De Indiaas-Amerikaanse Jhumpa Lahiri (1967) heeft haar entree in de literatuur niet gemist. Haar debuut, de verhalenbundel Interpreter of Maladies (1999, vertaald als Een tijdelijk ongemak), won meteen de Pulitzerprijs. De roman The Namesake (2003, De naamgenoot) werd ook zeer gunstig ontvangen, en dit jaar kreeg ze voor de verhalen van Unaccustomed Earth, vertaald als Vreemd land, alweer een prestigieuze prijs: de Frank O’Connor International Short Story Award.
In de acht verhalen van Vreemd land gaat het, opnieuw, over naar de VS geëmigreerde Bengalen of hun kinderen – zoals Lahiri zelf. Met groot psychologisch raffinement en een scherp oog voor detail tekent ze hoe zij wortels proberen te slaan. Heel mooi, met een subtiele omkering, maakt ze daarbij in het titelverhaal bijvoorbeeld ook letterlijk gebruik van de ‘grond waaraan men niet gewend is’: Ruma’s vader, zeventig en sinds een maand of zeven weduwnaar, bezoekt haar in haar nieuwe huis in Seattle, en plant daarbij in de tuin, waar zij en haar Amerikaanse man Adam nog niet naar hebben omgekeken, wat bloemen en heesters, tomaten ook. Dingen uitspreken is te moeilijk – een thema dat eigenlijk in al deze verhalen wel terugkeert – maar ook wat je doet kan welsprekend zijn. En wat je niet doet. Zoals bij je dochter komen inwonen, ook al vraagt ze het je.
Ook in de andere verhalen gaat het uiteindelijk om verlies: van ouders, van geliefden, van andermans goedkeuring. Meesterlijk roept Lahiri daarbij de bitterzoete gewaarwording op ‘de weg te kennen in een huis dat niet meer bestaat’ (Rudy Kousbroek). Het enige wat er misschien toch op af te dingen valt, is een zekere – ja, hoe moet je dat noemen? Te grote beleefdheid? Al te goede smaak? Van tuttigheid of slapheid is geen sprake, dat is het niet, maar nooit valt hier eens een onvertogen woord, lijkt het wel. (Tegelijk is dat natuurlijk een unfaire opmerking; het is zeker niet de bedoeling hier voedsel te geven aan het misverstand dat authenticiteit af te meten zou zijn aan de hoeveelheid scheten, vloeken en redenaties van de straat – de Verhulst-factor, zullen we maar zeggen.)
JHUMPA LAHIRI, VREEMD LAND, UIT HET ENGELS VERTAALD DOOR KO KOOMAN, MEULENHOFF, AMSTERDAM, 352 BLZ., 19,95 EURO.
Herman Jacobs
