Na de affaires lijkt de positie van premier Jean-Luc Dehaene (CVP) sterk verzwakt.

HEBBEN WEDAN volmachten gestemd om de taksen op sigaretten, alcohol en benzine te verhogen ?? Het is een vraag die de voorbije dagen herhaaldelijk in kringen van de christen-democratische Kamerfractie werd geformuleerd. Socialisten onder elkaar voelen zich dan weer opgelucht, omdat ?het grote bloedbad? is uitgebleven. Vooral de SP haalde, fijntjes, een aantal slagen thuis, onder meer in de pensioenen en de kinderbijslag, waar het de CVP tot toegevingen dwong. Dat lucht op, want vooral bij de Waalse socialisten geven de meesten er zich rekenschap van dat eens België opgenomen in de Europese Muntunie (EMU), de christen-democraten geen 24 uur later de coalitie omgooien. Volgens enkele CVP’ers duurt het zelfs geen vijf minuten langer. Zeker als de PS-affaires en vooral het onderzoek naar de moord op André Cools voort uitdeinen.

Zo te zien, probeert de regering- Dehaene ook een deel van de lasten op de schouders van de banken en van de werkgevers te leggen. Al is het volgens een aantal adviseurs zeer de vraag of deze maatregelen ooit uitgevoerd worden. ?Je ziet van hier,? zegt een van hen, ?dat de banken zeven miljard frank belasting op de spaarboekjes gaan betalen en dit bedrag niet aanrekenen bij de klant. Of dat de werkgevers, zonder sputteren, zeven miljard frank belasting op bedrijfswagens zullen afdokken.?

Van de grote modernisering van de sociale zekerheid is in elk geval geen sprake meer. Bij de eerste tekenen van economisch herstel liet de regering, ook al had ze daartoe volmachten, die plannen varen en greep ze naar de beproefde middelen. De modernisering van de sociale zekerheid wordt een opdracht voor de opvolgers.

Onder vier ogen geven regeringsleden de mediocriteit van deze begroting toe. Enkelen, zelfs Vlaamse socialisten, bekennen ruiterlijk dat de voorzichtige herneming aangewend had kunnen worden om wat grondiger hervormingen door te voeren. Maar Dehaene liet die kans liggen. Met als gevolg dat de hele oplage van zijn ?Sleutels voor de Toekomst? nu definitief naar De Slegte mag worden gedragen.

Zegt een van de regeringsleden : ?Het is voor een stuk zijn eigen schuld. Met zijn onweerstaanbare drang om deals uit te werken, heeft Dehaene meestal al een compromis op tafel gelegd nog voor hij de eigen onderhandelingsmogelijkheden of troeven ten volle heeft uitgebuit.? Bovendien, beweert een van zijn adviseurs, ?was de premier niet echt bij de zaak. Hij leek soms op een andere planeet te vertoeven. Vooral na het losbarsten van de affaire- Dutroux.?

CONFRONTATIE.

De voorbije dagen stelden Franstalige kranten openlijk vragen bij het grote zwijgen van Dehaene, en interpreteerden ze dat als een teken van onmacht. Vooral nadat vorige week het satirische weekblad Pan uit de paleistuin het bericht plukte dat Dehaene, na het uitbreken van de Dutroux-crisis, de koning ervan weerhield uit vakantie terug te keren. Deze primeur versterkte de positie van de eerste-minister geenszins. Een snel in elkaar geflanste mededeling over ?persberichten die niet helemaal met de waarheid strookten?, kon de schade niet herstellen. Zeker niet na de gênante koninklijke terechtwijzing, eerder al, over de falende justitie. Het één verklaart trouwens het andere.

Zo te zien, heeft het vorstelijke kabinet nu het initiatief genomen. En ’s konings entourage, geleid door kabinetschef Jacques van Ypersele de Strihou, die in de politieke piste al even lang meefietst als Dehaene, en adjunct-kabinetschef Jan Grauls, een diplomaat uit een familie waar ze de Wetstraat 16 als hun tweede verblijf beschouwen, is momenteel beter gestoffeerd dan die van de premier. Heeft Dehaene ten paleize op de verkeerde tenen getrapt ? Mogelijk. Want op de vertrouwensband tussen staatshoofd en premier ligt, zo te zien, een rijmlaag.

Dat bleef in zijn eigen partij, de CVP, niet onopgemerkt. Want ook daar roert wat.

Eind november moet de interim-voorzitter van de CVP Marc Van Peel herverkozen worden. Algemeen werd aangenomen dat de Antwerpenaar, die voor de grote vakantie het voorzitterschap overnam van Johan Van Hecke, de enige kandidaat zou zijn. Intussen echter blijken anderen zich op te warmen voor een confrontatie. In de coulissen worden afspraken gemaakt, met collega’s, met facties, zelfs met politieke verslaggevers.

?We hebben destijds de statuten gewijzigd om alle leden toe te laten te stemmen,? zo klinkt het bij enkele CVP-verkozenen. ?Is het dan niet logisch dat die leden een keuze krijgen uit meerdere kandidaten ??

Een van de mogelijke kandidaten is de huidige minister van Landbouw en Middenstand Karel Pinxten, het electorale kanon van de Limburgse christen-democraten. Voorlopig laat Pinxten niet in zijn kaarten kijken. Hij wil eerst de afloop van het begrotingsdebat in het parlement bekijken vooraleer zijn beslissing kenbaar te maken. Een andere mogelijke tegenkandidaat voor Van Peel is de West-Vlaming Joachim Coens, zoon van… Maar die zou zich, zo wordt verzekerd, terugtrekken als Pinxten in de ring stapt.

Zo’n vinnige, mogelijk verwoestende kiescampagne in de eigen partij is het laatste wat Dehaene, die de komende weken zijn lekkende begroting moet verdedigen, zich wenste. Tal van frustraties die met het opstappen van Van Hecke aan de oppervlakte kwamen, dreigen nu ineens weer te worden opgerakeld. Na een dergelijke confrontatie zal de nieuwe CVP-voorzitter zich, zoals PSC-collega Charles-Ferdinand Nothomb, de komende drie jaar kunnen bezighouden met het aanbrengen van pleisters op al die gedeukte, gekwetste ego’s in zijn partij.

R.V.C.

Koning Albert en premier Jean-Luc Dehaene : een rijmlaagje op de vertrouwensband.