In 1977 werden Vlaamse gemeenten bij decreet verplicht een eigen wapen en vlag te voeren.

Gemeentewapens in België û Vlaanderen en Brussel, Dexia, 2002, 2 dln. euro 99.

In de 18e eeuw al beschikten de meeste Vlaamse steden en gemeenten over een eigen wapenschild dat niet alleen hun eigenheid, waar de heraldische symbolen veelal naar verwijzen, maar ook hun autonomie benadrukte. Nu en dan waren er betwistingen. Zo werd Antwerpen ooit voor de justitieraad gedaagd omdat de stad in haar wapen oneigenlijk gebruik maakte van een keizerskroon.

Om dit soort incidenten te vermijden, wilden de Oostenrijkers orde op zaken. In juli 1775 verplichtte keizerin Maria Theresia de schepenbanken in het graafschap Vlaanderen een eigen zegel te gebruiken. Anders zou haar gouverneur-generaal ‘ aen elken rechtbank van Vlaenderen denwelken geenen zegel en heeft, een different wapen, monnogramme ofte cyffer geven.’

Bij de onafhankelijkheid telde België 2739 gemeenten. Tal van deze beschikten over een eigen wapen, met daarin verwijzingen naar de wapens van lokale abdijen, van oude graafschappen of plaatselijke adellijke families. De andere gebruikten, zoals voorgeschreven door Leopold I, de Belgische leeuw als zegel.

Tot voor kort raadpleegden historici en boekenliefhebbers met belangstelling voor belgicana en regionale geschiedenis graag het tweedelige Wapenboek van de provinciën en gemeenten van België (1955-1969) van Max Servais. Die beperkte zich evenwel tot de gemeenten die na de onafhankelijkheid op eigen verzoek een officieel wapenschild verkregen.

In 1975 kwam het tot een grote fusieoperatie waarbij het aantal Belgische gemeenten tot 589 werd gereduceerd, waarvan 308 in Vlaanderen, 262 in Wallonië en 19 in Brussel. Waarna de Vlaamse overheid decreteerde dat alle Vlaamse gemeenten een eigen wapen en vlag moesten voeren.

Die nieuwe wapens en vlaggen werden nu bijeengebracht in het kloeke naslagwerk Gemeentewapens in België – Vlaanderen en Brussel, dat een Franstalige pendant kreeg met Armoiries communales en Belgique, communes wallonnes, bruxelloises et germanophones.

De samenstellers, verzameld rond voorzitter Lieve Viaene-Awouters van de Vlaamse Heraldische Raad, en haar ere-voorzitter Ernest Warlop, hebben niet alleen de nieuwe wapens en vlaggen van gemeenten en provincies in beeld gebracht maar ook de oude, zoals die destijds door Servais gerangschikt werden.

De afbeeldingen en heraldische beschrijvingen zijn telkens voorzien van historische en bibliografische notities die het zoekwerk moeten vergemakkelijken. Een onmisbaar werkinstrument. Nu al.

R.V.C.