Bij een aanslag in een Afghaanse jongensschool dinsdag lieten minstens zes mensen het leven. De aanslag werd opgeëist door IS en is daarmee tekenend voor de wederopstanding van de terreurorganisatie, die zichzelf heruitgevonden lijkt te hebben.
Dinsdagmiddag overleden bij een aanslag op een Afghaanse jongensschool in Dasht-E-Barshi, een sjiitische wijk in Kaboel, minstens zes mensen. Er zijn ook elf gewonden van wie de toestand op dit moment onzeker is. Drie explosies zouden elkaar in sneltempo hebben opgevolgd. De taliban hebben de toegang tot de zone versperd en maken het voor journalisten moeilijk om verslag uit te brengen. In Dasht-E-Barshi vond in mei 2021 ook al een grote aanslag plaats die 85 mensen het leven kostte. De aanslag werd snel opgeëist door terreurorganisatie IS. Het bombardement is de nieuwste in een rijtje aanslagen die IS dit jaar al claimde in Afghanistan.
Wederopstanding
IS beleefde vorig decennium een starre opgang waarbij het gebruik maakte van nieuwe technologieën en sociale media om massaal leden te rekruteren. Op een bepaald moment bezette de terreurorganisatie een gebied ter grote van het Verenigd Koninkrijk in delen van Syrië en Irak. Grootschalige gecoördineerde militaire actie van enkele grootmachten dreef de groep terug. In 2019 verloor ze haar laatste bolwerk in het Oost-Syrische Baghouz. IS leek toen ver teruggedreven en had moeite met het ondernemen van acties.
Het laatste jaar lijkt de terreurorganisatie zich echter terug op de kaart te willen zetten. Eind vorige zomer viel ISK, een factie van IS uit de Afghaanse provincie Khorasan, op met enkele brutale aanslagen die bedoeld waren als agressie tegen het nieuwe Talibanregime. De belangrijkste aanslag toen was die op een luchthaven in Kaboel waar mensen probeerden te vluchten, met 72 doden tot gevolg.
ISK ontsproot in 2015 uit de Taliban en beschouwt de machthebbers in Afghanistan als vijanden. Sinds die heropleving in de zomer zijn er ook elders berichten die wijzen op een heropleving van IS. Zo werden ook verschillende delen van Syrië en Irak terug onder vuur genomen in het afgelopen half jaar.
De afgelopen maanden lijkt de aangekondigde terugkeer van IS in Afghanistan zich alvast verder door te zetten. Begin april werd er een moskee in centrum-Kaboel gebombardeerd met granaten. Midden november was een militair hospitaal het doelwit, daarbij vielen 19 doden. In oktober werd in Kandahar een moskee vernietigd door een zelfmoordaanslag waarbij 60 doden vielen. Al deze aanslagen werden geclaimd door IS of de factie ISK. Ondanks dit alles beweert de Taliban hard terug te vechten tegen IS en zegt het de groep onder controle te houden.
Decentralisatie
Die heropleving leidde ertoe dat Al Jazeera-Journalist en oorlogsexpert Alex Gatopoulos vorige week sprak van een ‘IS 2.0’. Hij stelt dat deze heropleving van IS niet snel zal leiden tot de ontwikkeling van een grote oorlogsmachine die overal rekruteerde en gezwind gebieden veroverde en controleerde. Eerder lijkt de groep nu te evolueren tot wat Gatopoulos een ‘franchise’ noemt. Daarbij ligt er meer macht bij lokale facties. ISK is een uitstekend voorbeeld van zo’n lokale factie die sinds de terugtrekking van de Amerikanen in september de aandacht nadrukkelijk op zichzelf vestigde van met aanslagen in Afghanistan en delen van Pakistan.
Dat zien we ook terug in de communicatiestijl. IS communiceert niet langer via een paar grote sites met breed uitgesmeerde online marketingcampagnes die bedoeld zijn om massaal te rekruteren. Sites van IS worden tegenwoordig snel van het web gehaald, wat ertoe heeft geleid dat de groep steeds meer via versleutelde netwerken als Telegram communiceert via chats. Hierdoor wordt ook de boodschap minder centraal en krijgen lokale groepen meer controle over hun specifieke berichtgeving.
De kans dat IS met deze strategie terug zo’n groot gebied in handen krijgt als op hun piek in 2015 is klein. Toch maakt hen dat niet minder gevaarlijk volgens Ibrahim Al-Marashi, professor geschiedenis aan California State University met een expertise in Irak. De gedecentraliseerde strategie zorgt ervoor dat IS steeds minder afhankelijk wordt van leidersfiguren als Abu Bakr Al Baghdadi, die in 2019 werd vermoord door Amerikaanse troepen. ‘We moeten aanvaarden dat het uitschakelen van de leiders van IS met tactische aanvallen geen einde zal maken aan IS of het politieke geweld dat de organisatie pleegt, zegt Marashi. Zo bleef de organisatie erg actief ondanks de dood van Kalief Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi in februari.
Bovendien is de groep nu ook erg actief in regio’s ver buiten het Midden-Oosten. Zo ontstond er uit IS-leden en ontevreden Boko Haram-miltanten ISWAP (Islamitische Staat West-Afrikaanse Provincie) in Nigeria. Daar vecht de terroristische groep gevechten uit met Boko Haram, met dodelijke aanslagen van beide partijen tot gevolg. Ook in de Sahel en Centraal-Afrika wordt IS actiever, met onder andere aanslagen in de regio rond het Tsjaadmeer en een opkomst van ISCAP (Islamitische Staat Centraal-Afrikaanse Provincie) in Congo en Mozambique.
‘Het feit dat ISIL na de moord op haar leider opnieuw is opgedoken, of beter gezegd, stand heeft gehouden op verschillende locaties, wijst erop dat de gewapende groepering waarschijnlijk ook na de moord op haar nieuwe leider een bedreiging zal blijven vormen,’ zegt Al-Marashi. Ondanks het feit dat IS dus niet de sterke organisatie van weleer is en een stabiele verovering vermoedlelijk uitblijft, lijkt haar nieuwe strategie van decentralisering voor blijvende instabiliteit te zorgen in een gebied dat zich tegenwoordig uitstrekt van Centraal-Afrika tot Pakistan.
‘IS en haar facties hebben laten zien dat ze bestand zijn tegen aanhoudende aanvallen en dat ze in staat zijn inkomsten te genereren. IS vecht zowel tegen rivaliserende groepen als tegen regeringen, maar slaagt er toch in zijn gelieerde organisaties te verspreiden en overal waar de staat een zwakke greep heeft, voet aan de grond te krijgen en zich te wortelen in de lokale, ontevreden bevolking, aldus Gatopoulos.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
