Er waren maar liefst vier verkiezingen in twee jaar tijd voor nodig, maar in Israël is een akkoord bereikt over een nieuwe regering die het einde kan betekenen voor het 12-jarige leiderschap van Benjamin Netanyahu, die vervolgd wordt wegens corruptie.
Het was een dubbeltje op zijn kant. Een uur voor het verstrijken van de deadline (woensdag 23.59 uur Belgische tijd) slaagde Yair Lapid van de centristische Toekomstpartij erin om een achtkoppige ‘coalitie van de verandering‘ op de been te brengen.
Lapid, een voormalige televisiepresentator, kreeg de steun van zeven partijen die het volledige spectrum van de Israëlische politiek bestrijken.
- de centristische Toekomstpartij
- de ultraconservatieve partij Yamina van Naftali Bennett
- de kleine Arabische partij Ra’am
- de centristische partij Blauw en Wit
- het rechtse en seculiere Yisrael Beiteinu
- de centrumrechtse Nieuwe Hoop
- de sociaaldemocratische en seculiere partij Merets
- de sociaaldemocratische Arbeidspartij
Het is een bont gezelschap met als enige verbindende factor de wil om huidige premier Benjamin Netanyahu naar de uitgang te sturen. Opmerkelijk: het is de eerste keer dat een Arabisch-Israëlische partij officieel tot de regering toetreedt en de tweede keer dat een Israëlische coalitie gesteund wordt door een Arabische partij. Israëlische Arabieren maken 20 procent uit van de Israëlische bevolking.
Vertrouwensstemming of vijfde verkiezing in twee jaar?
Het parlement moet wel eerst nog zijn goedkeuring geven vooraleer de nieuwe regering kan worden ingezworen. In de Knesset met zijn 120 zetels volstaat een gewone meerderheid. De anti-Netanyahu coalitie heeft echter maar 61 van de 120 zetels. Dat betekent dat een enkele overloper de nieuwe coalitie al ernstig in de problemen kan brengen. De coalitiepartijen hebben bovendien nog geen finaal akkoord over alle elementen in het regeerakkoord, wat de vertrouwensstemming mogelijks kan hypothekeren.
De vrees bestaat ook dat parlementsvoorzitter Yariv Levin, een partijgenoot van Netanyahu, de stemming zal proberen te vertragen. De acht partijen van de nieuwe coalitie hebben daarom gevraagd om een stemming over de positie van de parlementsvoorzitter. Ze schuiven voormalig politiechef van Jeruzalem Mickey Levy, van de Toekomstpartij, naar voren om hem te vervangen.
Indien in het parlement geen meerderheid gevonden wordt, moeten de Israëliërs voor een vijfde keer naar de stembus in twee jaar tijd.
Wie wordt premier?
Volgens Israëlische media zijn Lapid en Bennett overeengekomen om afwisselend de rol van regeringsleider op zich te nemen. Bennett zou daarbij de eerste twee jaar premier zijn, waarna Lapid hem aflost op 27 augustus 2023. De leider van de Toekomstpartij zal dan eerst twee jaar minister van Buitenlandse Zaken zijn.
De 49-jarige Naftali Bennett, leider van de ultrarechtse partij Yamina, is een voormalige protégé van Netanyahu en nog rechtser dan de huidige premier. Hij is tegen de oprichting van een Palestijnse staat, is voorstander van de uitbreiding van de Joodse nederzettingen en vindt dat Hamas harder moet worden aangepakt.
Wat betekent dit voor Palestina?
De Arabische partij Ra’am van Mansour Abbas pleit vooral voor meer rechten voor Palestijnse burgers in Israël zelf. Een dergelijke partij in de regering betekent in theorie ook goed nieuws voor Palestina, maar zal mogelijk weinig zoden aan de dijk brengen. De andere formaties die de Israëlische Arabieren vertegenwoordigen, verzetten zich tegen een coalitie geleid door Bennett, vanwege zijn verzet tegen het concept van een Palestijnse staat.
Wat nu met Netanyahu?
De rechtsconservatieve partij Likoed van de 71-jarige Benjamin Netanyahu won de meeste zetels bij de verkiezingen in maart, waar geen duidelijke meerderheid uitkwam, maar hij slaagde er niet in om partners te vinden.
Netanyahu noemt de voorgestelde nieuwe regering de ‘fraude van de eeuw’ die de Israëlische staat, haar volk en haar soldaten in gevaar brengt. Kenners vermoeden dat Netanyahu er nog alles aan zal doen om te verhinderen dat deze nieuwe regering aantreedt. Mocht dat niet lukken, zal hij als oppositieleider het onderste uit de kan halen om de coalitie, die maar een nipte meerderheid heeft, te destabiliseren.
Hiermee komt dan een einde aan de regeerperiode van de premier, die in een precaire politieke situatie terecht komt. Hij is immers verwikkeld in drie zaken van fraude en misbruik van vertrouwen. In ‘Case 1000’ zou hij champagne, sigaren en andere dure cadeaus hebben gekregen van rijke vrienden in ruil voor gunstig beleid, in ‘Case 2000’ wordt hij ervan verdacht de uitgever van een krant te hebben omgekocht. In ‘Case 4000’ zou Netanyahu zijn omgekocht om beleidsbeslissingen te nemen in het voordeel van telecombedrijf Bezeq, het grootste van Israël.
Ook een nieuwe president
De vroegere oppositieleider Yitzhak Herzog is woensdag ook gekozen tot nieuwe president van het land. De 60-jarige politicus kondigde aan dat hij de ‘president van alle Israëliërs’ zou zijn en zich voor eenheid in het verdeelde land zou inzetten. Hij zal wereldwijd tegen antisemitisme en haat tegen Israël strijden.
Herzog leidt de Arbeiderspartij sinds 2013. Zijn vader Chaim Herzog was al president van Israël. In 2018 werd hij voorzitter van de hulporganisatie Jewish Agency, die zich onder meer met de immigratie naar Israël bezighoudt.
Herzog neemt op 9 juli het ambt van president Reuven Rivlin over. De president heeft in Israël vooral een representatieve functie. Zijn belangrijkste taken zijn het verlenen van gratie aan gevangenen en het geven van de opdracht tot regeringsvorming. Hij wordt om de zeven jaar via een geheime stemming in het parlement gekozen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
