Tony Mary, Aimé Van Hecke en Bettina Geysen waanden zich onaantastbaar in 2005-2006. Hun onkostennota’s getuigen van een leven vol luxe en genot. Omdat er bij de VRT weinig of geen regels waren, konden ze zonder zorgen de chicste hotels en restaurants frequenteren. Het tijdperk van de graaicultuur werd eind 2006 afgesloten met een ultiem diner. Op kosten van de VRT.
De eerste geruchten over exorbitante onkostennota’s bij de VRT-directie in de tijd van ceo Tony Mary (2002-2006) doken op in een opmerkelijk artikel van Walter Pauli in De Morgen van 4 november 2006. Tony Mary had net zijn laatste dag bij de VRT achter de rug. Een citaat: ‘Binnen de VRT zet het fuifgedrag van Mary kwaad bloed. Zijn maatschappelijk draagvlak verzorgt hij immers op de beroemde, beruchte, door het VRT-personeel van langsom meer gehate ‘bobo-avonden’ op vrijdagavond. Mary speelt dan gastheer voor wat hijzelf “een gezonde mix” noemt van bedrijfsleiders en politici en hun eega’s.’ Mary zou later in Humo verklaren dat hij een onkostennota van 10.000 euro per maand had, ook al ontkent hij dat nu in alle toonaarden.
In juni 2008 kreeg de zaak een nieuwe dimensie. CD&V-Vlaams Parlementslid Carl Decaluwé confronteerde in de commissie Media de opvolger van Mary, Dirk Wauters, met geruchten over de kosten van Aimé Van Hecke en Bettina Geysen. Samen met Mary vormden ze het triumviraat dat de VRT leidde tot 2005. Toen in september van dat jaar bekend raakte dat Geysen (nethoofd van het toenmalige TV1, nu Eén) en Van Hecke (directeur televisie) een relatie hadden, kwam daar een einde aan. Mary dwong Geysen om een stap opzij te zetten; ze werd directeur nieuwe media. In afwachting van een opvolger bleef ze op post bij TV1.
Decaluwé vroeg of het klopte dat Geysen en Van Hecke tijdens dienstreizen in vijfsterrenhotels hadden gelogeerd. De geruchten vielen samen met een onderzoek van het Rekenhof naar de onkostennota’s bij de VRT in het jaar 2006. Omdat de regering het onderzoek geheim hield, bleef de geruchtenstroom aanzwellen. Enkele weken geleden publiceerde het Rekenhof zijn jaarlijkse Rekeningenboek, en daarin bleek het bewuste VRT-onderzoek te staan. Het is amper zeven pagina’s lang en bevat geen enkele naam. Strikt gesproken werden Mary, Geysen en Van Hecke door het Rekenhof vrijgepleit. De VRT had immers weinig of geen regels voor kosten. Als die al bestonden waren er ‘geen specifieke bepalingen voor directieleden’, aldus het Rekenhof. In feite hadden die dus carte blanche omdat er geen maximumbedragen waren vastgelegd. Dergelijke regels bestaan elders wel bij de Vlaamse overheid. Als de onkostennota’s van de VRT daarmee worden vergeleken dan waren de kosten die directieleden maakten ‘vrij hoog’.
COMME CHEZ SOI
Verslagen van het Rekenhof bevatten geen pittige details. Knack kon echter de onkostennota’s van Bettina Geysen en Aimé Van Hecke van 2006 inkijken, net als een aantal nota’s van Tony Mary. Die laten niets aan de verbeelding over. Prestigieuze namen zoals Comme chez soi, I Due Signori en Sea Grill duiken vooral op in de nota’s van Mary. Eén etentje springt in het oog: op 29 maart 2006 gaf Mary 3019 euro uit bij Comme chez soi voor een diner met veertien mensen. Dat is 215 euro per persoon. Een deel daarvan betaalde hij ter plekke, de rest liet hij factureren aan de dienst public relations van de VRT. Het Rekenhof alludeert op die factuur in een voetnoot van haar doorlichting. Het systeem om via facturen en productievoorschotten restaurantkosten te laten betalen door de VRT is volgens de waakhond van het parlement erg duister. ‘Zo was de informatie vaak miniem, doorgaans vermeldden de facturen niet met wie en in welk kader de kosten plaatsvonden. Ook toonden de facturen soms hoge kosten.’
