In De schande van een rijk land neemt Brussels parlementslid Jan Béghin (SP.A) de toenemende kloof tussen arm en rijk op de korrel. Tegelijk richt hij zijn pijlen op het sociale beleid van de laatste tien jaar.

In zijn boek schetst Béghin een weinig rooskleurig beeld van het armoedebeleid in België. We behoren tot de rijkste Europeanen, maar toch telt ons land 15 % armen. In 2006 schreef Béghin al Armoede in Brussel, nu grijpt hij terug naar hetzelfde onderwerp.

‘Mijn verontwaardiging is nog altijd even groot als toen’, zegt Béghin. ‘Er is immers niets veranderd, in Brussel gaat het armoedepercentage zelfs naar de 30 %.’

Rode draad in De schande is het Mattheüseffect. ‘Aan ieder die heeft zal gegeven worden, wie niet heeft zal nog ontnomen worden’, zegt het vers uit de Bijbel waaruit dat effect zijn naam haalt. ‘Kijk naar de huisvestingspremies voor bijvoorbeeld zonnepanelen’, stelt Béghin. ‘Veertig procent van die premies gaat naar de hoogste inkomens. Mensen met een laag inkomen profiteren daar niet van en zakken verder weg.’

Grote schuldige is volgens het parlementslid het beleid. ‘Armoede en de zwakkeren in onze maatschappij zijn al twintig jaar geen prioriteit. Af en toe is er een kleine verhoging van de sociale minima, maar dat valt in het niets bij de cadeaus die de rijken hebben gekregen. De afschaffing van de hoogste belastingschijven van 55 en 52,5 % kost de schatkist jaarlijks zes miljard euro. Het optrekken van de sociale minima tot boven de armoedegrens zou ons slechts 1,25 miljard euro kosten. Maar dan hoor je dat daar geen budgettaire ruimte voor is.’

Het argument van de werkloosheidsval kan evenmin op genade rekenen. ‘Uit onderzoek van professor Jan Vranken van de Universiteit Antwerpen is gebleken dat twee derde van onze armen niet activeerbaar is. Dat gaat om bejaarden, zieken of mensen met psychologische problemen.’

Lastig detail voor de schrijver: zijn eigen SP.A was tot voor kort medeverantwoordelijk voor het beleid. ‘Ik spaar mijn partij niet’, zegt Béghin. ‘De SP.A moet dringend een bocht maken en terugkeren naar haar c orebusiness. We moeten ons niet afkeren van de middenklasse, maar dienen toch de prioriteit bij de zwakkeren te leggen.’

Opvallend is dat Béghin in zijn boek vrij licht over het koopkrachtprobleem gaat. ‘De index is dit jaar met zes procent gestegen’, zegt hij. ‘Daarmee is de inflatie voor de modale inkomens gecompenseerd. Het probleem is dat de uitkeringen niet volgen. Die liggen tien procent achter op de lonen. Wie beweert dat de sociale uitkeringen tegenwoordig welvaartsvast zijn, liegt. Ik stel alvast enkele maatregelen voor. De uitkeringen en de sociale zekerheid moeten uiteraard versterkt worden. Kinderen moeten vanaf drie jaar leerplichtig worden. En we moeten een medische kaart invoeren waarmee armen aan mutualiteittarief een beroep kunnen doen op gezondheidszorg.’

Hoe dat allemaal te betalen? ‘De hoogste belasting- schijven opnieuw invoeren en de lasten op kapitaal verhogen’, stelt Béghin.

Jelle Couder