Hoe Vorselaar een modelgemeente werd: ‘Je moet de Vlaming niet bruuskeren’

© belga
Michel Vandersmissen
Michel Vandersmissen Redacteur van Knack

Een burgemeester die zijn marktplein onthardt en vergroent, hogere bouwlagen toelaat in zijn dorpskern, weekendhuizen in recreatiegebieden afbreekt én toch de steun krijgt van zijn bevolking: Lieven Janssens krijgt het voor elkaar in Vorselaar.

Vorselaar is met bijna 8000 inwoners en 14 ‘kapellekens’ een van de landelijkste gemeenten van de Kempen. Het is de geboorteplaats van kardinaal Jozef Van Roey, atleet Fons Brydenbach en wielrenner Bart Wellens. Als je er niet naartoe moet, zul je er ook niet snel komen, want het dorp heeft geen enkele doorgangsweg naar andere gemeenten.

De burgemeester noemt Vorselaar een hartelijk en groen woondorp. ‘Hier is geen industrie en er zijn nauwelijks kmo’s. Daarom verlaten elke ochtend 4000 inwoners de gemeente om elders te gaan werken. Tegelijkertijd arriveren er 4000 leerlingen en leerkrachten, want Vorselaar heeft bovengemiddeld veel onderwijsinstellingen: drie kleuterscholen, twee basisscholen, een middelbare school met meer dan 2000 leerlingen en zelfs een hogeschool waar leraren worden opgeleid.’

Lieven Janssens is niet verrast door de resultaten van de woonsurvey en de conservatieve houding van veel Vlamingen. ‘Het verlangen naar een fermette is ons bijna met de paplepel meegegeven. Hoeveel ouders dromen er niet van om hun zoon of dochter een flinke bouwgrond te schenken, het liefst in het eigen dorp. Dan pas ben je echt geslaagd.’

Hoe Vorselaar een modelgemeente werd: 'Je moet de Vlaming niet bruuskeren'
© Knack

Toch denkt hij dat Vlamingen meer bereid zijn om compacter en hoger te gaan wonen dan algemeen wordt aangenomen. ‘Maar dan moet je daarover wel goed communiceren, positieve voorbeelden tonen en vooral niet bruuskeren.’

Massale steun van bevolking

Lieven Janssens leidt in Vorselaar met veel succes de burgerpartij Actiev. In 2006 behaalde de partij 27 procent van de stemmen, zes jaar later 51 procent en vorig jaar zelfs 74 procent. Janssens werd al drie keer bekroond tot beste burgemeester van Vlaanderen. Toch voert hij al jaren een woonbeleid waarvan veel politici denken dat hun kiezers er niet van moeten weten: gericht op kleinere percelen, op verdichting, op hoger gaan wonen en versterking van de dorpskern in plaats van op uitbreiding via verkavelingen. Enkele voorbeelden.

Volgend jaar zal het Marktplein, dat nu één groot parkeerterrein is, volledig worden onthard en vergroend. Alle parkeerplaatsen en een toegangsweg zullen verdwijnen. ‘Daarvoor kregen we een subsidie van 250.000 euro en een bekroning van het Agentschap Natuur en Bos.’

In de aangrenzende Lepelstraat komen enkele nieuwe appartementen. De achttien kleine rijwoningen met een kroonlijst van 4,5 meter hoog en die bijna tot op het trottoir zijn gebouwd, worden onteigend en afgebroken. In de plaats daarvan komen er vier woontorens van 5,5 bouwlagen, goed voor 68 nieuwe woningen en ruimte voor enkele publieke functies zoals een medische groepspraktijk en de nieuwe bibliotheek. ‘Zulke hoge gebouwen zijn ongezien voor Vorselaar.’ Tussen de blokken komt veel groen en de appartementen worden vijftien meter van de weg gebouwd zodat er daar een groene boulevard komt met fietspaden en trottoirs die aansluiten op het heraangelegde marktplein.

Hoe Vorselaar een modelgemeente werd: 'Je moet de Vlaming niet bruuskeren'
© Knack

Dat project is goedgekeurd zonder grote protestacties of petities van de bewoners. ‘Natuurlijk was niet iedereen tevreden. Dat kan haast niet, maar op zulke momenten moet je consequent en rechtlijnig blijven.’

