Amnesty: 2021 werd het jaar van het eigenbelang

Wies De Graeve

Met de vaccins en aankondigingen rond ‘build back better’ kondigde 2021 zich aan als het jaar van hoop en belofte. Het werd echter niets van dat alles, en op alle vlakken primeerde voor de landen wereldwijd het eigenbelang.

Dat besluit mensenrechtenorganisatie Amnesty International dinsdag in een rapport over een ‘gitzwart’ 2021. ‘In tijden van crisis zijn er twee wegen: eigenbelang of solidariteit’, zegt Wies De Graeve, directeur van de Vlaamse tak. ‘Helaas werd het het eerste. Het enige lichtpuntje: het engagement waarvan mensen wereldwijd blijk bleven geven.’

‘Verlamde’ VN hervormen

Het eigenbelang manifesteerde zich in 2021 onder meer in de ‘schandalige passiviteit’ bij verschillende conflicten, aldus Amnesty. De organisatie wijst op gruweldaden in Myanmar, mensenrechtenschendingen in Afghanistan en oorlogsmisdaden in Syrië. De Verenigde Naties bleven bij al deze conflicten op de vlakte, en die ‘ineffectiviteit van het internationale optreden’ effende mee de weg voor de Russische inval in Oekraïne van eind februari.

Wat betreft Amnesty moet er dus een hervorming komen van de ‘verlamde organisatie’ die de VN geworden is, bepleit De Graeve.

Het eigenbelang bleek ook uit het ‘vaccinnationalisme’, zoals Amnesty het noemt: Westerse landen die vaccins oppotten en dwars lagen om intellectuele bescherming tijdelijk op te heffen, en de farmabedrijven die voorrang gaven aan rijke landen en hun kennis niet wilden delen. De rijke landen en farmabedrijven hadden dan wel beloofd de pandemie op een voor de hele wereld eerlijke manier aan te pakken, maar in de praktijk kwam er meer ongelijkheid.

Beknotting vrijheid

Een derde internationale trend die Amnesty International onrustwekkend noemt, is de verdere beknotting van de vrijheden. Toch bleven mensen geëngageerd en in opstand komen tegen machthebbers die vrijheden inperken. Die inperkingen gebeuren vooral in landen waar de repressie al sterk is, stelt Amnesty vast. Die evolutie moet gekeerd worden, want ‘om de vele uitdagingen van deze tijd, ook het klimaat, aan te pakken zullen we het middenveld en activisme nodig hebben’, besluit De Graeve.

België in ‘drie hangijzers’

Voor België wijst Amnesty op drie hangijzers die ze al jarenlang aanhaalt, maar waar ook in 2021 amper vooruitgang geboekt werd: asiel en migratie, etnisch profileren en politiegeweld, en de ‘onmenselijke situatie’ in de gevangenissen.

De situatie in de gevangenissen is een oud zeer, en België werd al meermaals op de vingers getikt, ook door VN-instanties. Daaruit bleek al meermaals dat gedetineerden onvoldoende toegang hebben tot basisvoorzieningen. Na het Periodiek Onderzoek van de VN naar de mensenrechtensituatie in ons land wilde België er zich niet toe engageren om het aantal gedetineerden onder de capaciteit van de gevangenissen te houden. ‘Frappant’, noemt Wies De Graeve dat.

Asielzoekers in het Maximiliaanpark, Brussel
Asielzoekers in het Maximiliaanpark, Brussel

De opvangcrisis is een ander thema waar Amnesty nog veel ruimte voor vooruitgang ziet. ‘De hartverwarmende solidariteit met Oekraïense vluchtelingen dreigt te verhullen dat België met een door de overheid gecreëerde achterstand en tekort aan deze crisis is begonnen’, zegt De Graeve. ‘Al sinds de herfst van vorig jaar zien we dat mensen op straat moeten slapen.’ Nog in het thema asiel en migratie wijst Amnesty op vaststellingen van VN-rapporteurs: misbruik, discriminatie bij werk in de informele sector en onvoldoende toegang tot onder meer huisvesting en gezondheidszorg. ‘Na de hongerstakingen van vorig jaar is er eigenlijk nog steeds geen structurele oplossing om de rechten van die mensen te beschermen’, zegt De Graeve.

Een derde bezorgdheid gaat over de politie. Twee VN-comités vroegen van België maatregelen in de strijd tegen etnisch profileren en mishandeling en buitensporig geweld, en Amnesty beaamt dat daar nog werk op de plank ligt. In de strijd tegen seksueel geweld is wel veel vooruitgang geboekt: er is meer aandacht voor en het beleid werd verbeterd. In november werd een nationaal actieplan ter bestrijding van gendergerelateerd geweld goedgekeurd, en deze maand nog was er een verstrenging van het seksueel strafrecht. ‘Zeer welkome en nodige stappen’, aldus De Graeve.

Partner Content