Volgens Sonia Guajajara, leidster van de inheemse volkeren in het Amazonewoud, staat Brazilië op een kantelmoment. ‘Jair Bolsonaro ontmenselijkt ons met zijn discours. In zijn ogen vormen we een rem op de ontwikkeling van Brazilië.’
Begin deze maand stierf sociale leider en activist Paulo Palino Guajajara. De twintiger werd in het hoofd geschoten toen hij zijn regio in het Amazonewoud probeerde te beschermen tegen illegale houtkappers. Sinds Jair Bolsonaro aan de macht is, houden miljoenen mensen hun adem in: het voortbestaan van de long van deze wereld is in gevaar.
Om Europeanen hiervan bewust te maken, is Sonia Guajajara, hoofd van de koepelorganisatie van inheemse volkeren in Brazilië (APIB), naar Europa gekomen. Sonja Guajajara vertegenwoordigt de stem van 900.000 inheemse bewoners in Brazilië. Ze vragen aandacht voor het geweld tegen inheemse volkeren en de ontbossing voor sojaproductie. ‘Als er nu niet geluisterd wordt naar de inheemse volkeren, zullen ze enkel nog in films overleven en dreigt de long van de wereld zijn laatste levensjaren te blazen.’
Hoe urgent is de situatie in Brazilië?
GUAJAJARA: We leven in zeer moeilijke en zorgwekkende tijden. Nog nooit heeft een president van Brazilië zo’n neerbuigende en dreigende taal geuit naar minderheidsgroepen zoals Indiaanse bevolking, zwarten en homoseksuelen. Jair Bolsonaro ontmenselijkt ons met zijn discours. In zijn ogen vormen we een rem op de ontwikkeling van Brazilië. Het gevolg hiervan is dat wij als Indiaanse bevolking en onze sociale leiders op kop, geïntimideerd, bedreigd, achtervolgd en vermoord worden. Nog nooit hebben er zoveel bosbranden plaatsgevonden. Overal ter wereld worden personen die bosbranden veroorzaken als pyromanen omschreven, maar in Brazilië worden ze als ontwikkelaars beschouwd. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om voor onze natuur te vechten. Onze natuur is onze moeder. Voor haar gaan we door het vuur.
Overal ter wereld worden personen die bosbranden veroorzaken als pyromanen omschreven, maar in Brazilië worden ze als ontwikkelaars beschouwd.
Hoe concreet zijn de dreigingen die geuit worden naar sociale leiders?
GUAJAJARA: Ikzelf word op sociale media uitgescholden. Ik moet goed op mijn woorden letten, want omdat ik opkom voor de rechten van minderheden en Inheemse volkeren uit het Amazonewoud, vorm ik een bedreiging voor de politieke leden van de partij van Bolsonaro. De intimidaties gaan van verbaal, psychologisch tot fysiek geweld. Ze proberen ons gedrag te criminaliseren waardoor ze hopen dat ze ons monddood krijgen. Er zijn ook al een aantal sociale leiders vermoord. De twee meest bekende slachtoffers zijn de politica, feministe en mensenrechtenactiviste Marielle Franco en Paulo Paulino Guajajara. Ik kende hem persoonlijk. Hij behoorde tot dezelfde gemeenschap als ik. Hij streed ook voor de bescherming van de rijkdommen van het Amazonewoud. We wisten allebei dat we onze strijd met ons leven konden bekopen. Hij werd vermoord toen hij ons huis beschermde. Voor ons is het Amazonewoud ons huis. Wie naar ons Amazonewoud komt om hout te kappen, beschouwen wij als dieven.
Verschillende Brazilianen beweren dat Jair Bolsonaro rechtstreeks verantwoordelijk is voor deze moorden. Zijn er daar aanwijzingen voor?
GUAJAJARA: We rekenen op de rechtsstaat van Brazilië om dit te onderzoeken. Het is wel duidelijk dat Bolsonaro en zijn extreemrechtse partijleden verantwoordelijk kunnen geacht worden voor het verscherpen van de polarisatie in de Braziliaanse maatschappij. De politieke agenda van Bolsonaro is een regelrechte tragedie voor de inheemse bevolking. Er zijn genoeg bewijzen die aantonen dat de ontbossing de voorbije jaren is gestegen. Verschillende wetenschappers hebben Jair Bolsonaro gevraagd om een duidelijk beleid te voeren om het Amazonewoud te beschermen, maar Bolsonaro en zijn minister van Milieu hebben deze wetenschappers publiekelijk belachelijk gemaakt.
Ik vrees niet voor Bolsonaro. Hij zal uiteindelijk zelf voor zijn eigen gedachten, woorden en daden moeten vrezen.
De Inheemse bevolking lijkt zich de laatste maanden te mobiliseren. Klopt dit?
