Naar een Europese kringloopeconomie tegen 2050

Een schokkende 80% van wat we produceren wordt slechts één keer gebruikt en vervolgens weggegooid, schrijft Europees Commissaris voor Milieu Janez Poto?nik. Hij wil het roer omgooien en van Europa een levenskrachtige kringloopeconomie maken.

De meeste Europese landen hebben de afgelopen twee eeuwen geprofiteerd van een groot deel van de mondiale natuurlijke hulpbronnen. Nu men in de andere werelddelen de middelen verwerft om te wedijveren voor mondiale hulpbronnen en de eigen levensstandaard te verhogen, weten we dat dit rechtvaardig en eerlijk is. De verwachting is dat, met de wereldwijde groei van de middenklasse, de mondiale winning van natuurlijke hulpbronnen (metalen, mineralen, hout, land en grond, en schoon drinkwater) de komende 25 jaar met 75% zal toenemen.

Dit dwingt ons om een nieuwe realiteit onder ogen te zien. Met een dichte bevolking en weinig hulpbronnen is het voor Europa van groot belang dat het zijn afhankelijkheid van de eindige natuurlijke hulpbronnen vermindert. Europa moet een duurzame economie worden, en bovenal een kringloopeconomie of groene economie.

Onze huidige economieën zijn lineair: we delven (of importeren), produceren, gebruiken en gooien weg. Een schokkende 80% van wat we produceren wordt slechts één keer gebruikt en vervolgens weggegooid. In een kringloopeconomie wordt het afval van het ene bedrijf een grondstof voor het andere. Afval wordt een hulpbron, een secundaire grondstof. In plaats van producten automatisch af te danken moeten bedrijven verantwoording nemen voor de nazorg van hun producten, en deze waar nodig repareren en recycleren. Een bijkomend voordeel is dat hierdoor banen worden gecreëerd in Europa en dat de industriële sector nieuw leven wordt ingeblazen.

Dit is een ingrijpende verandering, die een enorme verschuiving vereist in de manier waarop we werken en leven. Het duurt lang voordat een schip van koers is veranderd en de economie is zo ongeveer het grootste schip dat we kunnen proberen te keren. Maar met de klimaatwijziging hebben we ook iets dergelijks gedaan. De geïndustrialiseerde landen hebben hun bijdrage aan de CO2-uitstoot in de atmosfeer erkend en beloofd hierin verandering te brengen. De Europese Unie heeft het voorbeeld gegeven met de belofte om de uitstoot van fossiele brandstoffen te beperken en de energie-efficiëntie en het aandeel duurzame energie in de energiesector te verbeteren.

Rond de koolstofarme economie is een hele nieuwe industriële dynamiek ontstaan. Onze eco-industrie is het succesverhaal van de crisisjaren. Bedrijven die zich toeleggen op afvalbehandeling en recycling, waterzuivering en -voorziening, en hernieuwbare energie behoorden de afgelopen jaren tot de meest veerkrachtige en snelst groeiende sectoren. Er is voldoende bewijs dat economische groei kan worden losgekoppeld van grondstofgebruik. Je hebt het laatste niet nodig om het eerste te bereiken.

De EU heeft zichzelf ten doel gesteld om de Europese economie tegen 2050 duurzaam te maken. Het is onze taak om beleid te maken dat economische groei oplevert terwijl tegelijkertijd onze consumptie van natuurlijke hulpbronnen wordt verminderd. Dat is waarom we werken aan een herziening van het EU-afvalbeleid. Hoofddoel is de verspilling van waardevolle secundaire grondstoffen te stoppen en ervoor te zorgen dat deze hergebruikt, gerecycled en opnieuw in de Europese economie geïnjecteerd worden.

Onze doelen zijn onder andere dat we een afname van de afvalproductie bewerkstelligen en voedselverspilling tegengaan. We willen ervoor zorgen dat gerecycled afval wordt gebruikt als een belangrijke, betrouwbare bron van grondstoffen en de vuilnisbelt reserveren voor dat afval dat niet kan worden gerecycled of teruggewonnen.

Als individuen kunnen we allemaal aan boord stappen en ons voorbereiden op een leven dat niet afhankelijk is van geleende tijd en uitgeputte hulpbronnen, en dat de middelen van de planeet niet te boven gaat.

Natuurlijk moeten er beleidsstappen worden genomen, maar er zijn ook kleine dingen die we zelf kunnen doen. Zo kunnen we elke dag stappen ondernemen om afval te verminderen door ongewenste items te delen, te verkopen of weg te geven, en door duurzame goederen te kopen in plaats van dingen waarop we vóór het volgende seizoen alweer uitgekeken zijn. De Generation Awake-website van de Europese Commissie biedt meer tips en achtergrondinformatie over hoe ons koopgedrag een groot verschil kan maken.

Natuurlijk zullen we consumptie nooit helemaal uitroeien. Maar we moeten wel veranderen: we moeten gaan naar een levenskrachtige kringloopeconomie waarin de beperkingen van de natuur worden gerespecteerd, natuurlijke hulpbronnen optimaal worden gebruikt, banen in lokale gemeenschappen worden gecreëerd en ons welzijn en onze levenskwaliteit op de lange termijn gewaarborgd zijn.