‘Twee jaar wachttijd schaadt de gezondheid’

‘Op één januari 2022 verliezen tienduizenden Belgen het recht op terugbetalingen van hun mutualiteit voor bijvoorbeeld brillen, hoorapparaten of kraamzorg. Ze moeten een wachttijd van twee jaar doorlopen vooraleer ze terug beroep kunnen doen op deze rechten’, schrijft Famke Vekeman, SAAMO Gent. ‘Bovendien verliezen ze ook hun extra verzekeringen voor hospitalisatie of tandzorg. De federale regering sanctioneert zo iedereen wiens ledenbijdrage bij het ziekenfonds twee jaar of langer niet in orde is.’

Het is juni 2021 als Dave ziek wordt en niet kan gaan werken. Door allerlei problemen met het papierwerk duurt het iets meer dan drie maanden voor hij uiteindelijk zijn ziekte-uitkering ontvangt. In die periode stapelen de facturen zich in snel tempo op. Zelfs eten kopen wordt moeilijk. Als hij zijn openstaande huishuur niet betaalt, kan hij op straat belanden. Middenin die crisis komt een herinneringsbrief van de mutualiteit toe. Dave moet nog achterstallig lidgeld betalen. De brief komt op een grote stapel onbetaalde facturen en aanmaningen terecht. Het belang van de factuur ontgaat hem volledig. En Dave is lang niet de enige.

Aanmaningen

De mutualiteiten hebben de handen vol met het versturen van aanmaningen. In Vlaanderen alleen al zijn er volgens het Netwerk tegen Armoede ongeveer 80.000 mensen die (nog) niet in orde zijn met het lidgeld.

Dit verhaal start in 2018 met nieuwe wetgeving onder toenmalig minister van Volksgezondheid Maggie De Block. De koninklijke besluiten die dan aangenomen worden, maken een onderscheid tussen leden die wel en leden die niet correct betalen.

Leden die een achterstal hebben van minder dan 24 maanden worden geschorst en kunnen niet meer genieten van de voordelen van de aanvullende verzekering. Betaal je de achterstallige bijdrage, dan kun je wel onmiddellijk terug een beroep doen op de voordelen. Heb je echter een achterstal van twee jaar of meer, dan word je opgeheven en moet je eerst een wachttijd van twee jaar doorlopen. Tijdens die wachttijd betaal je dus wel je ledenbijdrage, maar kan je geen beroep doen op de voordelen. In beide gevallen gaat het niet om terugbetalingen vanuit de verplichte ziekteverzekering, zoals de terugbetaling bij een doktersbezoek of apothekerskosten. Waar gaat het wel om? Het gaat om bijvoorbeeld terugbetaling voor brillen, lenzen, ziekenvervoer, orthodontie, deelname aan sport, kraamzorg enz.

De nieuwe regeling heeft ook een impact op andere verzekeringscontracten (zoals de hospitalisatieverzekering of een tandverzekering) die je bij de mutualiteit lopen hebt. Deze verzekeringen worden voor de duurtijd van twee jaar stopgezet. Ook als je deze wel correct betaald hebt. Sluit je na twee jaar, een nieuw verzekeringscontract af, dan zit je ook daar weer met een wachttijd.

Mensen in kwetsbare posities worden gestraft

Er is te weinig ingezet op bekendmaking van deze nieuwe maatregel bij de brede bevolking en naar hulpverlenende organisaties toe. Mutualiteiten proberen hun leden te informeren, maar ze bereiken de mensen in een kwetsbare positie onvoldoende. En net deze groep loopt uiteraard het risico om in 2022 en 2023 geen beroep meer te kunnen doen op de voordelen van de aanvullende verzekering. Als hun hospitalisatieverzekering beëindigd wordt, betekent dit bij ziekenhuisopname mogelijks het begin van grote financiële problemen. De impact van deze maatregel op mensen in precaire situaties is niet te onderschatten. Zij zullen noodzakelijke zorg uitstellen. Een tandartsbezoek bijvoorbeeld of de aanschaf van een bril voor een kind. De invoering van deze maatregel zal aanleiding geven tot gezondheidsarmoede. Meer mensen zullen beroep moeten doen op het OCMW. De lokale OCMW’s zullen dan, vanuit hun armoedebestrijdingsrol, moeten instaan voor de noodzakelijke gezondheidskosten.

De wetgeving ging in op 1 januari 2019. Dat betekent dat vanaf 1 januari 2021 leden zouden kunnen worden opgeheven. Onder huidig minister Frank Vandenbroucke werd dit met één jaar uitgesteld. Reden was “de huidige gezondheidscrisis die onmiskenbare economische gevolgen heeft“. We lezen ook “personen die in een financieel moeilijke situatie zijn […] en gehospitaliseerd zouden worden in de komende maanden, geen tussenkomst ontvangen terwijl ze in regel zijn met de premies.“

Intussen zitten we in de vierde golf van de coronacrisis. Veel mensen hebben een onzeker inkomen. Veel mensen belanden terug in het ziekenhuis. Het lijkt ons dan ook niet meer dan normaal dat minister Vandenbroucke opnieuw zorgt voor uitstel van minstens één jaar. Als dat een geldige reden is begin 2021, dan is dat ook zo voor 2022. We pleiten er ook voor om een uitgebreide informatiecampagne op poten te zetten samen met basiswerkers die deze mensen wél bereiken.

Er moet dringend een bijsturing komen van de wachttijd van twee jaar. Deze sanctie duwt mensen in armoede alleen maar dieper in de armoede. Het zal ertoe leiden dat zij noodzakelijke zorgen, zoals hospitalisaties, afzeggen of uitstellen. Bovendien riskeert door dit beleid een nieuwe groep mensen in de armoede te belanden. We vragen dan ook aan minister Vandenbroucke om in 2022 deze maatregel te onderwerpen aan een grondig maatschappelijk debat.

Deze tekst is geschreven door Famke Vekeman, (SAAMO Geny) en werd mee ondertekend door de volgende leden en organisaties van de Gentse Werkgroep Signalen: Ann-Sophie Hofman (SAAMO Gent), Betty Johnson ( WGC De Sleep), Kadir Vardar (vzw JONG), Karel Thys (CAW Oost-Vlaanderen), Karleen De Rijcke (KRAS Gent), Michèle Van Elslander (ELZ Gent), en de zorgraad van ELZ Gent.