De ondergeschikten van Mary aten meestal iets bescheidener, maar daarom niet minder vaak. Blijkbaar hadden Van Hecke en Geysen erg kleine kantoren, waren de vergaderlokalen aan de Reyerslaan allemaal onbruikbaar en was het VRT-restaurant chronisch volzet. Hoe zijn anders de bijna dagelijkse lunches te verklaren met directe medewerkers? Pas bij het aantreden van Piet Van Roe als opvolger van Mary (in het najaar van 2006) werden die onkosten niet langer aanvaard.
Opvallend is ook dat Geysen en Van Hecke kleine kosten als een parkeerticket van 1,7 euro of een parkeerboete van 12,5 euro terugvorderden van de VRT. Soms gebeurde dat ‘op erewoord’ omdat het bewijsstuk ontbrak.
Het gerucht dat Aimé Van Hecke de onkostennota’s van zijn partner Bettina Geysen tekende, klopt ook. Pas op 23 februari 2006, bijna vijf maanden nadat het directeurskoppel de relatie openbaar had gemaakt, schreef Willy Wijnants, directeur financiën, een mail aan Bettina Geysen. ‘Op 10/1/06 had je een werklunch met Aimé in restaurant Da Mimmo (184 euro, nvdr), die werd betaald met jouw AM[erican]Ex[press]kaart. De kostennota werd door Aimé voor akkoord ondertekend. Het reglement zegt dat men voor terugbetaling van kosten nooit voor zichzelf mag tekenen. Deze kostennota had dus door Aimé aan Tony ter goedkeuring moeten voorgelegd worden.’
Alsof Wijnants het onderzoek van het Rekenhof al voelde aankomen, schreef hij: ‘Het risico dat dergelijke lunches door externe controleorganen als privé zal geïnterpreteerd worden is reëel.’
Echt streng was Wijnants niet. Hij betaalde de kosten ’ten uitzonderlijken titel’ terug, maar paste de maatregel niet retroactief toe. Oudere door Van Hecke getekende kostennota’s van Geysen (4 januari, 8 februari en 12 januari) werden niet herzien. Op de nota’s van 2005 heeft het Rekenhof geen zicht.
ON THE BEACH
De reprimande van Willy Wijnants had ongetwijfeld te maken met de onkostennota’s die Van Hecke en Geysen in augustus 2005 hadden ingediend. Van Hecke vroeg toen meer dan 5000 euro terug voor kosten gemaakt tijdens de vakbeurs LA Screenings in Los Angeles (22 tot 29 mei 2005). Bettina Geysen vroeg voor bijna 560 euro taxikosten terug. Niet zozeer de lunches met bobo’s uit de internationale tv-wereld sprongen daarbij in het oog, maar wel de rekening van Hotel Shutters on the Beach in Santa Monica, a rato van 525 dollar per nacht (toen 420 euro). De nota van Bettina Geysen werd door Van Hecke getekend.
Het Rekenhof schrijft in zijn conclusies dat de hotelkosten van directieleden gemiddeld dubbel zo hoog waren als de maximumprijzen die elders in de Vlaamse Gemeenschap worden gehanteerd. ‘Voor overnachtingen in Parijs en Cannes liepen de overschrijdingen zelfs op tot 117 procent en 281 procent.’
Tussen 1 en 4 april 2006 bezochten Bettina Geysen en Aimé Van Hecke de MIP-vakbeurs in Cannes. Ze logeerden in Hotel Métropole in Beaulieu-sur-mer. De eerste nacht sliepen ze in een ‘chambre double vue montagne et ville’ van 150 euro. Om een onbekende reden verhuisden ze de daaropvolgende twee nachten naar de ‘junior suite’ van 470 euro. Ze verplaatsten zich bovendien in een BMW 325i Luxe. Prijs: 965 euro.
Geysen en Van Hecke zouden tussen 11 en 15 oktober 2006 nog één keer op dienstreis gaan naar Cannes. Tony Mary was toen al de laan uitgestuurd, en Van Hecke zou op 18 oktober aankondigen dat hij de VRT zou verruilen voor Sanoma. Het koppel koos niet voor een budgethotel. Het nam zijn intrek in Le Mas Candille in Mougins, vlak bij Cannes. Ze betaalden er 438 euro voor een kamer met ontbijt. Op de onkosten-nota die Van Hecke op 21 november zou indienen, staan een paar notities van de financiële dienst. ‘Soins de spa inhouden’, lezen we. Geysen en Van Hecke hadden zich tot twee keer toe goed laten verwennen, een keer voor 190 euro (plus 137 euro ‘produits’) en een keer voor 115 euro. Ze nuttigden ook een ‘gastro soir’-diner voor 401 euro. Hun keuze van vervoermiddel was die keer meer trendy dan duur. In plaats van een BMW kozen ze voor een Smart van amper 43 euro per dag.
