Cannabis steekt alcohol voorbij als ‘dagelijkse drug’ in VS

Uit een studie, die vorige week werd gepubliceerd, blijkt dat cannabis in de VS alcohol achter zich gelaten heeft als ‘dagelijkse drug’. In absolute cijfers zijn er nog meer mensen die alcohol consumeren, maar dan enkele keren per maand eerder dan dagelijks. ‘Een federale legalisering van cannabis is nog veraf.’

De studie verzamelde de antwoorden die ruim 1,6 miljoen inwoners van de VS gedurende de periode 1979-2022 via 27 bevragingen hebben gegeven. Conclusie: in 2022 waren er voor het eerst meer bewoners die dagelijks of bijna dagelijks cannabis gebruikten dan alcohol. Het ging om 17,7 miljoen dagelijkse cannabisgebruikers tegen 14,7 miljoen dagelijkse alcoholconsumenten. De gemiddelde alcoholdrinker rapporteert per maand vier tot vijf keer te drinken, terwijl de gemiddelde cannabisgebruiker 15 tot 16 keren per maand een high zoekt. Over dertig jaar gerekend, van 1992 tot 2022, is het deel van de bevolking dat dagelijks cannabis gebruikt, vijftien keer groter geworden.

Jonathan Caulkins, auteur van de studie, en professor gespecialiseerd in drugpolitiek aan Carnegie Mellon University in Pittsburgh, plaatst zelf een vraagteken bij zijn studie, die nochtans peer reviewed is. De studie is gebaseerd op antwoorden die mensen vrijwillig gaven. Het kan zijn dat de resultaten – bijvoorbeeld de vijftienvoudige groei over dertig jaar – vertekend zijn door de maatschappelijke evolutie, waarbij er een groter taboe rustte op cannabisgebruik in 1992, terwijl dat gebruik in 2022 minder betwist was. ‘Maar de globale evolutie en groei zijn onbetwistbaar’, zegt hij aan de telefoon. De stijgende trend is over de periode van 30 jaar ook redelijk gestaag.

Cannabis (ofte marihuana) was ooit een drug voor af en toe, in weekends, maar evolueert in de richting van de sigaret, en wordt, in de woorden van de professor, ‘een dagelijkse gewoonte’. Sigaretten waren in 2022 nog populairder dan cannabis, met 24,1 miljoen dagelijkse of bijna dagelijkse gebruikers.

Bill Clintons symboliek

Waarom neemt het cannabisgebruik overhand toe?

Caulkins legt er de nadruk op dat zijn studie geen oorzaken aangeeft, maar dat hij als ‘algemeen expert’ wel zijn mening wil geven.

Er is eerstens, zegt hij, een veranderde publieke opinie en een veranderde politiek. ‘De VS hebben sinds 1996, toen Californië de wet aanpaste om medicinaal gebruik van marihuana mogelijk te maken, bijna jaarlijks ergens in een staat of nationaal een versoepeling van de wet gezien.’ Op dit ogenblik is cannabis legaal in 24 van de 50 staten en wordt medische marihuana verstrekt in 38 staten. Maar de grote stijging van het aantal gebruikers begon al in 1992, nog voor de wetten veranderden. In dat jaar gaf presidentskandidaat Bill Clinton toe dat hij in Engeland (onder verstaan: zonder de VS-wet te overtreden) enkele keren geëxperimenteerd had met marihuana, maar dat hij niet geïnhaleerd had. Dat kon symbool staan voor de veranderende mentaliteit, aldus Caulkins, nadat sinds 1980 een oorlog tegen drugs was gevoerd die ook cannabis omvatte.

Tweede element: ‘De prijs van cannabis is gezakt’, en wat je krijgt, is voor minder geld veel potenter dan vroeger. ‘Cannabisgebruik is goedkoop geworden.’

De prijsdaling heeft met de plaatselijke legalisering te maken, en met de gegroeide productie. Voor de legalisering hielden producenten zich vaak aan de 99 planten-regel. Wie meer produceerde riskeerde zware straffen.

