Corruptie bij de toewijzing van de Winterspelen doet het IOC op zijn grondvesten daveren, kort voor de grote dopingconferentie.
Het zou al wel ongelooflijk moeten meevallen, mocht iemand een groep van honderd vijftien personen bij elkaar kunnen brengen, waarin niet één oneerlijke figuur zit. Kan niet. Vijftien procent oneerlijken, dat is een statistisch verantwoorde schatting. Wie dus zijn stad wil doen uitverkiezen voor de organisatie van de Olympische Spelen, zoekt bij de honderd vijftien stemgerechtigde IOC-leden die vijftien procent scheefschaatsers, koopt hen op een discrete manier om, en klaar is Kees. Er zijn makelaars die zich aanbieden om dat zaakje op te knappen.
Deze manier om stemmen te ronselen, bestaat ongetwijfeld al lang, maar werd belangrijker naarmate de financiële opbrengst van zo een mega-organisatie hoger en hoger werd. En die evolutie kwam in een stroomversnelling nadat Peter Ueberroth de Spelen van Los Angeles in 1984 met een ferme winst afsloot. Aspirant-organisatiecomités hebben de lobbying sindsdien open en bloot in hun budget opgenomen, en het gaat om grote sommen. Die dienen om het eigen potentieel dik in de verf te zetten, en hoe kan dat beter dan tijdens deskundig geleide bezoeken van de IOC-leden? In feite een koehandeltje, dat tot nu toe vooral in de pers en in gefluisterde commentaren werd gelaakt, tot een van de vooraanstaande IOC-leden besloot de knuppel in het hoenderhok te gooien.
EEN ZWAARD EN TWEE GEWEREN
De Winterspelen 2002 werden aan de mormonenstad Salt Lake City toegekend tijdens het Olympisch Congres van Boedapest in juni 1995. Salt Lake City kreeg vierenvijftig stemmen, het Zweedse Ostersund en het Zwitserse Sion elk acht, en het Canadese Quebec zeven.
Drie jaar later verklaarde het tachtigjarige Zwitserse IOC-lid Marc Hodler dat de organisatoren meerdere IOC-leden met ongeoorloofde geschenken hadden omgekocht. Hodler is ex-voorzitter van de internationale skifederatie, is vijfendertig jaar lid van het IOC en vice-voorzitter van het uitvoerend comité. Hij sprak misschien vrij laat, maar wist in elk geval waarover hij sprak. Waarom hij sprak, is een andere vraag.
Volgens Hodler haalt geen enkele stad de Olympische Spelen op een eerlijke manier binnen. En met name noemde hij de jongste vier uitverkorenen : Atlanta, Nagano, Sydney en Salt Lake City. Enkele dagen later haastte het Britse parlementslid Graham Stringer zich om uit te brengen hoe IOC-leden hadden geprobeerd om dure cadeaus en zelfs baar geld te krijgen, bij hun bezoek aan kandidaatstad Manchester. En dat ze hadden geprobeerd om te frauderen met dubbele kostendeclaraties.
De ene revelatie volgde plots de andere op. De Amerikaanse pers kwam al snel met het bericht dat de organisatoren van Salt Lake City een tiental IOC-leden hadden omgekocht. En niemand minder dan de allerhoogste, in het IOC is dat Juan Antonio Samaranch, had naast al de topluxe waarin hij bij zijn bezoeken werd ondergedompeld, ook twee trefzekere geweren cadeau gekregen. Hoewel het reglement al sinds 1986 bepaalt dat cadeautjes aan IOC-leden niet duurder mogen zijn dan 150 dollar. Samaranch valt wel buiten die regel, omdat hij niet meestemt bij de toewijzing, maar weinig niet-stemgerechtigden zijn zo belangrijk bij een stemming als Samaranch.
Later kwam uit Japan het bericht dat de organisatoren van Nagano hem een peperduur zwaard hadden toegestopt. De voorzitter is dus intussen redelijk zwaar bewapend. Yoshiaki Tsutsumi, de grote financier achter Nagano, was trouwens al erg gul geweest met fondsen voor het olympisch museum in Lausanne, een van de paradepaardjes van Samaranch. Gelukkig voor velen zijn de Japanners zo slim geweest om hun hele boekhouding in brand te steken. Een ideetje dat ze ontleenden aan Frank Vandenbroucke.
