Met de Luxemburger Jean-Claude Juncker krijgt de Europese Commissie een nieuw gezicht. In zijn kielzog wordt rechterhand en kabinetschef Martin Selmayr een van de machtigste mannen van Europa. Een Duitser. Alweer.
Het lijstje Duitse kabinetsmedewerkers en ambtenaren in Europese topfuncties is indrukwekkend. Zo indrukwekkend dat het gezaghebbende Britse nieuwsagentschap Reuters onlangs kopte ‘Het Europa van Angela Merkel: hoe haar mannen Brussel besturen’. Je hebt Martin Selmayr, de sterke man achter de toekomstige voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker. Je hebt Johannes Laitenberger, de kabinetschef van de ontslagnemende Commissievoorzitter, José Manuel Barroso. Je hebt Uwe Corsepius, de secretaris-generaal van de Europese Raad, zeg maar de grote baas van de administratie van de Raad. Ook de secretaris-generaal van het Europees Parlement is een Duitser, Klaus Welle. Van de drie belangrijkste Europese instellingen heeft alleen de Europese Commissie geen Duitse baas. De Ierse Catherine Day is daar secretaris-generaal. Het lijstje top-Duitsers is nog niet volledig. Werner Hoyer staat aan het hoofd van de Europese Investeringsbank. Klaus Regling is de topman van het Europees noodfonds ESM. Geen andere lidstaat kan zo’n lijst voorleggen. Indrukwekkend dus.
Het is niet altijd zo geweest. De Duitsers hebben zich jarenlang wat meer op de achtergrond gehouden. Schroom voor het (oorlogs)verleden. Ze waren al blij dat ze dankzij het Europese project politieke rehabilitatie kregen. Maar dat juk is afgeworpen. Er staat in Duitsland een nieuwe generatie klaar van mensen die zich niet langer verantwoordelijk voelen voor het naziverleden en zich assertiever willen opstellen in de Europese politiek. Zij worden niet toevallig de Maastricht-Duitsers genoemd. ‘Dat zijn die Duitsers die zich begin jaren negentig hebben geëngageerd om de Duitse mark op te geven, en voluit te gaan voor de euro en dus het Europese project. Martin Selmayr is daar een typisch voorbeeld van’, zegt een Europese topambtenaar. De regeringen van bondskanselier Gerhard Schröder en Angela Merkel hebben die Europese gedachte verder gestimuleerd. In woorden én daden. Frank-Walter Steinmeier, minister van Buitenlandse Zaken in Merkel I (2005-2009), organiseerde zelfs oefensessies om Duitsers klaar te stomen om Europese topjobs binnen te halen. Als Duitsland verkiezingen houdt, dan staan de Europese thema’s ook echt op de agenda.
Er is nog een tweede reden waarom Duitsers meer in Europa investeren: machtsverwerving. ‘Die intelligente Duitsers hebben goed in de gaten waar vandaag de échte macht zit: in Europa en de EU-administratie’, weet Hendrik Vos, professor Europese politiek. Andere nationaliteiten, de Belgen uitgezonderd, maken die koppeling veel minder. Dat is ook de analyse die Europa-kenner Caroline De Gruyter maakt in NRC Handelsblad. ‘Duitsers kiezen doelbewust voor een Europese carrière, via het Europees Parlement of de ambtenarij. Maar het aantal carrièremakers uit landen waar de euroscepsis groeit, zoals het Verenigd Koninkrijk, zie je in Brussel afnemen.’ Europarlementslid Ivo Belet (CD&V) juicht die toenemende Duitse interesse voor Europa toe, maar waarschuwt tegelijk. ‘Niet zo lang geleden schreef Der Spiegel dat Angela Merkel geïnteresseerd zou zijn in de functie van Herman Van Rompuy (het voorzitterschap van de Europese Raad, nvdr). Dat is een goede evolutie. Hoe meer de Duitsers geloven in het Europese project, hoe beter voor Europa. Maar we mogen ons niet laten wegdrummen.’
Zo ver is het nog niet. De Duitsers bezetten wel veel topposities, maar het aantal ligt in lijn met het gewicht van dat land. ‘Als er één land boven zijn gewicht bokst, dan is het België, niet Duitsland’, zegt een Belgische eurofunctionaris. ‘Er zijn ook veel Fransen en Nederlanders die sleutelposities bekleden. Britten zijn dan weer ondervertegenwoordigd. Net als de Oost-Europese lidstaten.’ Het is ook niet zo dat alle Duitsers in de EU naar de pijpen van Berlijn dansen. ‘Het zijn stuk voor stuk overtuigde Europeanen die in de eerste plaats het Europese belang voor ogen houden’, zegt een topambtenaar. Dat Klaus Welle vasthield aan zijn idee voor spitzenkandidaten bij de Europese verkiezingen en het pleit won, zeer tegen de zin van Angela Merkel, is het mooiste voorbeeld. Dat de EU Duits spreekt, zoals de Frankfurter Allgemeine schreef, is dus voorbarig.
DOOR PAUL COBBAERT
‘Die intelligente Duitsers hebben goed in de gaten waar vandaag de échte macht zit: in Europa en de EU-administratie.’
