Amerikanen op de Brussels Pride? Dit jaar moet je ze nog met een vergrootglas zoeken, maar dat kan snel veranderen. Het vijandige klimaat onder Trump II doet steeds meer Amerikaanse queers dromen van emigratie. België is een van de topbestemmingen.
De afgang van Red Sebastian op het Eurovisiesongfestival was een sof, maar de voorbije week bracht ook goed nieuws voor de Belgische lhbtqia+-gemeenschap. Ons land rukt op naar plaats twee op de Rainbow Map van ILGA Europe. De door de EU erkende emancipatieorganisatie maakt een jaarlijkse ranking van 49 Europese landen op basis van hun politiek en wetgeving.
Met een score van 85 procent heeft België voor het eerst IJsland achter zich gelaten, alleen Malta blijft al tien jaar lang ongenaakbaar als veilig land voor de lhbtqia+-gemeenschap.
Hormonenbehandeling
De Belgische reputatie is ook in de Amerikaanse lhbtqia+-gemeenschap goed bekend, dat heeft de Mechelse immigratie-advocaat Liesbeth Monden ondervonden. Sinds de verkiezing van Donald Trump op 5 november kreeg ze al twintig vragen om advies van Amerikanen met emigratieplannen richting België. ‘Nooit eerder meegemaakt’, zegt ze. ‘En het gaat haast altijd om Amerikanen met een lhbtqia+-achtergrond. Zo’n vraag begint bij mij met een mail, daarna volgt een lang videogesprek. Bij sommigen kon ik de angst voor de toenemende onverdraagzaamheid en discriminatie onder het Trump-bewind haast proeven. Vooral bij transgenders en queer-gezinnen met kinderen zit die er diep in’.
In de videogesprekken met transgenders en queer-gezinnen kon ik de angst voor de toenemende onverdraagzaamheid onder het Trump-bewind haast proeven.
Monden hoorde de voorbije weken schrijnende verhalen. Een koppel uit Texas wil liever vandaag dan morgen naar België verhuizen omdat ze vrezen het ouderlijke gezag over hun minderjarige transdochter te verliezen. ‘Texas is een van de conservatieve staten die het verst gaan in hun discrimerende wetgeving’, legt ze uit. ‘Transpersonen kunnen geen hormonenbehandeling meer krijgen, ze worden uitgesloten van de gezondheidszorg, en als ze een nieuw paspoort aanvragen, staan hun vorige gender en vorige naam erop. Queer-stellen met kinderen lopen dan weer het risico uit elkaar te worden gerukt.’
Ook Amira Sadek, een Brusselse immmigratie-advocaat die net zoals Monden meertalige online consultaties aanbiedt, werd de voorbije maanden opvallend vaak door Amerikanen gecontacteerd. ‘Niet alleen vanwege de genderpolitiek’, preciseert ze. ‘De meesten willen emigreren omdat ze het politieke en maatschappelijke klimaat onder Trump niet kunnen verdragen.’
Renteniersvisum
RainbowHouse, de draaischijf van de Brusselse queer community, heeft een Refugee Committee waar vrijwilligers advies geven over asiel en opvang. Aanvragen komen traditioneel uit landen zoals Uganda, Nigeria, Georgië en Iran die berucht zijn om hun lhbtqia+-vijandige klimaat en wetgeving. ‘De voorbije maanden kregen we ineens ook vragen uit de Verenigde Staten’, zegt Xavier Wyns van RainbowHouse. ‘Vermoedelijk gaat het slechts om het topje van de ijsberg. Amerikaanse queers zijn doorgaans hoogopgeleid en bemiddeld, ze hebben andere opties om naar België te komen dan een asielaanvraag die weinig of geen kans maakt’.
‘In Nederland werden in de eerste drie maanden van dit jaar al 20 Amerikaanse asielaanvragen geregistreerd, een duidelijke stijging. Maar ik acht de kans op erkenning erg klein.’
Advocaten Monden en Sadek bevestigen het beeld. Tijdens videoconsultaties met Amerikaanse cliënten raden ze geen asielaanvraag aan, maar tekenen ze andere wegen uit naar een legaal verblijf in ons land. Een arbeidscontract met een Belgische werkgever levert een ‘single permit’ op, een combinatie van een werk-en verblijfsvergunning die vlot verlengbaar is. Ook zelfstandigen kunnen een wettige verblijfstitel krijgen, als ze een geloofwaardig businessplan voorleggen.
Nog een interessante piste is het renteniersvisum, geen afdwingbaar recht maar een gunst die door de minister van Asiel en Migratie wordt toegekend. Aanvragers moeten financieel op eigen benen kunnen staan, en bewijzen dat ze een band met België hebben.
Intern vestigingsalternatief
Toch is het een interessante kwestie: komen Amerikaanse queers straks zoals hun Ugandese of Georgische lotgenoten in aanmerking voor internationale bescherming onder de Conventie van Genève? Gegronde vrees voor vervolging wegens het behoren tot een bepaalde sociale groep, is de grond waarop die zich onder het VN-Vluchtelingenverdrag kunnen beroepen.
Bij het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) liepen dit jaar drie aanvragen van Amerikaanse staatsburgers binnen, tegenover vijf in heel 2024. Geen cijfers om trends uit te distilleren, het CGVS communiceert trouwens niet over de gronden waarop de aanvragen steunen.
In Nederland is er wel een duidelijke stijging: in de eerste drie maanden van dit jaar werden al twintig Amerikaanse asielaanvragen geregistreerd. ‘Meer dan het dubbele van wat anders in een heel jaar binnenloopt’, zegt Samira Hakim van Transgender Network.
Ze ziet een duidelijk verband met de anti-lhbtqia+–wetgeving en stemmingmakerij onder Trump II, maar acht de kans op erkenning erg klein. ‘Aanvragen zullen wellicht worden geweigerd met het argument van het intern vestigingsalternatief. Queers die vervolging vrezen in Texas of North Carolina, zo gaat de redenering, kunnen altijd naar New York of California verhuizen.’
Ellen Desmet, professor migratierecht aan de UGent, maakt een bedenking bij het intern vestigingsalternatief als afwijzingsgrond. ‘Volgens het UNHCR-handboek kan dat niet worden ingeroepen wanneer de federale overheid zelf de vervolgende actor is’, zegt ze.
De nuance is belangrijk. De ergste discriminatie speelt zich in Amerika op het niveau van de staten af, maar ook de federale overheid schiet tekort. In plaats van lhbtqia+- rechten te beschermen, is ze zelf een actor van vervolging en discriminatie. In heel de VS, want dat is de reikwijdte van presidentiële decreten zoals het transgenderverbod in het Amerikaans leger.
Aan het CGVS om de afweging te maken. ‘We beoordelen elk individueel dossier op eigen merites, op basis van alle elementen in het dossier en alle beschikbare, objectieve informatie’, laat Commissaris-Generaal Sophie Van Balberghe via haar woordvoerder weten. ‘Ook het intern vestigingsalternatief wordt op die manier beoordeeld. Als de verzoeker bij terugkeer een gegronde vrees voor vervolging koestert of het risico op ernstige schade loopt, kan worden overgegaan tot respectievelijk de toekenning van de vluchtelingenstatus of de subsidiaire bescherming. Vooralsnog is dit voor de VS niet het geval.’
