‘Voor een natuurvereniging is de terugkeer van Naya de kroon op het werk’
Vlaanderen associeer je niet meteen met een habitat voor wilde dieren. En toch. Na de succesvolle terugkeer van de bever bewegen ook de otter en zelfs de wolf zich opnieuw vrij rond in onze regio. Diemer Vercayie, zoogdierenspecialist bij Natuurpunt, vindt het echter te vroeg om victorie te kraaien.
Zeker honderd jaar geleden was het, dat er nog eens een wolf gespot werd in Vlaanderen. ‘Al is het moeilijk daar een exact jaartal op te kleven’, aldus Vercayie. ‘Wolven kunnen Vlaanderen passeren zonder opgemerkt te worden. Van wolvin Naya zijn we zeker omdat zij in Duitsland een zender kreeg zodat wetenschappers haar spoor zouden kunnen volgen. Jonge wolven worden op een dag verstoten uit het territorium van de roedel. Dan gaan zij op zoek naar een eigen leefgebied. Dat kan heel ver zijn. Naya liep minstens vijfhonderd kilometer op een week tijd.’
Ze is begin januari voor het eerst gespot in Limburg. Wat komt zij daar zoeken? Ze kan zich hier niet voortplanten.
Misschien lopen er nóg wolven door Vlaanderen die geen zender dragen.
Dat kan je niet weten. Misschien lopen er nóg wolven door Vlaanderen die geen zender dragen. Het is wel voorbarig te stellen dat de wolf echt terug is. Een wolf zoekt een territorium met voldoende voedsel en rustmogelijkheden én een partner om zich voort te planten. Als aan die twee voorwaarden niet voldaan wordt, zal Naya verder trekken.
Zou een terugkeer een goede zaak zijn?
Ik vind van wel natuurlijk. (lacht) De wolf is een toppredator. Voor een natuurvereniging is de terugkeer van zo’n dier de kroon op het werk. Dat kan positieve gevolgen hebben voor het ecosysteem. Dat zie je vandaag in Yellowstone, waar de wolf ook terug is. Prooien gedragen zich anders, grazen op andere plaatsen, wat dan weer invloed heeft op de plantengroei. Ook everzwijnen zullen niet meer lopen waar ze willen.
Veel mensen staan huiverachtig tegenover de wolf. Hebben we dat te ‘danken’ aan de sprookjes?
Dat is zeker een belangrijke verklaring. Maar vandaag vallen wolven geen mensen meer aan. Vroeger was dat anders. Als oorlogen woeden, gaan wolven als opportunisten te werk. Ze pikken lijken op die op straat liggen en krijgen zo de smaak van de mens te pakken. In de middeleeuwen was hondsdolheid trouwens een veelvoorkomende ziekte bij wolven. Wie daarmee besmet is, valt alles en iedereen aan. Ook dat is voorbij.
Wolven doden wel schapen. Hoe moet daar- mee omgegaan worden?
Wij pleiten voor een wolvenplan. Er moet in de eerste plaats preventief gewerkt worden. Je kan bijvoorbeeld een fonds opmaken om stevige omheiningen te financieren. Als je alleen schade gaat vergoeden, zal je de angst niet wegnemen. Mens en wolf kunnen prima samenleven, op voorwaarde dat de juiste maatregelen genomen worden. Dat is de uitdaging vandaag.
Ziet u nog dieren terugkeren naar Vlaanderen? De lynx bijvoorbeeld? Of de bizon?
De bizon zie ik hier niet meteen vrij rondlopen. Vlaanderen is te dichtbevolkt. Je zou al omheiningen moeten plaatsen rond natuurgebieden, wat het begin van het einde zou betekenen van echt natuurbehoud. Andere belangrijke soorten hebben doorgang nodig van natuurgebied naar natuurgebied. De lynx is een ander verhaal. Die kan wél terugkeren, mits het vinden van voldoende rustgebieden. Zijn voornaamste prooi is de ree, en daarvan zijn er genoeg in Vlaanderen. Maar de eerste die verder moet uitbreiden, is de otter. We hebben al één koppel dat voortplant, maar dat is niet genoeg.
