Er is duidelijk een trouwerij van Spirit en SP.A in het verschiet. Dat machtsblok maakt de liberalen behoorlijk zenuwachtig.
Het lijkt onafwendbaar dat Spirit een kartel gaat vormen met de Vlaamse socialisten. Daarmee wordt de maandenlange hofmakerij tussen de Vlaamse ministers Steve Stevaert (SP.A) en Bert Anciaux (Spirit) beklonken. De vraag is wel wíé zijn jawoord zal geven, want sommige mandatarissen zien de SP.A helemaal niet zitten. Waarschijnlijk zal de zomer raad brengen voor twijfelende dames en heren die moeten kiezen tussen hun loyaliteit ten opzichte van Anciaux en hun eigen job.
Niet dat de SP.A daar wakker van ligt. Hen is het in de eerste plaats om de grote vissen, en dan vooral om Anciaux, te doen. Die zal willens nillens bij de federale parlementsverkiezingen van 2003 moeten renderen, terwijl hij als minister van Cultuur officieel nog voor VU&ID in de Vlaamse regering zit.
Niet iedereen in de SP.A is daar gelukkig mee. Zo wordt er gemord bij de vakbond en de Socialistische Mutualiteiten. Voor veel socialisten blijven Anciaux en co Vlaams-nationalisten. Het argument dat het Vlaams-nationalisme zo toch aan boord gehouden wordt – het is twijfelachtig of NV-A de kiesdrempel van 5 procent zal halen – overtuigt bijlange niet iedereen. Er is dan ook gekozen voor een kartel en geen alliantie. Kwestie van het elkaar niet te moeilijk te maken. ‘Anciaux kan niet in de SP.A geïntegreerd worden, zelfs in Spirit lukt dat amper’, zegt een SP.A-kopstuk.
In het Vlaams parlement zorgt al dat geharrewar niet echt voor problemen. Van de twaalf aanvankelijke VU&ID-parlementsleden blijven er nog zes over. Johan Sauwens koos voor oppositiepartij CD&V en drie parlementariërs stapten in de NV-A. Margriet Hermans, die onderdak heeft gevonden bij de VLD, heeft zitting als onafhankelijke maar stemt met de meerderheid mee. Resten nog de zes Spirit’ers Jos Bex, André-Emiel Bogaert, Dirk De Cock, Sven Gatz, Herman Lauwers en Jan Roegiers, en fractieleider Etienne Van Vaerenbergh die nog geen partij heeft gekozen, maar veeleer naar de NV-A neigt.
De meerderheid komt voorlopig dus niet in het gedrang, maar de verhoudingen worden scheefgetrokken: Spirit heeft twee ministers, Paul Van Grembergen en Bert Anciaux, voor zes parlementsleden. De kans bestaat dat sommigen alsnog naar andere meerderheidspartijen vertrekken – alleen Bogaert zal waarschijnlijk voor CD&V kiezen of als onafhankelijke gaan zetelen.
EEN BLAUW JASJE
Het kartel van Spirit en SP.A is dus goed voor vier ministers, evenveel als de VLD. En dat maakt de liberalen behoorlijk zenuwachtig. Toch was er aanvankelijk geen sprake van om een minister de laan uit te sturen. Toen de VLD er vorig jaar met Jaak Gabriëls een minister bij kreeg, stond Anciaux immers al de bevoegdheid huisvesting af. ‘Misschien moeten we zelfs niet eens met bevoegdheden schuiven’, luidde het eind vorige week in VLD-kringen. Het zou volstaan om duidelijke afspraken over cruciale dossiers te maken. Sereniteit is immers dé manier om de Spirit-parlementsleden op de meerderheidsboot te houden. VLD-voorzitter Karel De Gucht, die het niet zo op sereniteit begrepen heeft, stelde afgelopen weekend echter dat er wel degelijk een minister moet opstappen als het kartel met SP.A doorgaat. ‘Ach, dat zijn we gewend van De Gucht’, zegt een Spirit’er. ‘Voor ons is het simpel: wij zitten met twee ministers in de Vlaamse regering, of niet. En de meerderheid heeft ons nodig.’
Half mei pleitte Anciaux in Het Laatste Nieuws al voor samenwerking met SP.A. Daarop raakten de gemoederen binnen zijn partij aardig verhit, stapten Margriet Hermans en de senatoren Vincent Van Quickenborne en Patrik Vankrunkelsven naar de VLD over en besloot Spirit na een chaotische week uiteindelijk toch op eigen houtje door te gaan. Maar toen ook de laatste VU-voorzitter Fons Borginon voor een blauw jasje koos, keerde het tij andermaal. Op het partijbestuur klopte Hugo Schiltz op tafel: ‘Een verstandige partij begint nu discreet het politieke landschap af te tasten.’ Dat is ook gebeurd, zij het selectief. Ook al zag Anciaux een paar jaar geleden nog wat in een samenwerking tussen VU&ID en de VLD, vandaag is dat totaal onbespreekbaar. ‘De VLD zuigt Spirit eerst leeg en verwijt ons nu dat we een kartel aangaan met een andere partij’, aldus Van Grembergen.
In de praktijk werden de afgelopen weken officiële gesprekken gevoerd met Agalev en SP.A. De groenen konden Spirit de hemel niet beloven, de socialisten blijkbaar wel. Dus besloot het uitgebreide Spirit-partijbestuur vorig weekend met een tweederde meerderheid om de algemene raad een mandaat te vragen voor onderhandelingen met SP.A. Om de regering toe te staan rustig de begroting af te werken en daarna met vakantie te gaan, wordt het voorstel in september aan de leden voorgelegd. En bij Spirit is er vaak een groot verschil tussen wat wordt beslist en wat uiteindelijk gebeurt. ‘Laten we eerlijk zijn. Degene die blijvende afspraken met Anciaux kan maken, moet nog geboren worden’, aldus een SP.A’er.
A.P./P.M.
‘De meerderheid heeft de Spirit-parlementsleden nodig.’
