Na de mislukte top van vorige week staat Europa voor de keuze.
In het laatste uur van de Europese top werd Klein Duimpje zowaar een reus. Woedend om de Britse onbuigzaamheid tegenover zijn voorstellen voor een nieuwe meerjarenbegroting voor de Europese Unie, groeide de grijze muis Jean-Claude Juncker boven zichzelf uit. De premier van Luxemburg en dienstdoend EU-voorzitter wees de Britse eerste minister Tony Blair zijn plaats op een manier die in het stijve diplomatieke spel van regeringsleiders onder elkaar zelden is gezien.
Europa spartelt regelmatig door een moeilijk moment. Dat deze crisis van een andere orde is, bleek ook hieruit dat de politieke prima donna’s hun ergernis over elkaar op de top zo gemakkelijk door de kieren van de vergaderzalen naar buiten lieten glippen. Deze generatie Europese leiders kan niet meer met elkaar door één deur. Het is wachten tot ze het veld hebben geruimd. Eigenlijk gingen de meningsverschillen op de top ook niet over de begroting of over de grondwet – die zijn geen van beide zeer dringend. Over de nieuwe meerjarenbegroting voor de periode 2007-2013 moet pas eind volgend jaar overeenstemming zijn. De wijzigingen in de werking van de Unie, die in de grondwet zijn voorzien, worden pas in 2009 van kracht.
Fundamenteel moet Europa een antwoord vinden op twee vragen. De eerste heeft te maken met de sociaal-economische koers die de Unie wil varen: ligt de nadruk daarbij op de markt of op de sociale bescherming van de burgers? De tweede dwingt tot een keuze over de rol die Europa in de wereld wil spelen: als een apart blok of samen met de Verenigde Staten in een soort van Atlantische Unie? Tony Blair stuurt al langer aan op een Europese Unie die onder Angelsaksische vlag vaart. Die houding ligt natuurlijk aan de basis van het conflict met onder meer Frankrijk en Duitsland over Irak, maar het is ook de reden waarom hij Guy Verhofstadt én Jean-Claude Juncker vorig jaar het voorzitterschap van de Europese Commissie niet gunde.
Op 1 juli neemt het Verenigd Koninkrijk het voorzitterschap van de Unie van Luxemburg over. Het lijdt geen twijfel dat Blair de diplomatieke oefening zal voortzetten waarmee de Britten jaren geleden begonnen. Hij rekent erop dat Gerhard Schröder straks door de christen-democrate Angela Merkel wordt opgevolgd, en dat met Jacques Chirac in 2007 de laatste gaullist uit de Franse politiek verdwijnt. Hij zal de komende maanden ook veel aandacht hebben voor de Oost-Europese lidstaten, die hij in de begrotingsdiscussie tegen zich in het harnas joeg, maar die tot zijn natuurlijke bondgenoten mogen worden gerekend. Tony Blair is bezig met zijn plaats in de geschiedenis. Zoveel is duidelijk.
Hubert van Humbeeck
Tony Blair stuurt aan op een Europese Unie die onder Angelsaksische vlag vaart.
