‘Met Schulz en Macron staat licht op groen voor progressieve hervorming van de euro en van de EU’

‘Na de verkiezing van Donald Trump is er overduidelijk een momentum om de Europese Unie te versterken’, schrijft Jan Cornillie (SP.A).

“Het is tijd dat Europa haar eigen weg kiest.” Die roep klinkt steeds luider nu Donald Trump de lakens uitdeelt in Washington. Volgens die andere Donald, Europees president Tusk, staat Trump na amper twee weken in hetzelfde kamp als Rusland en China. Even goed vormt de VS nu een bedreiging voor de toekomst van Europese Unie, vindt Tusk. Wat er ook van zij, één zaak staat vast: er is overduidelijk een momentum om onze Unie te versterken. De vraag is of we die kans ook willen grijpen? Zijn we daar als Europeanen vandaag klaar voor? Nog niet helemaal vrees ik, maar we de toekomst kunnen we zelf bepalen. Enkele signalen in die richting zijn alvast hoopgevend.

Premier Michel sprak zich de voorbije dagen uit voor een Europa met twee snelheden. Maar in de feiten bestaat dat Europa al: er is de eurozone en er is de rest van de EU. De rest van de EU, dat zijn enerzijds Denemarken en Zweden die noch munt, noch grens willen delen en anderzijds de oostelijke lidstaten. De deal voor de oostelijke lidstaten is op dit moment vrij verkeer binnen de EU en gesloten grenzen buiten de EU, miljardentransfers uit EU fondsen en niet-inmenging in de binnenlandse uitholling van democratie en rechtsstaat. Samengevat: de rest van de EU, dat zijn niet dus niet bepaald de fijnste buren.

Maar laat ons beginnen bij onszelf. Wat kunnen wij doen? Aan de euro hebben we de voorbije jaren weinig plezier beleefd. In de eurozone was de economische crisis dieper, het herstel trager en de werkloosheid groter en dan niet-eurolanden van de EU. We moeten daarin eerlijk zijn: de huidige eurozone als project voor gezamenlijke welvaart is mislukt. De eurozone vliegt op één motor, die van de ECB. Liberalen en conservatieven wilden ons destijds doen geloven in de magie van hun zogenaamde structurele hervormingen en legden de motor van overheden lam met verstikkende begrotingsmaatregelen. Dat is een pijnlijke vergissing gebleken. De Duitse spaarder en de Spaanse werkloze, de Nederlandse gepensioneerde en de Italiaanse jongere, allen zijn ze ongelukkig.

Sociaal-democraten in Europa zijn er alvast in geslaagd het contraproductieve bezuinigingsbeleid te stoppen. Beetje bij beetje dringt ook bij rechts door dat er – na vijf jaar devaluatie van lonen en pensioenen – een veel beter recept is: collectief geld lenen voor investeringen in de hele eurozone. En wat zien we sinds kort? Het gaat beter met de gezondheid van de eurozone. Nu is het uitgelezen moment om de euro grondig te hervormen, mét een eurozone die eurolanden ondersteunt en niet ondermijnt. Met een échte Unie van Welvaartsstaten die elkaar verzekeren tegen crisissen door koopkracht en investeringen te ondersteunen én elkaar te beschermen tegen sociale en fiscale dumping.

Dat laatste is een absolute topprioriteit. Sociale en fiscale dumping ondermijnt immers het vertrouwen dat het Europese project er één is van welvaart én jobs. Want welk Europa bouw je als je toelaat dat Oost-Europese bouwvakkers hier in Vlaanderen voor een hongerloon komen werken? Welk Europa bouw je als onze kmo’s op een oneerlijke manier uit de markt geprijsd worden omdat malafide bedrijven het spel niet eerlijk spelen? Welk Europa bouw je als de 19-jarige Vlaamse metser maar geen job vindt, omdat zijn Poolse collega tientallen keren goedkoper is? Het antwoord is simpel: geen Europa.

Helende werking

Een nieuw en modern Europees veiligheidsbeleid kan alvast helend werken om die wanpraktijken uit het oude continent te weren. Er dient zich namelijk een strategische kans aan als Trump de Amerikaanse militaire paraplu over Europa zou wegtrekken. Want precies door militaire bescherming tegen Rusland (en ook China) over te nemen, kan de EU meer loyauteit eisen van de oostelijke lidstaten. Kwesties zoals sociale dumping, migratie of respect voor de rechtsstaat (denk maar aan Hongarije) kunnen dan wél hoog op de agenda staan. Veiligheid als pasmunt: het kan werken. Zo zit de Poolse neo-nationalistische PiS-regering sinds Trumps komst nu al met een dilemma: dan toch maar voor Berlijn/Brussel kiezen in plaats van de populistische Amerikaanse tegenhanger? Het alternatief voor dit scenario – met name dat de oostelijke lidstaten er gewoon uitgaan, zoals Paul Magnette bepleit, is niet rooskleuriger. Vladimir Poetin en zijn Europese neo-nationalistische fans zouden niet liever willen. Dat is niet het Europa waar ik van droom.

2017 is een belangrijk verkiezingsjaar voor de richting die Europa uitgaat. Nederlanders, Fransen en Duitsers trekken straks immers naar de stembus. Het is nu al duidelijk dat die prioriteiten – versterking van de eurozone én het stoppen van sociale en fiscale dumping – minstens tot aan de Duitse verkiezingen in de koelkast zitten. Uit schrik voor de Duitse spaarder moeten de werkloze jongeren dus nog even op hun tanden bijten.

Goede vooruitzichten

Het goede nieuws is dat de politieke vooruitzichten beter zijn dan ooit. De heropstanding van de Duitse sociaal-democraten onder de nieuwe eurofiele SPD-kopman Martin Schulz én de verhoogde kansen op het presidentschap van de euro-constructieve Macron bieden hoop. Met Schulz en Emmanuel Macron staat het licht op groen voor een progressieve hervorming van de euro en van de EU. Er is dus wel degelijk een geloofwaardig alternatief voor de opmars van de rechts-populistische eurosceptici. En zo kan 2017 – tegen alle pessimisme in – alsnog onverhoopt het jaar van ‘de nieuwe start’ worden. Laat ons die unieke kans dan ook met beide handen grijpen.