Het derde element is de variatie in de cannabisproducten. Caulkins vergelijk het met melk. Ooit was er alleen melk, en vervolgens kwamen zuivelproducten. In de cannabissector kun je intussen etenswaren, drankjes, vapes, druppels, pillen, zetpillen, oliën, lotions etc. kopen. Ook wie niet rookt, wordt bediend, al blijft de meerderheid van de gebruikers – om en bij 60 procent – roken.

Een vierde element: cannabis wordt beschouwd als natuurlijk en – ‘ten onrechte’, zegt Caulkins – als gevaarloos. Je wordt er relaxed van en houdt er geen kater of cirrose aan over.

Cannabis én alcohol?

In welke bevolkingsgroepen is de groei het meest uitgesproken? Bij jongeren? Vrouwen?

‘Niet bij jongeren, in elk geval’, vond Caulkins. Hoewel. ‘Bij jongeren is de evolutie van het gebruik grotendeels stabiel. Jongeren gebruiken duidelijk minder van de rest: tabak, alcohol. Stabiel cannabisgebruik is bij hen eigenlijk een buitenbeentje.’

‘De gemiddelde gebruikers zijn dertigers. Meer mannen gebruiken dan vrouwen, maar zoals bij andere drugs en zwaar alcoholgebruik wordt die kloof kleiner.’

Het alcoholgebruik is tussen 1992 en 2022 niet radicaal veranderd. Wat leidt Caulkins daaruit af? Het verhoogde cannabisgebruik beïnvloedt alcohol niet?

‘Ik zou voorzichtig zijn met conclusies. Alcohol veroorzaakt gezondheidsproblemen aan lever en hart, naast verkeersongevallen en gewelddaden. Als cannabis alcohol zou vervangen, is dat voor gezondheidspolitiek een heel ander resultaat als zou het ene bovenop het andere komen. Hetzelfde geldt voor tabak trouwens. Zal de grote toename van cannabisgebruik leiden tot een opleving van de consumptie van tabak? In Noord-Amerika, in tegenstelling tot Europa, wordt cannabis zelden in één sigaret vermengd met tabak. Maar het ene roken kan het andere stimuleren. En een ander probleem kan zich stellen. Wat als cannabis nationaal gelegaliseerd wordt, en tabaksbedrijven zo’n gemengde sigaret op de markt brengen voor grootschalige verspreiding? Het is op dit ogenblik, zonder federale legalisering, niet mogelijk, maar op termijn behoort dat zeker tot de opties.’

Is hij bezorgd over de toename van cannabisgebruik?

‘Mijn houding is: we moeten ons bewust zijn van de trend, die een belangrijke verandering toont. De evolutie is niet helemaal gevaarloos. Ik gebruik vaak de vergelijking van een vriend, die zegt: cannabis is niet dodelijk als fentanyl, maar het is evenmin onschuldig als sla. Cannabisgebruik veroorzaakt geen overdosissen, maar er zijn psychische aandoeningen, gebruik kan het kortetermijngeheugen beïnvloeden, het heeft invloed op het rijgedrag.’

De regering Biden bereidt een wetswijziging voor.

‘Het grote verschil wordt dat men federaal zal erkennen dat de cannabisplant een medisch gebruik kent. Dat maakt onderzoek gemakkelijker, maar het blijft ver weg van een nationale legalisering.’

‘De huidige situatie is complex en disfunctioneel, met niet alleen de tweespalt tussen regionale legalisatie en federaal verbod, maar vaak ook met tekortschietende wetteksten in de staten met legalisering. Canada heeft wel een coherent beleid. Bij ons is dat veraf. Zowel Trump als Biden zijn geen voorstander van federale legalisering. De twee belangrijkste presidentskandidaten drinken zelf niet eens alcohol. Ze zijn geen grote fans van gebruik van welke drug dan ook.’