Bulgarije staat na de verkiezingen van zondag voor een conservatieve omwenteling.
De Bulgaren hebben gesproken: de socialistische premier Sergei Stanishev moet opkrassen. Minister van Binnenlandse Zaken Rumen Petkov stapte al uit eigen beweging op. Hij erkende daarmee rijkelijk laat dat zijn beleid om de georganiseerde misdaad aan te pakken deerlijk gefaald had. Echt verwonderlijk is dat niet, want Bulgarije zit al sinds de Koude Oorlog stevig in de greep van de onderwereld. Daar hebben de ommezwaai naar de vrijemarkteconomie en de toetreding tot de Europese Unie (2007) weinig aan kunnen veranderen.
Corruptie is endemisch, de maffia is overal geïnfiltreerd. Ze is zo erg dat de Europese Unie een jaar geleden 500 miljoen euro inhield, en ermee dreigt ook fors te snijden in de 11 miljard steun die tot 2013 beloofd is. Uitgerekend rond de ministeries waar het meeste Europese geld naartoe gaat, hangt een reuk van fraude: landbouw, milieubeheer en… corruptiebestrijding.
Daarbovenop verkeert Bulgarije in de ergste crisis sinds de instorting van zijn banken in 1997. Het heeft 4 miljard euro in kas, maar kampt met een tienvoudige buitenlandse schuld. De EU en het Internationaal Monetair Fonds zullen moeten bijspringen.
Dan is een harde hand nodig. Dat had de burgemeester van Sofia, Boiko Borisov, goed begrepen. De man was ooit lijfwacht van de linkse dictator Todor Zjivkov en van ex-koning Simeon, en richtte in 2006 de GERB-partij op, de Burgers voor de Europese Ontwikkeling van Bulgarije. Hij wil corrupte ambtenaren berechten, en hamert op strakke controle van de financiën om de smokkel uit te roeien. Als gewezen politiecommandant wil hij de ordediensten de vrije hand geven om de misdaad te knevelen, en hij predikt de terugkeer naar de oude, christelijke waarden (GERB is lid van de Europese Volkspartij). Dat sloeg aan. Bij de Europese verkiezingen in juni behaalde GERB 25 procent van de stemmen. Nu komt ze uit op 40 procent. Links verliest zwaar: Stanishevs BSP blijft steken op 18 procent, de Turkse partij komt uit op goed 14 procent. Halen ook de kiesdrempel van 4 procent: het racistische Ataka en de rechtse Blauwe Coalitie. Die laatste steunt op de nationalisten en de Roma, en haalt scherp uit naar Turkije: ‘Ankara heeft zich gemengd in de verkiezingsstrijd door de verblijfsvergunning van Bulgaarse Turken te verlengen.’ Borisov knoopte onmiddellijk gesprekken aan met de Blauwe Coalitie, want een absolute meerderheid in het eenkamerparlement haalt hij niet. De Turkse minderheid kan maar beter op haar hoede blijven.
Lukas De Vos
‘In de oorspronkelijke zes lidstaten is het gevoel hetzelfde: doe nu eens rustig aan.’: Nederlands staatssecretaris voor Europese Zaken Frans Timmermans (PvdA), over de uitbreiding van de Europese Unie, in ‘Elsevier’.
