De Amerikaanse president heeft veel drugskartels tot terroristische groeperingen verklaard. Nu wil Donald Trump volgens een bericht soldaten inzetten in de strijd – indien nodig op buitenlands grondgebied. Mexico protesteert, juristen slaan alarm.
Het idee kwam al bij Donald Trump op tijdens zijn eerste ambtstermijn. Of hij niet ‘raketten op Mexico kon afvuren om de drugslaboratoria te vernietigen’, wilde de Amerikaanse president in de zomer van 2020 weten van zijn toenmalige minister van Defensie Mark Esper. Bezwaren van de Pentagon-chef veegde Trump van tafel. Niemand hoefde te weten dat het de VS waren: het Witte Huis zou alles ontkennen. Zo vertelt Esper het in zijn memoires.
Het bleef bij een gedachte-experiment. Enkele maanden later zette Trump Esper aan de kant. De ontslagen minister voorspelde bij zijn vertrek dat er ja-knikkers in zijn plaats zouden komen.
Vandaag zit Trump opnieuw in het Witte Huis. In zijn tweede ambtstermijn wordt hij inderdaad nauwelijks nog omringd door mensen die vragen stellen, zeuren of tegenspreken. En ook het idee om raketten op Mexico af te vuren, zou opnieuw op tafel liggen.
De president zou het ministerie van Defensie in het geheim de bevoegdheid hebben gegeven om het leger in te zetten tegen bepaalde Latijns-Amerikaanse drugskartels, berichtte The New York Times onlangs op gezag van insiders. Met het decreet creëert Trump naar verluidt een basis voor operaties ter zee en op buitenlands grondgebied. Meer er is geen officiële bevestiging of ontkenning.
Kartel van de Zon
Het bevel zou de logische volgende stap zijn in een lange ontwikkeling. In de verkiezingscampagne van 2024 verklaarde Trump de oorlog aan de misdaadsyndicaten. Hij zou speciale eenheden en maritieme strijdkrachten inzetten, evenals cyberwapens en andere ‘openlijke en geheime middelen’ om de kartels te schaden. Voor Trump was het niet in de laatste plaats een belofte aan zijn achterban: fentanyl en andere drugs die vanuit Mexico over de zuidgrens van de VS worden gesmokkeld, teisteren juist die regio’s, zoals de Appalachen, waar enkelen van de trouwste Republikeinse kiezers wonen.
Hoe fentanyl het centrale thema van Donald Trumps buitenlandbeleid werd
Na zijn terugkeer in het ambt liet Trump een reeks van die groepen als ‘buitenlandse terroristische organisaties’ bestempelen. Daaronder vielen zwaargewichten in de internationale onderwereld zoals het Sinaloa-kartel en het Cártel de Jalisco Nueva Generación uit Mexico, maar ook de Salvadoraanse bende MS-13 en Tren de Aragua uit Venezuela. Die organisaties bedreigden de nationale veiligheid op een manier die ‘het traditionele georganiseerde misdaadpatroon overstijgt’, verklaarde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in februari.
Het is een beleid dat de grenzen doet vervagen: tussen leger en politie, tussen misdaadbestrijding en oorlog, tussen binnen- en buitenlands beleid.
Tegelijk stuurde de regering duizenden leden van de Nationale Garde en actieve troepen naar de zuidwestgrens van het land. Zij moeten niet alleen voorkomen dat migranten het land binnenkomen, maar ook de toestroom van drugs stoppen.
Het is een beleid dat de grenzen doet vervagen: tussen leger en politie, tussen misdaadbestrijding en oorlog, tussen binnen- en buitenlands beleid. Eind juli zette de regering-Trump het zogeheten Kartel van de Zon uit Venezuela op een speciale lijst van mondiale terreurgroepen. Ze beschuldigt niemand minder dan president Nicolás Maduro ervan aan het hoofd van de bende te staan. Het ministerie van Justitie en het ministerie van Buitenlandse Zaken hebben de op de autocraat uitgeloofde beloning verdubbeld.
Nu is er dus Trumps nieuwste decreet.
‘Geen invasie’
De Republikein zou niet de eerste president zijn die het leger inzet om drugs in Latijns-Amerika te bestrijden en daarbij de grenzen van de wet oprekt. Zo stuurde George H.W. Bush eind jaren tachtig 20.000 soldaten naar Panama om generaal Manuel Noriega te arresteren. De dictator, ooit door Washington gesteund, was in ongenade gevallen en in de VS aangeklaagd wegens drugshandel.
Canada en Mexico in het gelid: Trump speelt oefenronde met invoerheffing van 25 procent
Dergelijke operaties waren echter bedoeld als ondersteuning voor politie en justitie. Trump daarentegen zou volgens The New York Times een andere koers varen. Zijn decreet draait om scenario’s waarin Amerikaanse soldaten drugscriminelen direct arresteren of doden.
Dat roept allerlei juridische problemen op. Kunnen de VS op het grondgebied van een ander land militaire macht inzetten zonder toestemming? Alleen in specifieke uitzonderingen, meent James McPherson, voormalig viceadmiraal en topjurist van de marine. Alles daarbuiten zou een ‘zware schending van het internationaal recht’ zijn.
Al in april vroeg Trump aan de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum toestemming om Amerikaanse soldaten het land binnen te laten om de kartels te bestrijden. Sheinbaum wees dat verzoek toen af. Na het recente The New York Times-bericht benadrukte de Mexicaanse presidente opnieuw: ‘We werken samen, we overleggen, maar er zal geen invasie komen.’
Andere opties
De CIA stuurt al geruime tijd drones over de grens om drugslaboratoria op te sporen. Het programma van de Amerikaanse buitenlandse inlichtingendienst begon al onder president Joe Biden. Het voorziet niet in dodelijke luchtaanvallen. De verzamelde gegevens worden aan Mexicaanse autoriteiten doorgegeven. Het leger heeft zijn observatiecapaciteit aan de grens onder Trump uitgebreid, maar dringt volgens officiële gegevens niet het Mexicaanse luchtruim binnen.
De vraag is of dat zo zal blijven. De bevoegdheid om militair optreden op buitenlands grondgebied is er nu volgens The New York Times. Onzeker is echter of, wanneer en hoe het Pentagon daar gebruik van zal maken.
Ter discussie staan onder meer raketaanvallen vanaf marineschepen op leiders en infrastructuur van de kartels, evenals droneaanvallen.
Volgens een bericht in The Washington Post overweegt de regering-Trump momenteel niet om grondtroepen in Mexico in te zetten. Beleidsmakers zouden andere opties verkiezen. Ter discussie staan onder meer raketaanvallen vanaf marineschepen op leiders en infrastructuur van de kartels, evenals droneaanvallen en nauwere samenwerking met Mexicaanse autoriteiten.
Dat roept meteen de vraag op naar de doeltreffendheid van dergelijke maatregelen. Vernietigde drugslaboratoria zijn snel weer opgebouwd, gedode leiders even snel vervangen. De Mexicaanse kartels zijn geen straathandelaars, maar ondergrondse multinationals: steenrijk en uitstekend uitgerust.
© Der Spiegel
