‘Alleen door Syriëstrijders aan het woord te laten, weten we wat hen drijft’

‘De hele Westerse wereld reageerde verontwaardigd op de gruwelijke onthoofdingen die IS uitvoerde, maar ik wilde ook weten wat een IS-strijder daar zelf van denkt en bij voelt’, zegt Montasser AlDe’emeh. Knack publiceert zijn gesprek met een jongeman die opgroeide in Antwerpen, maar nu vecht aan de zijde van IS in Syrië.

”De Islamitische Staat (IS) was de afgelopen weken constant in het nieuws. De Westerse wereld reageerde verontwaardigd op de gruwelijke onthoofdingen. Ik wilde weten wat een IS-strijder daar zelf van denkt en bij voelt’, zegt Montasser AlDe’emeh, onderzoeker aan de UAntwerpen naar Belgische Syriëstrijders. Knack publiceert zijn gesprek met een jongeman die opgroeide in Antwerpen, maar nu vecht aan de zijde van IS in Syrië. ‘Alleen door hen aan het woord te laten, komen we te weten wat hen drijft.’

1. U sprak met een Antwerpse IS-strijder, hoe ging dat in zijn werk?

Montasser AlDe’emeh: ‘De jongeman die ik voor Knack sprak, ken ik al een tijdje. In functie van mijn onderzoek naar Syriëstrijders heb ik contact met allerlei personen die actief zijn bij jihadbewegingen als IS en al-Qaeda. Ik vind het dan ook erg belangrijk om hun kant van het verhaal te horen. Je kan niet iets onderzoeken en erover schrijven als je maar één kant van het verhaal belicht. De afgelopen weken en vooral na de verschillende onthoofdingen is de Islamitische Staat constant in het nieuws door de gruweldaden. Ik wilde weten hoe hij daarover dacht. Zo sprak ik hem tussen 4 en 12 september dagelijks via WhatsApp en Facebook.’

‘Deze Antwerpse strijder nam zelf voor het eerst contact met me op nadat hij de dagboeken bij de Syriëstrijders, die ik schreef voor Knack.be, had gelezen. Daarin werden vooral strijders van het aan al-Qaeda gelieerde an-Nusra Front aan het woord gelaten, maar hij wilde ook zelf zijn verhaal als IS-strijder kwijt en contacteerde me. Het is voor mij overigens niet erg moeilijk om met deze jongeren in aanraking te komen. Ze voegen me zelf op Facebook toe en spreken me geregeld aan.’

2. Geef je de strijders zo geen platform waardoor ze hun gruwelijke boodschappen nog meer kunnen verspreiden?

AlDe’emeh: ‘Via het internet en sociale media krijgen deze jongeren sowieso al een platform. Hun boodschap raakt wijdverspreid. Het is eenvoudig om de Westerse strijders en hun daden te veroordelen, maar het is veel moeilijker om te begrijpen wat hen eigenlijk naar Syrië drijft. Toch is dit laatste noodzakelijk willen we een oplossing bieden. Alleen door hen aan het woord te laten, weten we wat hen drijft. Als we naar hen luisteren, krijgen we inzicht in de beweegredenen van de vertrekkers, en kunnen we daar hopelijk in de toekomst op in spelen. Want ik ben er zeker van dat de komende weken nog meer Belgische strijders naar Syrië zullen vertrekken.’

‘Om de gefrustreerde en misnoegde moslimjongeren te bereiken, moet volgens mij een denktank worden opgericht waarin wordt aangeleerd wat de jihad nu eigenlijk is. Veel moslimjongeren hebben daar een verkeerd beeld van. Hun ideeën worden gevormd door filmpjes die ze te zien krijgen op het internet. Daarbij wordt vergeten dat er een negental verschillende vormen van de jihad bestaan. De gewapende is er bij wijze van zelfverdediging slechts één van. De gewapende jihad is zelfs onderworpen aan minstens tien strikte voorschriften. Dat weten vele moslimjongeren natuurlijk niet.’

‘Tijdens het gesprek gaf de jongeman aan dat de Antwerpse burgemeester Bart De Wever terecht bang moet zijn voor aanslagen in zijn stad. Om zulke zaken te vermijden moeten we luisteren naar de strijders, enkel als we hun beweegredenen kennen, kunnen we ook weten hoe we de IS-sympathisanten en de terugkeerde Syriëstrijders moeten behandelen. De manier waarop men vandaag omgaat met radicalisering leidt er net toe dat sommige moslimjongeren radicaliseren.’

‘Een kenniscentrum waar zowel onderzoekers en jihad-experten als praktiserende moslims inzitten, is cruciaal. Zij kunnen nuance leggen en uitleggen aan moslimjongeren in België wat de jihad nu juist is. Ook Belgische imams spelen daarbij een essentiële rol. De imams moeten Nederlands of Frans leren, zodat zij de jongeren die zich geïsoleerd voelen kunnen bijstaan. Vandaag zoeken deze jongeren hun heil op het internet waar ze slechts eenduidige informatie terugvinden. De imam als voorbeeldfiguur kan naar hen luisteren en advies geven. Ook is er nood aan tussenpersonen waaraan IS-sympathisanten hun ideeën en overtuigingen kunnen aftoetsen.’

‘Onlangs zocht een Nederlands meisje die graag naar Syrië wilde vertrekken me op. Ik ben zelf in Syrië geweest en kon haar dus de realiteit voorschotelen. Door naar haar te luisteren en haar perspectief te bieden, hoopte ik haar op andere gedachten te brengen. Als ik dat kan, kan een imam dat zeker.’

3. Wat is u het meest bijgebleven tijdens het gesprek met de IS-strijder?

AlDe’emeh: ‘Na 11 september is de wereld erg veranderd. Bush verspreidde de boodschap: “Het is met ons of tegen ons”, en creëerde zo twee tegenover elkaar staande kampen. Tijdens het gesprek viel me op dat de jongeman eigenlijk net hetzelfde doet als Bush. Polarisatie, hij plaats de gelovigen lijnrecht tegenover de ongelovigen. Ik ben er dan ook van overtuigd dat de wereld in tien jaar tijd erg zal veranderen. De extreme vormen van de gewapende jihad zullen tegen 2020 fors toenemen. IS ziet zijn tegenstanders niet meer als mensen, maar als obstakels in hun ijver om het kalifaat uit te breiden.’

De Antwerpse IS-strijder in Knack: “De sjiieten, de Amerikanen en de Joden: voor ons is dat één pot nat. Zeker de sjiieten die de Syrische president Assad steunen en degenen die bij het Iraakse leger zitten. Die gaan we aanvallen, ontvoeren en doden. Dat is rechtvaardig, want zij maken de moslims kapot.”