‘De islam verkeert in crisis en moet opnieuw aansluiting vinden bij de eigen intellectuele traditie en bij modern wetenschappelijk onderzoek.’ Dat betoogt de Franse islamoloog Rachid Benzine.
Rachid Benzine is geen doorsnee intellectueel. Hij is een islamoloog met een grote liefde voor hiphop die ooit kickbokste op hoog niveau en die nu tegen de heilige huisjes van de traditionele islam aanschopt.
U haalt het bestaande beeld dat moslims van hun godsdienst hebben onderuit.
Rachid Benzine: Heel wat gelovigen denken dat ze een rechtstreekse verbinding hebben met de profeet, maar elke tijd brengt zijn eigen lezing van de Koran voort. In de negende eeuw werd de Koran anders begrepen dan in de vijftiende eeuw. Of neem de gelijkheid tussen man en vrouw. Je mag niet verlangen van een tekst uit de zevende eeuw om daar iets zinnigs over te zeggen. De gelijkheid tussen man en vrouw is een overwinning van de laatste vijftig jaar. Heel het leven zit niet in de Koran. Het is belangrijk om dat in te zien. Ik zeg ook vaak: god is geen stoplap, god moet een open vraag blijven. Ik wil moslims instrumenten aanreiken voor een levendig en kritisch geloof.
Maar voor de meeste moslims ís de Koran toch gewoon het woord van God?
Benzine: Dat is waar, maar de meeste moslims zijn dan ook onwetend over hun eigen traditie. Tussen de zevende en de dertiende eeuw aren er verschillende theologische scholen en totaal uiteenlopende interpretaties van de Koran binnen de islam. Hedendaagse moslims hebben met die traditie gebroken. De islam verkeert in crisis. Om die crisis op te lossen moeten moslims opnieuw aansluiting vinden bij hun intellectuele traditie en bij modern wetenschappelijk onderzoek. Vergeet ook niet dat de Arabische cultuur in een diep dal zit. We moeten de islam dus loskoppelen van de Arabische cultuur en de kans geven zich over te planten naar andere culturen.
Hoe komt het dat de zonen en dochters van migranten, die hier geboren en getogen zijn, zich steeds vaker op de eerste plaats als moslim definiëren en zo vatbaar blijken voor radicalisering?
Benzine: Dat heeft te maken met de mondialisering en met het internet, waardoor er een wereldwijde religieuze markt is ontstaan. Daarnaast is er de geopolitieke context, met de explosieve situatie in het Midden-Oosten, die maakt dat anderen hen ook op de eerste plaats als moslims zien. Ook als ze dat zelf niet doen. In Frankrijk werden moslimmigranten eerst heel lang les beurs genoemd, dan les Arabes, maar vandaag dus les musulmans. Voorts zijn er imams die politieke munt uit de islam proberen te slaan. En er is de islam-pétrole, de aardolie-islam die sinds een jaar of twintig een streng gereglementeerde, maar intellectueel bijzonder arme variant van de islam over ons uitgiet.
