Volgens hongersnoodexpert Alex de Waal stond de mislukking van de nieuwe hulporganisatie van Israël, Gaza Humanitarian Foundation (GHF), in de sterren geschreven: ‘Het systeem zal de hongersnood niet stoppen.’
Twee weken geleden gaf de Israëlische regering onder buitenlandse druk opnieuw groen licht aan hulporganisaties om hun leveringen tijdelijk te hervatten. Eind mei ging een nieuwe hulporganisatie aan de slag: de Gaza Humanitarian Foundation (GHF). Die wordt ondersteund door Amerikaanse beveiligingsbedrijven en Israëlische soldaten. GHF verdeelt hulpgoederen op vier locaties in plaats van de ongeveer 400 van de VN. De bevoorrading van honderdduizenden Palestijnen ligt zo in de handen van het Israëlische GHF. Maar de hulporganisatie was amper begonnen en lijkt nu al in te storten. Meer dan 20 Palestijnen kwamen recent om het leven bij een van hun distributiepunten. Enkele dagen later vielen er alweer minstens 24 doden.
Meneer De Waal, u bent een vooraanstaand expert op het gebied van hongersnoden en directeur van de World Peace Foundation aan de Fletcher School of Global Affairs van de Tufts University bij Boston. In 2018 verscheen uw boek ‘Mass Starvation: The History and Future of Famine’. Bent u verbaasd over de recente gebeurtenissen rond GHF?
Alex de Waal: Totaal niet. De Verenigde Naties vormen de ruggengraat van het internationale hulpsysteem in de Gazastrook. Zij beschikken over een zeer uitgebreid en goed functionerend netwerk. Maar Israël wil een eigen systeem opzetten, waarin ook private beveiligingsfirma’s hulp kunnen leveren. De enige effectieve en veilige manier om dat te doen is echter via organisaties die lokaal geworteld zijn en het vertrouwen van de gemeenschap hebben. Particuliere militaire bedrijven hebben dat niet.
Zijn er in de geschiedenis voorbeelden van een systeem zoals GHF dat nu hanteert?
De Waal: Ik zie het als een gemoderniseerde versie van een beproefde techniek voor het bestrijden van opstanden. De Britten gebruikten die techniek ook in de jaren vijftig in hun kolonie Malaya. Zij noemden het ‘Operation Starvation’. Het doel was om de communistische opstandelingen op het platteland uit te hongeren. Daarom werd de burgerbevolking ondergebracht in zogenoemde beschermde dorpen, waar zij onder streng toezicht voedsel kregen. De burgers kregen net genoeg voedsel om zelf te overleven, maar niet genoeg om ook de opstandelingen buiten het kamp te voeden.
Vindt u dat Israël een vergelijkbare strategie toepast?
De Waal: Israëlische functionarissen hebben nadrukkelijk verklaard dat ze de hulp zo willen verdelen dat die niet in handen van Hamas valt.
Kan de burgerbevolking op die manier voldoende voedsel krijgen?
De Waal: Zoals het systeem er nu uitziet, zal dat niet lukken. Het zal de hongersnood niet stoppen.
Hoe ziet een hongersnood er dan uit?
De Waal: Een gezonde volwassen persoon kan rond de 60 à 90 dagen overleven, met minimale rantsoenen iets langer. Het lichaam begint dan af te takelen, vetreserves raken langzaam op en zelfs de vitale organen worden afgebroken puur om te overleven. Mensen worden futloos en op een bepaald moment ronduit gek. De grootste doodsoorzaak is vaak ziekte, vooral diarree die uitdroging veroorzaakt en zo de aftakeling versnelt. Bij kinderen gaat dat veel sneller, waardoor zij sneller sterven. Het hangt ook af van hoe oud ze zijn. Baby’s kunnen al binnen enkele dagen verhongeren.
Gebruikt Israël honger als wapen in Gaza?
De Waal: De Verenigde Naties, Human Rights Watch en Oxfam hebben Israël beschuldigd van het opzettelijk vernietigen van infrastructuur die essentieel is voor het overleven van de burgerbevolking. Op die manier zullen burgers uithongeren en dat is een oorlogsmisdaad.
In welke mate verschilt Gaza van andere hongersnoden in de geschiedenis?
De Waal: Het is een heel uitzonderlijk geval, omdat alle middelen om de hongersnood te beëindigen in de handen liggen van de bezettende macht, Israël. Er is geen enkel recent voorbeeld van een situatie waarin een bevolking zo volledig werd afgesloten dat ze zich niet zelf kon redden.
Ook Hamas zou het lijden van de burgerbevolking kunnen verzachten.
De Waal: Elke stap die Hamas zet om het einde van de oorlog te versnellen, zou de situatie verbeteren.
Artikel: Der Spiegel – Vertaling: Daan De Roo.