Ook uit Amsterdam, een andere ex-kandidaatorganisator, kwamen verhalen over excessieve cadeaus en escortedames. De organisatoren van Sydney gaven toe dat ze kort vóór de toewijzing een miljoen hadden toegestopt aan het Ugandees en Keniaans Olympisch Comité. Sydney haalde het met twee stemmen verschil voor Peking. Eén na één brokkelden de vele muren van stilzwijgen rondom dit heikele onderwerp af.
Frank Joklik en Dave Johnson, voorzitter en ondervoorzitter van het SLOC ( Salt Lake Organizing Committee), gaven hun ontslag. Er werd een interne ethische commissie in het leven geroepen, het Amerikaans Olympisch Comité en het FBI hebben een onderzoek ingesteld, en last but not least stort de Amerikaanse fiscus zich op het organisatiecomité. En aangezien men daar inzage in de cijfers moest geven, stond het bewijs van de corruptie onomstotelijk vast: het SLOC deelde voor meer dan tweehonderd miljoen frank faveurtjes van de meest diverse vormen rond.
DE STRIJD OM DE WINTERSPELEN 2006
Het IOC stelde een onderzoekscommissie samen, geleid door de Canadese jurist Dick Pound en met onze landgenoot Jacques Rogge als een van de leden. Die vroeg uitleg aan dertien verdachte IOC-leden en stelde vorige zondag voor om zes van hen uit te sluiten, drie anderen nader te verhoren en één een berisping te geven. Drie van de dertien hielden de eer aan zichzelf en stapten op: de Libiër Bashia Attarabulsi, de Finse Pirjo Häggman, en David Sibanze uit Swaziland. Een veertiende zondaar, een Kameroenees wiens dochter een studiebeurs van driehonderdduizend frank aan de universiteit van Washington cadeau kreeg, is inmiddels overleden.
Tijdens de IOC-zitting van 17 maart in Lausanne wordt door de algemene vergadering over hun lot beslist. Het gaat, na de drie spontane ontslagen, om nog vijf Afrikanen, twee Europeanen, twee Zuid-Amerikanen en één Aziaat. De Europeanen zijn de voorzitter van het Russisch Olympisch Comité Vitali Smirnov en de nu 64-jarige Nederlandse judolegende Anton Geesink. Die laatste komt er met een berisping van af, omdat hij vijfduizend dollar heeft geïncasseerd voor zijn mobiele sportacademie, die de wereld rondtoert om de blijde olympische boodschap te verkondigen.
Quebec, niet verkozen kandidaat voor de organisatie van de Winterspelen 2002, zwaait met een eis tot schadevergoeding, niet alleen voor zichzelf maar ook voor Ostersund en Sion. In Quebec hadden ze aan een half miljard frank gedacht. Te betalen door het IOC, dat geen eerlijke aanbesteding heeft kunnen garanderen.
Aan te stippen valt dat Sion, een van de drie gedupeerde, een Zwitserse stad is. Het zal dus wel niet toevallig zijn dat een Zwitser, Hodler, de kat de bel aanbond. Hoewel hem dat in eigen land niet door iedereen in dank is afgenomen. WantSion is kandidaat voor de Winterspelen van 2006, die in juni dit jaar in Seoel worden toegewezen, en vreest dat Zwitserland zich niet sympathiek heeft gemaakt bij de IOC-leden.
Hodler bazuinde trouwens ook rond dat Fiat in het verleden zo’n honderd vijftig auto’s heeft uitgedeeld aan het Duitse, Zwitserse en Oostenrijkse Olympisch Comité, om het WK skiën ’97 naar Sestrières te halen. Alweer niet toevallig is Fiatstad Turijn tegenkandidaat van Sion voor de Winterspelen 2006. Het IOC, zelf niet betrokken bij de toewijzing van dat WK skiën, distantieerde zich van Hodlers uitspraken.
Gezien de bewezen corruptie zou het IOC in feite de Spelen aan Salt Lake City moeten ontnemen. Maar dat zorgt voor te grote praktische problemen. Men gaat ervan uit dat er zeven jaar nodig zijn om Olympische Spelen grondig voor te bereiden, al was het maar om de nodige sponsors aan te trekken. Die van Salt Lake zijn vooral Amerikaanse bedrijven, die niet bereid zijn in een ander land te investeren. Voorzitter Samaranch en marketingdirecteur Michael Payne hebben trouwens al moeite genoeg om hun woede over de gang van zaken te sussen. Geen Spelen houden, zou een te zware straf zijn voor de atleten, die aan het hele geknoei geen schuld hebben. Het blijft dus Salt Lake City, al zullen officiële lofbetuigingen een beetje vals klinken.
EEN UNIEK CONGRES IN LAUSANNE
Als dit varkentje gewassen is, wacht op 2, 3 en 4 februari het grote dopingcongres in Lausanne, waar het IOC de atleten nog eens zal duidelijk maken dat doping bedrog en dus onduldbaar is. Het congres is het meest ambitieuze uit de geschiedenis van de sport. Er zullen een veertigtal regeringen vertegenwoordigd zijn. Voor België gaan de gemeenschapsministers Wivina Demeester (CVP) en William Ancion (PSC), terwijl federaal minister Marcel Colla (SP) als afgevaardigde van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) present is. Die veertig komen uit landen waar al een dopingwetgeving bestaat, of waar er een in de maak is.
Daarnaast komen er vertegenwoordigers van de Verenigde Naties, de Europese Unie, De Raad van Europa, de WGO, en alle internationale sportfederaties. Plus een afvaardiging van de bijna tweehonderd nationale olympische comités, van de atleten, de economische wereld, en een keur aan wetenschappelijke experts. In totaal zo’n duizend mensen.
Er zijn drie doelstellingen: een betere harmonisatie tussen de sportbonden op het gebied van staalnames, procedures, laboratoria, dopinglijsten en sancties. Heel wat federaties zitten daar al op één lijn, maar de internationale voetbalfederaties Uefa en Fifa, en de Internationale Wielerunie UCI hebben bezwaren tegen de twee jaar schorsing voor dopinggebruikers. Zij hebben immers te maken met beroepssporters en vrezen dat burgerlijke rechtbanken hun schorsingen ongedaan zouden maken. Ook de Tennisfederatie had bezwaren, maar de grote twee spelersbonden, ATP bij de mannen en WTA bij de vrouwen, verklaarden zich wel akkoord.
Een tweede doelstelling is om een harmonisatie te bereiken in de al bestaande nationale dopingwetgevingen. De Europese Unie moet daarin het voortouw nemen. Uitgangspunt is om de betrapte atleten enkel disciplinair te doen straffen door de sportbonden, maar om de betrokken leveranciers, dokters en verzorgers strafrechtelijk te vervolgen. Er wordt ook gestreefd naar internationale samenwerking tussen de laboratoria die dopingonderzoek verrichten, en tussen de verschillende politiediensten om de dopingdealers te klissen.
Een derde doelstelling is de oprichting van een internationaal dopingagentschap, waar zowel sportfederaties als regeringen en olympische comités aan meewerken, en dat het operationeel orgaan moet zijn van al de aangehaalde plannen. Dat agentschap moet een toelage krijgen van twintig tot veertig miljoen dollar per jaar, afkomstig van de tv-opbrengsten van het IOC.
Als men in Lausanne over een en ander overeenstemming kan bereiken, dan wordt het IOC voor het eerst de motor van de dopingbestrijding. Federaties die zich niet schikken naar de vastgelegde procedures van staalname, onderzoek en bestraffing, zouden van de Olympische Spelen worden geweerd. Dat lot wacht bijvoorbeeld het NBA-basketbal, waar ze geen dopingcontroles van externen toelaten. De Spelen zouden dan het Dream Team moeten missen, maar dat heeft het IOC er voor over.
Drastisch ingrijpen tegen fraude in eigen rangen, en drastisch ingrijpen tegen dopinggebruik… deze zo turbulente maanden zouden paradoxaal genoeg het IOC weer op het juiste spoor kunnen zetten. En zelfs voorzitter Samaranch, die niet bepaald tijdig heeft ingegrepen tegen de corruptie en die zichzelf ruimschoots het hof laat maken, zou er nog gesterkt kunnen uitkomen.
Wie dat zeker doet, is Jacques Rogge, die in de goede afloop van beide netelige dossiers een actieve rol achter de schermen heeft gespeeld. Had u iets anders verwacht van een lid van de Kroonraad van Knack?
Koen Meulenaere
