‘Onderwijs zal een aantal groeispurten moeten realiseren, maar dit hoeft geen onmogelijke opdracht te zijn’

‘Die duizenden mensen in het veld zijn de échte experten. Laten we hun expertise inschakelen’, schrijft schooldirecteur Tom Cox. ‘Ons onderwijs heeft een update en een upgrade nodig.’

Geen halve dag gaat voorbij of er staat wel iemand recht om een oordeel te vellen over het onderwijs. Voor de ene is onderwijs gedegradeerd tot een soort ‘pretpedagogie’, anderen zien dan weer alle heil in een staatpedagogie met een aanpak van centrale examens. Iedereen lijkt wat onderwijs betreft betrokken partij en pretendeert op basis van enige ervaringsdeskundigheid zelfs met de nodige expertise te kunnen oordelen en adviseren. Bijgevolg wordt de ene na de andere ‘belangrijke’ visie te berde gebracht….

Intussen wordt achteloos voorbij gegaan aan het werk van die duizenden leraars en directeuren die dagelijks passioneel en resultaatgericht werken met en voor kinderen en jongeren. Deze mensen “in het veld” zijn de échte experts. Zij weten waar we staan vandaag en zij, beter dan wie ook, kunnen inschatten wat er best gebeurt de komende jaren. Er kan dan ook niet voorbij gegaan worden aan hun analyse van de situatie van ons onderwijs, aan hun ideeën en voorstellen van aanpak.

Onderwijs zal een aantal groeispurten moeten realiseren, maar dit hoeft geen onmogelijke opdracht te zijn.

Die analyse maakt duidelijk dat de huidige onderwijssystemen in onze razendsnel evoluerende samenleving er niet meer voldoende in slagen om alle jongeren die vandaag op de schoolbanken zitten mee te nemen in een zinvol en effectief leerproces. Menselijke mogelijkheden lijken immers oneindig, multiculturaliteit neemt toe, technologische ontwikkelingen volgen mekaar in een stroomversnelling op en vormen van leren zijn niet meer eenduidig… Vele scholen worstelen hiermee. Ze willen heel graag aan de slag met en in die grote diversiteit, toch zien ze niet altijd hoe. Teveel leerlingen voelen zich niet meer aangesproken, teveel leraars hebben het moeilijk om in hun job tegemoet te komen aan de nieuwe uitdagingen.

Dat ons onderwijs de voorbije jaren, goed bedoeld, erg focuste op de leerlingen die zogenaamd moeilijk mee konden, vormt ongetwijfeld een bijkomende oorzaak voor het probleem. Ongewild ging een leraar zich daardoor richten naar een soort ‘gemiddelde leerling’. Andere groepen leerlingen bleven daardoor op hun honger zitten. Dat evenwicht moet hersteld worden. De lat moet hoog liggen voor iedere jongere, zowel naar kennisverwerving als naar competentie-ontwikkeling. Structureel inzetten op taal, zowel in het kleuter-, basis- als secundair onderwijs is daarvoor een absolute noodzaak. Het creëren van mogelijkheden voor een individueel gerichte benadering, telkens wanneer nodig geacht, zowel voor leerlingen met leernoden, als voor leerlingen met leerruimte is daarbij onmisbaar.

Daarvoor is het ook noodzakelijk een nog betere omkadering te voorzien, zodat leraars beter ondersteund worden om leerlingen met bijzondere noden in de meest inclusieve onderwijscontext te kunnen lesgeven. En ook door een flexibilisering in de organisatie van scholen zullen leraars dynamischere mogelijkheden hebben in de uitoefening van hun job.

Die duizenden mensen in het veld zijn de échte experten. Laten we hun expertise inschakelen. Laat leerkrachten, in plaats van, louter ‘uitvoerende krachten’ te zijn, actief betrokken worden bij het uitzetten van het schoolbeleid en het uittekenen van de schoolorganisatie. Scholen worden op die manier horizontale organisaties met een hoge mate van betrokkenheid van leerkrachten die het als hun persoonlijke verantwoordelijkheid zien het schoolbeleid in de klaspraktijk te realiseren. De leraars werken in dit concept mee aan de onderwijsontwikkelingen van de school en worden op die manier ook (mede)eigenaar van het schoolproject.

Laat leerkrachten, in plaats van, louter ‘uitvoerende krachten’ te zijn, actief betrokken worden bij het uitzetten van het schoolbeleid en het uittekenen van de schoolorganisatie.

Scholen en leraars zullen daadkrachtiger worden omdat ze in een continue groei zitten. Leerlingen straks op hun maat laten leren in dynamische en flexibele leeromgevingen versterkt hun leerprocessen. Ze hebben positieve onderwijsloopbanen en zitten volledig in hun talent.

Ons onderwijs zal een aantal groeispurten moeten realiseren. Dit hoeft geen onmogelijke opdracht te zijn, de dynamiek speelt zich nu al af in het hart van ons onderwijs, op de klasvloer. Heel wat scholen zetten vandaag al stappen, heel wat individuele leraars kijken vandaag al breed naar de leerling en zijn leren waardoor ze tot goede resultaten komen. Het is de uitdaging om vanuit deze dynamiek in het veld een versnelling te maken en scholen en leraars te ondersteunen om een kwalitatief hoog niveau ten volle te kunnen realiseren.

Tom Cox is directeur van de middenschool Kindsheid Jesu in Hasselt.