‘Valse noot tijdens ontwikkelingssamenwerking: Congolezen aanmanen het licht uit te doen’

‘Zakjes met slogans om aan te zetten tot verantwoord energiegebruik uitdelen in het straatarme Congo, getuigt vaneen ongezien cynisme’, schrijft Geert Verrijken van de Artsenkrant.

“Ik spring voor het klimaat want ik knip het licht uit”. Niks mis mee dat de overheid in Vlaanderen juten zakjes verspreidt met slogans die aanzetten tot verantwoord energieverbruik. Dezelfde zakjes met dezelfde slogans uitdelen in het straatarme Congo getuigt echter van een ongezien cynisme. Of gewoon van domheid. En toch is het precies dat wat zich vorige vrijdag afspeelde in Bukavu (Zuid-Kivu).

Vorige week verbleef ik met een delegatie van Artsen Zonder Vakantie en de provincie Vlaams-Brabant in de Congolese stad Bukavu, Zuid-Kivu. We bezochten er een aantal ziekenhuizen. Artsen Zonder Vakantie en de provincie -dat voor 80% financiert- zijn partners in het project Jenga Maarifa (Kiswahili voor ‘kennis opbouwen’). Het initiatief wil onderhoudstechnici opleiden in gespecialiseerd preventief onderhoud en herstel van de biomedische uitrusting in de ziekenhuizen. Veel medische toestellen worden gedoneerd door het westen en uiteraard is het essentieel dat ze aangepast zijn aan de lokale context. Dat ze bijvoorbeeld tegen stroomfluctuaties, vocht en stof kunnen.

Een essentiële voorwaarde is evenwel dat ze correct geïnstalleerd en preventief onderhouden worden. Doorgaans is dat de taak van onderhoudstechnici uit de Congolese en Burundese ziekenhuizen. Het niveau van deze mensen, meestal autodidacten, is niet hoog. Hun kennis en scholingsgraad versterken is dus belangrijk. Precies dat is de doelstelling van Jenga Maarifa.

40 onderhoudstechnici kregen vier weken lang onderricht in elektriciteit, elektronica, loodgieterij enz. Voor wie wat vertrouwd is met de deplorabele toestand waarin de meeste ziekenhuizen in de regio Bukavu verkeren, lijkt dit nog steeds een druppel op een hete plaat. Maar Artsen Zonder Vakantie gaat uit van het ’train the trainer’-principe: de cursisten zullen op hun beurt andere technici opleiden.

Valse noot

Dit is respectabele, capaciteitsversterkende ontwikkelingssamenwerking. Doodjammer dus van de valse noot tijdens de slotceremonie vorige vrijdag. De deelnemers aan de basismodule ontvingen een certificaat en een juten zakje met nuttig materiaal. Helaas had de provincie Vlaams-Brabant er niet beter op gevonden dan de zakjes met Nederlandstalige slogans uit te delen die ze bij ons gebruikt om mensen te sensibiliseren voor het milieu. En zo bestond het dat de verantwoordelijke deputé Tie Roefs (Groen) in Bukavu vrolijk zakjes overhandigde met als opschrift: “Ik spring voor het klimaat want ik adopteer een ijsbeer”. Of: “ik knip het licht uit’. Of: “ik drink kraantjeswater”… Il faut le faire in een land waar er hoogstens enkele uren per dag elektriciteit is en waar het kraantjeswater totaal ondrinkbaar is. De provinciale gedeputeerde zag er echter allemaal geen graten in. Ik kan uitleggen dat we in het westen in een andere realiteit leven dan in Congo. Dat is pas echte noord-zuidwerking, vond ze. Tja…

De cursisten hadden er natuurlijk geen boodschap aan. Het is maar een juten zakje en van de tekst begrijpen ze toch niets. Evenmin doet het voorval afbreuk aan een mooi project. Maar het getuigt wel van een dédain en een gebrek aan empathie voor de lokale situatie die men niet voor mogelijk houdt. En/of gewoon van domheid.