Legendarische missiebisschop Jan Van Cauwelaert viert honderdste verjaardag

Jan Van Cauwelaert © Ilse Prinsen
Walter Pauli

Scheutist Jan Van Cauwelaert, ooit ‘missiebisschop’ van het Congolese Inongo en ijverig deelnemer aan het Tweede Vaticaans Concilie, viert zijn honderdste verjaardag.

Jan Van Cauwelaert was het zesde kind van de legendarische christendemocratische politicus Frans Van Cauwelaert. Omdat de zuigeling op paasdag werd gedoopt, werd hij thuis gepresenteerd in een… reusachtig chocoladen paasei. Dat staat in Missie Vandaag (Uitgeverij Halewijn), een erg leesbare bundel opstellen die de eeuweling aangeboden krijgt. Het was een excentriek begin van een ongewoon leven.

Van Cauwelaert wist al jong dat hij missionaris wilde worden bij de scheutisten. En voor hij één stap in Afrika had gezet, besefte hij al met grote stelligheid dat missionarissen niet de taak hebben ‘zoveel mogelijk heidenen te dopen’. Toch liet zijn orde hem een typische scheutistenloopbaan doorlopen: hij gaf les in scholen van zijn orde, in Congo en in België, en als ‘père voyageur‘ doorkruiste hij per fiets de Afrikaanse brousse. Hij leerde er de Congolezen kennen, hun taal en hun cultuur. Het overtuigde hem van de noodzaak van ‘interculturatie’: het door Rome met zo veel argwaan bekeken inzicht dat de katholieke leer in niet-westerse landen moet wortelen in lokale tradities. In een tijd dat Latijn nog de verplichte liturgische taal was, gold dat als verdacht vooruitstrevend.

Bisschop van Inongo: drie keer zo groot als België

Toch werd Jan Van Cauwelaert al voor zijn 40e verjaardag bisschop. Hij kreeg Inongo toegewezen: drie keer zo groot als België. Zijn eerste sermoen hield hij al in het Lingala. In een radio-interview zei hij: ‘Ik ben de eerste bisschop van Inongo, en hoop er de laatste blanke bisschop te zijn.’ Dat hoorden koloniale kringen niet graag. Toch maakte hij al in 1967 spontaan plaats voor een Congolese opvolger. ‘Andere (Belgische, nvdr) bisschoppen gingen in principe akkoord, maar waren toch van mening dat men niet te rap mocht zijn.’ Het maakt Jan Van Cauwelaert tot een van de markantere figuren uit de Belgische missiegeschiedenis. Hij zette zijn derdewereldengagement voort, onder meer bij Pax Christi en in zendingen naar Nicaragua, Haïti en Colombia.

Enthousiast deelnemer Tweede Vaticaans Concilie

Jan Van Cauwelaert was een enthousiast deelnemer aan het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965), waarmee paus Johannes XXIII een nieuwe wind van openheid door de kerk wilde doen waaien. Later speet het Van Cauwelaert zeer dat Rome de besluiten van het concilie zelf boycotte. ‘Algauw was het weer die oude trend: alle heil kwam van Rome, in Rome wilde men de macht behouden. Dat is net waar de concilievaders van af wilden.’

Hoewel hij vaak kritiek had op het Vaticaan bleef hij trouw aan zijn kerk. En het doet Jan Van Cauwelaert deugd dat hij oud genoeg is geworden om nog een paus ‘van zijn hart’ te kennen: ‘De nieuwe – paus Franciscus – zal voortzetten wat die eerste – Johannes XXIII – begonnen is.’

‘Missie vandaag. Opstellen voor de honderdste verjaardag van mgr. Jan Van Cauwelaert’ is uitgegeven bij Uitgeverij Halewijn, telt 288 bladzijden en kost 24,95 euro.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content