‘Ook voor zelfstandigen geldt: wie veel heeft, zal veel krijgen’

© BelgaImage
Jef Van Baelen
Jef Van Baelen Journalist voor Knack

Lang niet alle zelfstandigen zijn sukkelaars, zegt arbeidssocioloog Erik Henderickx van de Universiteit Antwerpen. Maar zonder risico is hun bestaan evenmin: ‘Ze hebben vier keer meer kans om in de armoede te belanden dan werknemers.’

‘Een zelfstandige die niet louter aan zijn eigenbelang denkt, is een dief van zijn eigen portemonnee’, hoor je weleens. Bent u het daarmee eens? (Senne Starckx, Mol)

Erik Henderickx: Ha, het stereotype van de eeuwig frauderende zelfstandige! Cijfers van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen halen dat beeld onderuit: qua werkdruk, stress, psychische vermoeidheid en arbeidsomstandigheden scoren zelfstandigen slechter dan werknemers. Ze draaien meer uren, en toch hebben ze vier keer meer kans om in de armoede te belanden.

Nu, dé zelfstandige bestaat uiteraard niet. Zelfstandigen zijn actief in de meest uiteenlopende sectoren, en het gaat net zo goed om topmanagers als om werkende armen: in geen enkele sociale categorie is de inkomensongelijkheid groter.

Ik hoor politici pleiten voor eerlijke fiscaliteit. Maar wát vinden ze dan eerlijk? Dat zeggen ze er niet bij

Mediabedrijven maken al decennia gebruik van zogenoemde schijnzelfstandigen – journalisten en fotografen zijn onderbetaald en worden vaak uitgebuit. Daarvoor is het zelfstandigenstatuut toch niet in het leven geroepen? (Leo van der Linden, Lier)

Henderickx: De arbeidsmarkt is vrij. Wanneer vraag en aanbod er niet op elkaar zijn afgestemd, kun je excessen krijgen. Om die tegen te gaan, kan een minimumloon een oplossing zijn. Ik neem aan dat niet alle journalisten staan te springen om zelfstandige te worden, maar ik pleit toch voor nuance. Dat statuut kan tenslotte ook een kans zijn. Wie het goed aanpakt, kan genieten van een uitzonderlijk evenwicht tussen werk en privé. En freelancejournalisten genieten van een erg voordelig fiscaal regime.

Almaar meer zelfstandige eenmanszaken werken via een vennootschap, omdat dat fiscaal voordeliger is. Maar een vennootschap voor één werknemer, dat klopt toch niet? (Roland Deras, Drongen)

Henderickx: Vennootschappen worden in België minder belast dan elders. Voor hogere inkomens lijkt het een truc om de fiscaliteit te optimaliseren. Het laat een zelfstandige toe om hoge bedragen te innen terwijl hij alleen inkomstenbelasting verschuldigd is op het inkomen dat hij aan zichzelf uitbetaalt. En er zijn nog andere voordelen aan vennootschappen verbonden: je kunt bijvoorbeeld ook je professionele aansprakelijkheid beperken, of je opvolging regelen.

Niet alleen topmanagers gebruiken een vennootschap, ook beoefenaars van vrije beroepen doen het, zoals artsen en advocaten. Op het deel van hun inkomen dat boven de 84.000 euro per jaar ligt, zijn ze geen sociale bijdragen verschuldigd. Je kunt je vragen stellen bij dat plafond, dat voor werknemers of ambtenaren niet bestaat. En ja, ik hoor politici pleiten voor eerlijke fiscaliteit. Maar wát vinden ze dan eerlijk? Dat zeggen ze er niet bij.

VRAAG VAN DE WEEK:

Dragen zelfstandigen evenveel bij aan de sociale zekerheid als loontrekkenden, bij wie die bijdrage automatisch gebeurt? (Patrik Van Hover, Aalst)

Henderickx: Wie weinig betaalt, kan weinig aanspraak maken op solidariteit: zo werkt de sociale zekerheid. Eigenlijk vallen de verschillende stelsels moeilijk met elkaar te vergelijken. Werknemers en werkgevers zitten samen in één stelsel, waarin zij solidair zijn met mensen die echt niet kunnen werken. Voor zelfstandigen zijn er weinig sociale voorzieningen – hun basispensioen ligt bijvoorbeeld veel lager – maar ze kunnen die wel naar goeddunken uitbreiden, onder meer door in extra verzekeringen te investeren. Bij hoger opgeleide, schaarse profielen is de pensioenverzekering al lang ingeburgerd. Niet alle zelfstandigen zijn sukkelaars, zeker niet. Het mattheuseffect – wie veel heeft, zal veel krijgen – is ook op hen van toepassing.

VOLGENDE WEEK

Is het klimaat verdoemd?

Stel uw vraag aan klimaatexpert Philippe Huybrechts (VUB).


Mail uw vragen naar mijnvraag@knack.be en maak kans op een boekenbon van Standaard Boekhandel ter waarde van 20 euro.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content