Op Barbados is niets wat het lijkt en heeft alles met elkaar te maken: Marja Pruis schreef met Atoomgeheimen de ideale vakantieroman die de Caraïben in ieder van ons beschrijft.
‘Zoals sommigen zich hebben afgevraagd of er nog poëzie mogelijk is na Anne Frank, kun je je ook afvragen of er nog seks mogelijk is na Julie en Melissa.’ Carice, het hoofdpersonage in Atoomgeheimen, de nieuwe roman van Marja Pruis, heeft het helemaal voor elkaar maar vindt niets nog vanzelfsprekend. Zeker niet de gewone huis-, tuin- en keukenseks. Op het eerste gezicht is ze een succesvolle lingerieontwerpster met haar eigen merk, Caresse. Ze heeft een dochter en een zoon, en een man van wie ze haar gang mag gaan. Het is dit ondergrondse labyrint dat Pruis geleidelijk aan uitspit. Waar kun je beter die archipel van onzichtbare vertakkingen in een mensenleven situeren dan op een exotische eilandengroep?
Voordat Pruis de geschiedenis van Carice vertelt, omarmt ze het verhaal in een dubbele pro- en epiloog met enkele ‘vreemde kronkels’, zoals ze deze verteltechnische accolade zelf noemt. Terwijl Carice op Barbados haar vakantie doorbrengt met man en kinderen, gebeuren er tegelijk ook totaal andere dingen die, bizar genoeg, een fundamentele invloed op Carice zullen hebben. Pruis verstopt haar vertelgeheim echter diep in het binnenste van het verhaal wanneer Carice in een conversatie over kenniswetenschapper Douglas Hofstadter en diens hypothese van de strange loops hoort. Het leven hangt aan elkaar van toevalligheden, die helemaal niet zo toevallig zijn, aldus Hofstadter maar vaak een spiegelende loop-structuur vertonen. Het verhaal van Carice is daarvan het bewijs. Ook in de wereld van de cultuur-overdracht, aldus evolutiebioloog Richard Dawkins, zijn dergelijke echo’s of memen schering en inslag. Op het moment dat Carice op Barbados in een striptent Joske, haar hartsvriendin van meer dan twintig jaar geleden, ontmoet, ontvouwt zich de dubbele helix van Pruis’ ingenieuze vertelling. Carice was toen een feministe en activiste die, samen met Joske, in een Amsterdamse commune leefde. Een Duitse schimmige figuur, die dweepte met het RAF-terrorisme, papte toen aan met ‘haar’ Joske. Toen bleek dat hij aan een explosief aan het werken was, gaf Carice hem aan bij de politie, die hem prompt arresteerde. Maar wat toen was, heeft nu nog altijd consequenties. Het vakantie-eiland is immers in de ban van een terrorist die verdacht veel op Dutroux lijkt, aldus de verteller, maar ook op de Duitse liefdesrivaal van destijds.
Op een luchtige en soms sarcastische manier brengt Pruis de verborgen geheimen uit het leven van haar hoofdpersonage mondjesmaat aan de oppervlakte. Het recept van haar succeslingerie, bijvoorbeeld, is niet zo fraai. Mensenhaar en Indische kinderarbeid, maar ook een overspelige relatie met een oplichter zijn er de ingrediënten van. Zo raakt Carice uiteindelijk in de kronkels van haar eigen leven verstrikt. De pittige dialogen en de flukse oneliners geven Atoomgeheimen de vaart van een thriller. Naar het einde wordt het ook echt spannend. Met listige tussenzinnetjes en relativerende commentaar suggereert de verteller dat de lezer niet alles moet geloven wat Carice zegt en denkt. Kortom, welkom in het spiegelpaleis van het leven, waarin de werkelijkheid niet altijd wordt getoond zoals ze is. Of hoe doodgewoon en toch superbizar het leven wel kan zijn.
Pruis schreef met Atoomgeheimen een soepele vertelling die meer is dan een vrouwenverhaal voor en door dames. Dit is de veel betere chicklit omdat Pruis van haar vrouwengeschiedenis tegelijk een ideeënroman maakt met sociale angeltjes. Ondertussen zweet de lezer mee met de personages aan de boorden van een Caraïbisch zwembad. Wat meer kun je van prikkelende vakantieliteratuur verwachten dan wat Pruis hier moeiteloos bij elkaar shaket?
MARJA PRUIS, ATOOMGEHEIMEN, NIJGH & VAN DITMAR, AMSTERDAM, 272 BLZ., 17,50 EURO.
DOOR Frank hellemans