Bij de woonontwikkeling van Vorselaar houdt het bestuur ook rekening met de vergrijzing van de bevolking. ‘We laten de bouw toe van kangeroewoningen, bijvoorbeeld in de tuin van een bestaande woning, zodat twee generaties kunnen samenwonen. We hebben zelf ook een dienstencentrum voor senioren gebouwd en alle nieuwe meergezinswoningen zijn verplicht aangepast voor senioren met bijvoorbeeld bredere gangen en deuropeningen. Ook alle voetpaden in de dorpskern zijn heraangelegd, aangepast en verbreed voor senioren met onder meer minder valide overgangen. We noemen dat onze voetgangerscirkel. Daardoor zijn de voorbije jaren ook steeds meer ouderen terug naar het centrum van onze gemeente verhuisd, terwijl ze vroeger voor de verkavelingen kozen.’

Kasteel Borrekens

De belangrijkste bezienswaardigheid van Vorselaar is het kasteel Borrekens, een prachtige waterburcht uit 1270, gebouwd door de ridders van Rotselaar. Vlak daarnaast ligt een gebied van enkele hectaren groot dat was ingekleurd als woonreservegebied. ‘Dat gebied gaan we niet aansnijden, want dat zou een aanslag betekenen op onze open ruimte. Dat kun je niet maken, met de betonstop die eraan komt. ‘

Hoe Vorselaar een modelgemeente werd: 'Je moet de Vlaming niet bruuskeren'
© Knack

In Vorselaar zijn er ten slotte door historische omstandigheden ook 160 tot 170 weekendhuizen gebouwd in een recreatiegebied, vooral voor mensen uit Antwerpen. Die huizen zijn ondertussen bijna permanent bewoond, vaak door wat de burgemeester ‘sociale gevallen’ noemt.

‘De eigenaars zijn jarenlang met rust gelaten, maar daar doe ik niet langer aan mee. Ik wil dat die huizen op termijn allemaal afgebroken worden. Daarom geef ik hen een zogenaamde VIP- behandeling: ‘very irritating policing’, met onder meer dagelijkse patrouilles door de politie.’

Maar die aanpak wordt volgens Lieven Janssens bemoeilijkt doordat de Vlaamse regering drie jaar geleden de toepassing van het zogenaamde stakingsbevel bemoeilijkt. ‘Met dat stakingsbevel konden we een administratieve boete van 5000 euro geven aan wie zich had ingeschreven in onze gemeente voor zo’n weekendhuis en drie maanden later niet vertrokken was. Dat was een heel efficiënt wapen tegen die permanente bewoning.’

Hoe Vorselaar een modelgemeente werd: 'Je moet de Vlaming niet bruuskeren'

Bikkelhard? Helemaal niet, vindt de burgemeester. ‘Je zou kunnen zeggen: laat die mensen met rust want ze wonen daar al dertig jaar, maar je kunt ook zeggen: nee, ze moeten weg, want ze zijn al dertig jaar in overtreding. Als de eigenaar uiteindelijk beslist om toch te vertrekken, dan neem ik contact op met Natuurpunt of het Agentschap Natuur en Bos om dat perceel te kopen en de woning af te breken. De gemeente betaalt als tegenprestatie de stortkosten. Ik hoop dat we over enkele jaren van het gebied een groene zone kunnen maken.’

Criminelen

De Vlaamse bouwmeester Leo Van Broeck is in zijn uitspraken niet altijd even mals voor lokale besturen. ‘Burgemeesters die nu nog verkavelingen toestaan in hun gemeente, zijn criminelen’, is een van zijn uitspraken.

Lieven Janssens is het grotendeels eens met de ideeën van de bouwmeester. ‘Maar hij moet goed beseffen dat burgemeesters er vaak helemaal alleen voor staan. Ook ik voel me soms weinig gesteund door de Vlaamse regering, bijvoorbeeld als een ontwikkelaar een project indient op een plaats waar het formeel is toegestaan, maar ruimtelijk helemaal niet gewenst is. Dan beschikken burgemeesters niet over veel middelen om dat tegen te houden. Ik vind dat de Vlaamse regering te weinig politieke moed toont als het gaat om ruimtelijke ordening. Ze laat het vuile werk te veel over aan ons burgemeesters.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content