Nu de auteursrechten op de publicatie van “Mein Kampf” vervallen, pleit Franstalig MR-Kamerlid Vincent Scourneau ervoor om het boek te verbieden. Dat is naast totaal zinloos ook enorm contraproductief om haat en discriminatie tegen te gaan, schrijft Maurits Vande Reyde (voorzitter Jong VLD) in zijn wekelijkse bijdrage voor het schaduwparlement.
Alvast eerst een grote misvatting ontkrachten: in de meeste landen, ook bij ons, is Mein Kampf nooit verboden geweest. Het werk kan je vrij krijgen in tweedehandszaken en alle uithoeken van het internet. In Amerika word de lectuur zelfs aangemoedigd door geschiedkundigen. Van een totaalverbod op basis van antidiscriminatiewetten, zoals MR-politicus Vincent Scourneau blijkbaar nu wél wil invoeren, is dus nooit eerder sprake geweest. Zelfs niet in de jaren vlak na de oorlog.
Wel is de verdeling van het boek steeds beperkt gebleven. Doordat de auteursrechten 70 jaar na de dood van Adolf Hitler recent zijn vervallen kan dat nu veranderen. Iedereen kan het boek vrij gaan drukken. De etalage van De Standaard Boekhandel zal er dan niet meteen vol van liggen, het zorgt er wel voor dat de toegang en historische omkadering veel makkelijker wordt. Dat is een goede zaak.
‘Waarom een verbod van ‘Mein Kampf’ geen goed idee is’
Een verbod is in de eerste plaats immers totaal voorbijgestreefd als middel om gevaarlijke en extremistische propaganda te counteren. Simpel gezegd: wie ridicule haatspraak wil lezen, gaat dat vandaag de dag sowieso kunnen. De Amerikaanse bibliotheek Internet Archive heeft een Nederlandse vertaling online staan, die al al meer dan 40.000 keer geconsulteerd is. Vroeger had een embargo misschien nog enig effect, vandaag is het onmogelijk geworden om de verspreiding van ideeën – goede of slechte- tegen te houden.
Geheimhouding houdt daarbij enkel een mythische status in stand. Dat is altijd een garantie voor een marginale aanhang van trouwe volgers. Met de juiste historische omkadering kan je die status net volledig ontkrachten. Het gedachtegoed van Hitler is zelfs voor de grootste morele relativist totaal verwerpelijk. Het zou het zeer jammer zijn om historici de kans te ontnemen dat ook wetenschappelijk te onderbouwen voor een groot publiek.
Het aura van verzwijging is overigens veel te veel eer voor een werk dat, naast compleet van de pot gerukte inhoud, ook literair een absoluut onding is. Zelf heb ik de Engelstalige versie een tijd als treinlectuur doorgenomen. Zoals The Economist het onlangs omschreef kan ik alleen maar bevestigen dat Mein Kampf (letterlijk: “Mijn Strijd”) vooral betrekking heeft op de leeservaring die je moet doorstaan doorheen hoogdravend en veelal onbegrijpbaar gewauwel. Mocht twitter bestaan, #schrijvenzoalsAdolf was ongetwijfeld trending geweest.
Met een verbod kom je bovendien op een wel zeer hellend vlak. Als Mein Kampf niet mag, wat houdt ons dan nog tegen om ook andere boeken te bannen die aanzetten tot geweld en discriminatie tegen bepaalde groepen? Onder die categorie valt zowat elk gezaghebbend boek in eender welke religie. Daarvoor geldt evenzeer dat een open en kritische houding in leslokalen en ver daarbuiten steeds de beste keuze is.
Het belangrijkste argument tegen een verbod tenslotte ligt voor de hand: de strijd tegen eender welke vorm van discriminatie is zinloos wanneer we geen begrip kunnen vormen over hoe makkelijk haat gerechtvaardigd kan worden onder valse voorwendsels en wat daar de verschrikkelijke gevolgen van kunnen zijn. Mein Kampf toont dat in zijn meest extreme vorm. Net daarom heeft het zo’n enorme educatieve waarde om discriminatie van vandaag te bestrijden. Een les die we zeker niet mogen verbieden.
“We must be listened to: above and beyond our personal experience, we have collectively witnessed a fundamental unexpected event, fundamental precisely because unexpected, not foreseen by anyone. It happened, therefore it can happen again: this is the core of what we have to say. It can happen, and it can happen everywhere.”
De Joods-Italiaanse schrijver Primo Levi beschrijft treffend vanwaar de angst komt om zaken uit ons oorlogsverleden tot de werkelijkheid te laten behoren: wanneer we die wereld menselijk maken, kan het allemaal opnieuw gebeuren. Daarom is het begrijpelijk dat er nog steeds stemmen opgaan om de oorlogsgruwel te verbergen. Het doet denken aan vader Guido in de film La vita e bella, die zijn zoontje met allerlei grappen probeert te behoeden voor het dagelijkse leven in een concentratiekamp. Echter, hoe onvoorstelbaar, onkenbaar en angstig de werkelijkheid van Mein Kampf ook was, we moeten vertrouwen hebben in ons analytisch absorptievermogen om het te kunnen plaatsen. We moeten het durven erkennen als werkelijkheid om er lessen uit te trekken.
Het Schaduwparlement van Knack.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier