De Gentse politicus Karel van Hulthem (1764-1832) heeft het Oostenrijks bestuur nog gekend, de Franse bezetting, het Koninkrijk der Nederlanden en ten slotte het Koninkrijk België. In al die regimes speelde hij een politieke rol. Toch is hij niet zozeer als politicus bekend gebleven, maar als bibliofiel. Na zijn dood werd zijn bibliotheek van zo’n 64.000 banden – drukken vooral, maar ook incunabelen en manuscripten – door de Staat aangekocht en later ondergebracht in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel. Een van de manuscripten uit de verzameling kreeg de naam mee van zijn laatste privé-eigenaar en staat bij kenners en vooral bij neerlandici bekend als het “handschrift-Van Hulthem”.
Dat werk was dringend aan restauratie toe; de band was gebroken, oude restauraties – met tape bijvoorbeeld – moesten worden verwijderd en gaten in het papier moesten gedicht. Het losmaken van de band bood meteen de gelegenheid om een “facsimile” van het werk te maken en er een expositie aan te wijden. Het evenement kreeg meteen de titel “Cultureel Ambassadeur van Vlaanderen” mee.
Het handschrift-Van Hulthem werd in 1410 in het Brusselse in het Middelnederlands geschreven door één persoon. Er staan geen miniaturen in en eigenlijk is het een eenvoudig, maar sierlijk handschrift in donkere, verkleurde inkt met titeltjes en initialen in het rood. Door de beginletters van heel de tekst loopt ook een rode lijn. Het belang van het manuscript ligt in de inhoud ervan. Het boek bevat zo’n 200 teksten, proza zowel als poëzie, van geestelijke en van wereldlijke aard: reisverhalen, gebeden, “cluyten”, sotternieën, fabels en kronieken, “kortom ’s levens felheid in één band”. En vooral ook staan er de “abele spelen” in, de oudste restanten van het middeleeuws ernstig, wereldlijk toneel. “Lanceloet” is ook uit een andere bron bekend, maar “Esmoreit”, “Gloriant” en “Vande Winter ende Somer” zijn enkel bekend uit deze bundel.
In de tentoonstelling rond het handschrift wordt de figuur van Van Hulthem belicht en worden enkele teksten nader bekeken. Enkele bladen van het manuscript zelf zijn te zien en er wordt uitvoerig stilgestaan bij de restauratie ervan.
“’s Levens felheid in één band. Handschrift-Van Hulthem”,
in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel. Tot 22/5.
Paul Dossche