AFSCHEID IN STIJL
Nadien was de lol eraf. Mary werd ontslagen en gaf op 27 oktober 2006 een afscheidsfeest voor zijn medewerkers. Daarna ging hij met zijn vrouw, Aimé Van Hecke en Bettina Geysen in besloten kring eten in restaurant Cospaia in Brussel. Walter Pauli schreef in zijn artikel in november 2006 al dat men zich op de VRT-boekhouding afvroeg of Van Hecke de rekening zelf had betaald, of de creditcard van de openbare omroep. ‘In het laatste geval zal dat dan een haast symbolisch einde zijn voor twee mannen die nooit echt hebben begrepen hoe zich te gedragen in een vennootschap van publiek recht, gefinancierd door honderdduizenden eenvoudige lieden, wij Vlaamse belastingbetalers.’
Op 21 november 2006 diende Aimé Van Hecke een laatste onkostennota in. Hij vroeg daarin onder meer 426,5 euro restaurantkosten terug en vermeldde dat het om een etentje met ‘Tony M.’ in restaurant Cospaia ging. De controleurs van de VRT merkten op dat het btw-briefje vier personen opgaf. Toch tekende Piet Van Roe de nota. De VRT heeft dus wel degelijk het afscheidsdiner van Tony Mary betaald.
Bettina Geysen bleef nadien verweesd achter en zocht naar de uitgang. Een paar maanden later stapte ze op om voorzitter van Spirit (nu VlaamsProgressieven) te worden. Uit haar onkostennota’s blijkt dat ze al in mei een ontbijtvergadering had met Els Van Weert, toen nog Spirit-staatssecretaris in de regering-Verhofstadt II.
‘DE QUICK’
Toen Knack twee weken geleden het rapport van het Rekenhof bekendmaakte, reageerde Tony Mary furieus. ‘Als ik ging onderhandelen met politici of topmanagers, dan kon ik die mensen toch moeilijk ontvangen in de Quick’, zei hij in De Morgen. Etentjes van 200 euro per persoon vond hij ‘niet abnormaal’. Op Kanaal Z voegde hij daar een schampere ‘So what?’ aan toe. Over de dure hotelkosten in Cannes, Parijs en Los Angeles zei Mary dat het vaak onmogelijk is om tijdens dit soort beurzen goedkope hotels te vinden. Een half uurtje surfen op het internet leert ons alvast het tegendeel. Vaak zijn er nog kamers beschikbaar voor minder dan 150 euro in degelijke middenklassehotels. Bovendien liggen die dienstreizen vaak maanden op voorhand vast, zodat tijdig kan worden geboekt met fikse kortingen. Elders bij de Vlaamse overheid gebeurt dat zo.
Bettina Geysen en Aimé Van Hecke herhalen in hun reacties (zie hiernaast) dat hen niets te verwijten valt.
De VRT wil deze onfrisse bladzijde zo snel mogelijk omslaan. Ze liet aan het Rekenhof weten dat er een aangepaste richtlijn komt voor het VRT-management. Ook zou de controle op maaltijden met interne en externe medewerkers gevoelig verstrengd zijn. Voortaan moet bij afwijkingen van de gebruikelijke hoteltarieven de motiveringsplicht ‘maximaal worden nageleefd’. Een schuldbekentenis, zo lijkt het wel.
De vraag is natuurlijk hoe de overheid al die jaren in het ongewisse kon blijven over de graaicultuur aan de Reyerslaan. De raad van bestuur bleef al die tijd passief en ook de regeringscommissaris greep niet in. Een onkostennota van Tony Mary van 3 april 2006 verklaart misschien veel. Daarin brengt hij een btw-briefje binnen van een etentje bij Comme chez soi. Een van de disgenoten was Paul Van De Velde… de toenmalige regeringscommissaris van de VRT.
DOOR KARL VAN DEN BROECK