Wie wolven wil zien, trekt best naar het noorden van Spanje.
Ook de populaties everzwijnen, vossen, dassen, steenmarters en bevers groeien. Straks wordt Vlaanderen een paradijs voor wilde dieren.
(lacht) Dat denk ik niet. We hebben zestig zoog- dierensoorten in ons land. Dat is niet weinig. Helaas wordt twee derde daarvan met uitsterven bedreigd. Ik denk bijvoorbeeld aan de eikelmuis, een prachtig diertje met zorromasker en pluimstaart. De vos en de steenmarter doen het inderdaad goed omdat zij zich weten aan te passen aan een stedelijke omgeving. De beverpopulatie is ook stijgend, maar nog steeds te klein om zeker te zijn dat ze kan overleven op lange termijn.
Is er ruimte in Vlaanderen voor uitbreiding van al dat wild?
Dat is een belangrijke vraag. Op een bepaald moment zal van bepaalde soorten wel gezegd worden: die kan niet meer uitbreiden, want die berokkent te veel schade.
Wat dan? De jacht?
Veel andere opties om een populatie onder controle te houden zijn er niet. Maar het is te vroeg om daarover te spreken. We boeken zeker vooruitgang op bepaalde domeinen, de waterkwaliteit bijvoorbeeld. Maar we zitten nog steeds in de grootste extinctiegolf sinds het uitsterven van de dinosaurussen. Dat had toen wellicht te maken met een meteorietinslag. Vandaag is dat de fout van de mens.
De bizon zie ik hier niet meteen vrij rondlopen. Vlaanderen is te dichtbevolkt.
Om af te sluiten: hebt u tips voor mensen die wolvin Naya willen spotten?
Neen. (lacht) Die kans lijkt me onbestaande. Haar zendergegevens worden altijd met vertraging vrijgegeven. Wie wolven wil zien, trekt best naar het noorden van Spanje.
Vlaams Minister van Natuur Joke Schauvliege (CD&V): ‘De terugkeer is niet toevallig’
Ook Joke Schauvliege (CD&V), Vlaams minister van Natuur, verwelkomt de wolf met open armen. ‘Het is zéér goed nieuws dat de wolf terug is. Een wolf zou nooit verblijven in een regio waar onvoldoende robuuste natuur is. Plus: een wolf herstelt ook het evenwicht in de natuur. Men klaagt al eens over een teveel aan everzwijnen. Wolven kunnen dat oplossen.’
De minister werkt ook volop aan een wolvenplan, zoals Natuurpunt vraagt. ‘Daarin komt onze visie op de wolf te staan. Hoe moeten mens en wolf met elkaar omgaan? Hoe kunnen we de wolf hier houden? Hoe communiceren we over de wolf?’ Omheiningen subsidiëren vindt Schauvliege géén goed plan. ‘Experten vertellen mij dat een omheining weinig zin heeft. Een wolf is een sluw dier. Die vindt sowieso zijn weg. Eigenlijk kan je preventief weinig doen. Welke raad ik dan kan geven? Dat we moeten leren leven met de aanwezigheid van de wolf. Wat we wel al doen, is de schade vergoeden die aangericht is door het dier.’
Schauvliege wijst erop dat de wolf niet het enige dier is dat terugkeert naar Vlaanderen. Op haar lijstje staan naast de wolf ook de boommarter, de otter, de bever, de fint (een haringsoort), de slechtvalk en de lepelaar. ‘Dat de wolf terugkeert, is niet toevallig’, stelt ze. ‘Je ziet een patroon van verschillende diersoorten die terugkeren. Dat is het gevolg van het gevoerde milieu- en natuurbeleid. Wij investeren in robuuste en aantrekkelijke natuurgebieden waar dieren zich thuis voelen. Cruciaal in ons beleid is ook de verbinding maken tussen verschillende natuurgebieden. Dat kan via ecoducten en corridors. Dat is één van de criteria om te bepalen of we een gebied aankopen of niet. Dat zorgt ervoor dat dieren voldoende bewegingsruimte hebben.’
Paul Cobbaert/Deze Week
Dit artikel verscheen in Deze Week
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier