Léon Spilliaert nu ook op de televisie.
De kleine file van recente publicaties en tentoonstellingen rond Léon Spilliaert (1881-1948), brengt deze late symbolist van Oostendse origine waar hij al lang wezen moest : in de galerij der groten van de moderne Belgische kunst. Voor velen was zijn plaats in het rijtje ?Van Ensor tot Delvaux? (P.M.M. K, Oostende, tot 2.2.97) een verrassing, de eerste stap naar een diepere kennismaking. De boeken van Frank Edebau, Francine Legrand, Anne Adriaens of Xavier Tricot zijn behoorlijke introducties. Wie wat letterschuw is, kan de documentaire bekijken die het programma Tekens over Spilliaert uitzendt. (Do.21 nov.23 u. op TV2).
Johan Boonen maakte een traditioneel scenario dat het rustig bladeren door een boek benadert en ver afstaat van de nerveuze, beeldend associatieve stijl waarmee Stefaan Decostere op de BRT furore maakte. Boonen levert sobere off-screen commentaar bij de chronologisch en thematisch geschikte stoet van zorgvuldig op kwaliteit geteste werken. De beeldmontage is vrij stereotiep : na een poëtische intro en een korte biografie worden telkens fragmenten van een werk close afgetast, gevolgd door het betreffende werk in zijn geheel (wat slechts postkaartjes oplevert : televisie is nu eenmaal een kijkkastje). Tussendoor zitten bibberige zwart-wit opnamen die een sfeer oproepen : het oude Oostende, de dijk, de zee, de bomen, allemaal motieven die voor Spilliaert telden.
Langzaam ontvouwt zich de essentie van zijn wereld : magisch, tussen droom en werkelijkheid, maar autonoom. De flesjes en flacons, de dozen, ja zelfs de figuren schikken zich in spaarzame lijnen en kleuren naar een innerlijk beeld dat nu eens eenzaamheid en dreiging, dan weer rust en harmonie laat prevaleren. Van het latere, minder intense werk laat Boonen slechts een glimp zien. Hij spint er het hoogtepunt van zijn film rond, rond de bomen : ?De mens kent amper de geheimen van de bomen. Zoals hij amper de geheimen van het leven kent. Zoals de man amper de geheimen van de vrouw kent, ook al wacht zij aan de deur die uitgeeft op een woud vol bomen.?
40 van de gescreende werken staan tentoongesteld in het Museum voor Schone Kunsten in Brussel (tot 15.12). Dat is zowat het hele Spilliaert-bezit van dit museum. Wat de camera niet kan laten zien, haalt het menselijk oog hier in : de stoffelijkheid van de werken. Bij Spilliaert is dat die opwindende mengeling van gewassen oostindische inkt, pastel, kleurkrijt en goauche op vaak frele dragers als papier of karton. Kastjes zijn er ook, met foto’s, catalogi, schetsboekjes, brieven. ?C’est tout ou rien. Nous sommes des grands ambitieux et des grands orgeuilleux,? schreef hij aan Henri Vandeputte. Even schrikken.
Jan Braet
Het restaurant : even schrikken.
