‘Na alle inspanningen vind ik het vreemd dat Umicore plots twijfelt aan de nieuwe lood-in-bloednorm’, zegt huisarts Filip Vanderoost.
Onhaalbaar. Zo omschrijft het metaalverwerkende bedrijf Umicore in Hoboken de nieuwe verstrengde lood-in-bloednorm van de Antwerpse deputatie. De maximale gemiddelde lood-in-bloedwaarde van kinderen tot 12 jaar in de omgeving van de fabriek wordt verlaagd tot 3,5 microgram lood per deciliter bloed. Tegen eind 2025 zakt die waarde tot 2 microgram. Gevolg: Umicore tekent beroep aan tegen de strengere normen. De zaak komt zo op het bord van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA).
De beslissing van de multinational roept vragen op. Sinds 1978 wordt de loodblootstelling in de buurt van de fabriek opgevolgd bij kinderen omdat zij een groter gezondheidsrisico lopen bij lagere dosissen. Bij het recentste onderzoek, dit voorjaar, bedroeg de gemiddelde loodwaarde 3,42 microgram per deciliter, een daling tegenover de 4,12 microgram in het najaar van 2020.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt al sinds 2010 dat er geen blootstelling aan lood bekend is die géén schadelijke gevolgen heeft. Uit onderzoek van Knack en Pano in maart bleek dat de vorige milieuvergunning van Umicore gebaseerd was op achterhaalde wetenschappelijke inzichten, namelijk 10 microgram in de wijken Moretusburg, Hertogvelden en Vinkevelden. De verstrenging van de normen leek onafwendbaar.
Filip Vanderoost, een huisarts uit Hoboken die verbonden is aan Geneeskunde voor het Volk, reageert verontwaardigd. Tegelijk begrijpt hij de achterliggende strategie van de directie niet. ‘De problemen met Umicore bleven grotendeels onder de radar omdat het bedrijf altijd low profilebleef. Door in beroep te gaan, trekt het de aandacht opnieuw naar zich toe.’
Hoe verklaart u de beslissing van Umicore?
Filip Vanderoost: Ik ben maar een huisarts, ik kan niet in de hoofden van de directie kijken. Umicore moet het ons dus echt uitleggen. In ieder geval kan het bedrijf zich niet verschuilen achter internationale richtlijnen, want met wetenschappelijke argumenten zullen ze het niet halen. Als ze de investeringen niet willen doen om financiële redenen, dan moeten ze dat zeggen.
Het bedrijf investeert tientallen miljoenen in een ‘groene buffer’, waarbij het nabijgelegen huizen opkoopt om ze te slopen.
Vanderoost: Er gebeurt heel veel in de wijk, die aan het ontvolken is. Na alle inspanningen om kinderen daar weg te halen, vind ik het bijzonder vreemd dat Umicore plots twijfelt aan de nieuwe lood-in-bloednorm. In het recentste bloedonderzoek werden de hoogste deelnamepercentages opgetekend bij de kinderen die het dichtst bij de fabriek wonen. Het resultaat van 3,42 microgram is vertekend in negatieve zin. Die waarde van 3,5 lijkt me dus helemaal niet onoverkomelijk.
Welke gezondheidseffecten ziet u in uw praktijk?
Vanderoost: Op populatieniveau weten we dat er een link is tussen loodwaarden en het IQ. Lood heeft een invloed op de zenuwontwikkeling, wat kan leiden tot gedragsproblemen, ADHD, autisme of motorische ontwikkelingsproblemen. In de wijk is er veel behoefte aan kinesitherapie, maar ook aan logopedie. Zowel kinderen als ouders hebben psychologische hulp nodig. Stel je maar voor dat je kind kampt met te hoge loodwaarden, en je stuit op een wachtlijst van meer dan een jaar bij de logopedist. Veel ouders voelen zich machteloos en gefrustreerd.
Er is niet enkel de aanwezigheid van lood, maar ook van arseen en cadmium.
Vanderoost: Het is moeilijker om zware metalen als arseen en cadmium te meten, maar we weten dat er een link is met de loodwaarden. Hoe lager het lood, hoe lager de andere waarden. Het risico op kanker is reëel. De vervuiling gaat verder dan de wijk dicht bij de fabriek. Het gaat over heel Hoboken, en zelfs tot op de andere Scheldeoever, in Kruibeke. Denk ook aan de werknemers van Umicore. Er kan nog winst geboekt worden in de opslag en het transport van ertsen. Dat is alleen maar in het voordeel van het personeel.
Na de PFAS-vervuiling door chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht staan volksgezondheid en leefbaarheid bovenaan de agenda. Denkt u dat het überhaupt mogelijk is om gezondheid en industrie te verzoenen?
Vanderoost: Ja. Umicore zegt dat het wereldleider is op het vlak van duurzaamheid. Dit gaat over hoeveel het bedrijf wil investeren. De zaak-3M heeft duidelijk gemaakt dat de overheid een grote rol speelt. In het verleden is er te veel gerekend op de goodwill van directies. Het verschil tussen Hoboken en Zwijndrecht is dat er hier wel een goede communicatielijn is tussen alle overheden en Umicore. Ik hoop dat minister Demir goed zal communiceren. Maar de feiten blijven de feiten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
