, maar dat er geen concrete vooruitgang geboekt wordt.

Vandaar deze terechte vraag: wordt het geen tijd dat Europa leiderschap toont? Ook al betekent dat dat het zijn afwachtende en legalistische rol, die beide partijen al jaren in stand-by houdt, laat varen? Het belang van zo’n ongekend initiatief is duidelijk: Europa opnieuw positioneren als een politieke macht, die in staat is om compromissen te produceren die Europa in de richting van meer eenheid duwen, met respect voor de diversiteit van de culturen en talen van de Unie. Waarom geen delegatie van enkele door beide kampen aangeduide personen sturen, die een bemiddelende rol kunnen spelen? Deze actoren zouden dan een agenda kunnen opstellen die ertoe moet leiden dat de partijen snel rond de tafel gaan zitten om in alle discretie tot een compromis te komen.

Dat kan naïef lijken, maar noch de wettigheid die door Madrid ingeroepen wordt, noch de koppigheid van de separatisten of de afwachtende houding van Europa brengen iets teweeg. Er zijn vandaag heel wat andere, veel bedreigendere uitdagingen waarin de politieke wereld zijn energie moet steken.

Door Francois Toussaint, Belgische ondernemer die in Catalonië woont, oud lid van de vrijdaggroep, beleidsplatform voor jongeren van diverse pluimage ondersteund door de Koning Boudewijnstichting www.vrijdaggroep.be Twitter: @Friday_Group

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content