GUAJAJARA: Wij willen niet langer stil blijven en met handen en voeten gebonden blijven. We moeten onze stem gebruiken. Binnenkort zijn wij, Indiaanse bevolking in Brazilië een uitstervende soort. Wij zijn aan het vechten in naam van de voorouders van alle Brazilianen. Al 500 jaar lang zijn er kolonisten van over de hele wereld op Brazilië afgekomen. Nu probeert Bolsonaro een economisch model dat gebaseerd is op de vernietiging van de natuur als springplank te gebruiken om rijkdom te creëren. Bolsonaro gebruikt een discours van geweld en wraak. Hij weigert onze rechten te herkennen. Met zijn houding steunt hij iedereen die al jarenlang bezig is met illegale houtkap. Nu deze houtkappers zich moreel ondersteund voelen, vallen ze ons veel sneller aan. Bolsonaro doet er alles aan om de wetten die onze natuurlijke reserves beschermen, te vernietigen. Hij gelooft dat de uitbreiding van de landbouwindustrie met meer soja, vlees en melkproductie de toekomst van ons land vormt. Het Amazonewoud moet hiervoor wijken.
Hoe kijkt u naar het vrijhandelsverdrag tussen de Europese Unie en Mercosur dat onlangs werd ondertekend?
GUAJAJARA: Het is schandalig dat wij met ons leven de ontwikkeling van Brazilië moeten betalen. Ik vraag aan de Europarlementsleden om duidelijke wetgeving te maken waarbij de rechten van de inheemse bevolking worden beschermd. In Brazilië bestaan er reeds duidelijke afspraken over welke territoria door de wet beschermd zouden moeten blijven. Wij vragen aan Europa om ons te ondersteunen in onze vraag om aan de Braziliaanse regering en bedrijven om deze afspraken te respecteren. We zijn wanhopig, maar we willen de moed niet verliezen. Dat is ook de reden waarom we naar Europa zijn gekomen. We willen zoveel mogelijk Europese burgers bewust maken van de dreigingen die boven ons hoofd hangen.
Het is schandalig dat wij met ons leven de ontwikkeling van Brazilië moeten betalen.
Is het niet wat vreemd om inmenging vanuit andere landen met de interne politiek van Brazilië te vragen?
GUAJAJARA: Het Amazonewoud van Brazilië is niet alleen voor de inwoners van Brazilië zelf belangrijk, maar voor alle inwoners van deze planeet. We hebben het Amazonewoud nodig om te overleven! Het Amazonewoud produceert zuurstof voor de hele wereld. Het is belangrijk dat andere landen beseffen dat als het regent in Brazilië, het in hun land druppelt.
Wat denkt u over Greta Thunberg en de klimaatbetogingen van jongeren over de hele wereld.
GUAJAJARA: Jonge mensen zijn wijzer geworden dan de politieke elite in de wereld. Ze weten zeer goed dat milieu een belangrijk thema is voor de politieke agenda. Er zijn genoeg wetenschappelijke studies en onderzoek die aantonen dat de opwarming van de aarde razendsnel onze planeet kan verwoesten. Als grote delen van het Amazonewoud vernietigd worden, dan betekent dit ook overstromingen in andere regio’s van Zuid-Amerika of ook langere periodes van droogtes. Het Amazonewoud is een zeer ingewikkelde habitat: als enkele factoren worden verstoord, kan dit ook een invloed hebben op andere zaken.
Jonge mensen zijn wijzer geworden dan de politieke elite in de wereld.
Wat kunnen wij als gewone burgers doen om het Amazonewoud mee te beschermen?
GUAJAJARA: We pleiten ervoor om geen producten uit Brazilië te kopen. We vragen aan de consumenten in Europa om bewust te kiezen voor lokale producten. Weet ook dat het merendeel van de sojaproductie voor Europa naar veevoeder gaat. Als Belgen toch voor Braziliaanse producten kiezen, moeten ze beseffen dat het merendeel van de Braziliaanse bedrijven onze rechten niet respecteren.
Wat zou de Belgische overheid kunnen betekenen voor jullie?
GUAJAJARA: De Belgische overheid zou samen met de Europese Unie kunnen aandringen bij Brazilië op het respecteren van enkele wetten zoals respect voor de beschermde gebieden, de mensenrechten van minderheden en om de moorden van sociale leiders verder te onderzoeken.
Bent u bang om terug te keren naar Brazilië? Vreest u voor Bolsonaro?
GUAJAJARA:: Ik ben bang om mijn bevolking in de steek te laten en onvoldoende mijn verantwoordelijkheid op te nemen. Ik probeer de rechten van de Indiaanse bevolking en van alle mensen die geloven in de bescherming van onze planeet te verdedigen. Ik vrees niet voor Bolsonaro. Hij zal uiteindelijk zelf voor zijn eigen gedachten, woorden en daden moeten vrezen. Hij zal niet altijd president van Brazilië blijven. Net zoals een klein kind, voelt hij zich nu stoer, maar hij beseft niet dat hij met vuur speelt. Op een dag zal het duidelijk worden hoe catastrofaal de gevolgen zullen zijn van zijn desastreus beleid.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
