Gewetensgevangenen. Het komt neer op de opsluiting van de eigen aard van de mens.

Denken, discussiëren en van gedachten wisselen, zijn bij uitstek menselijke gedragingen. De mens wordt geboren met een drang naar weten. Hij is fundamenteel nieuwsgierig, wil zijn kennis of overtuigingen graag doorgeven aan anderen. Daar lijkt niets bijzonders aan. Op het eerste gezicht.

In de praktijk vormt dit natuurlijke menselijk gedrag nog steeds een onoverkomelijk probleem voor de autoriteiten van vele landen. Mensen die gebruikmaken van hun recht op vrije meningsuiting, worden opgesloten en gefolterd, ze krijgen de doodstraf of “verdwijnen” gewoon. Ook vandaag nog.

Tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen zitten gevangen om hun overtuiging, hun ideeën of hun geloof. Het zijn gewetensgevangenen. In 1997 telde Amnesty International gewetensgevangenen in ten minste 87 landen.

Sommige gewetensgevangenen zijn bekend. Zoals Aung San Suu Kyi, de oppositieleidster in Myanmar (Birma). Ze kreeg in 1991 de Nobelprijs voor de Vrede.

INTERNATIONALE DRUK HELPT

De meeste gewetensgevangenen zijn onbekende mannen, vrouwen en kinderen die opkomen voor hun mening en hun rechten. Het gaat dan onder meer om mensenrechtenactivisten in Indonesië, opposanten in Cuba, boerenleiders in Mexico, monniken in Tibet, studentenleiders in China. De lijst is eindeloos.

Gewetensgevangenen opsluiten, betekent het kooien van de eigen aard van de mens. Het is ook een aanfluiting van vele internationale verklaringen en verdragen. Regeringen over de hele wereld hebben er zich nochtans plechtig toe verbonden de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens na te leven. Die regeringen zijn verantwoordelijk voor de veiligheid en het welzijn van hun burgers. De verplichtingen die ze gisteren plechtig hebben onderschreven, lappen ze vandaag brutaal aan hun laars. Als het om mensenrechten gaat, is de internationale hypocrisie ongenadig.

Het lot van gewetensgevangenen is geen onvermijdelijke fataliteit. Wereldwijde acties om mensen vrij te krijgen leiden ook effectief tot vrijlatingen. Volgehouden druk van de gemeenschap van wereldburgers blijft ook in de toekomst noodzakelijk. Wie vrij kan spreken, draagt mee verantwoordelijkheid voor diegenen die wegkwijnen in sombere gevangenissen. Regeringen mogen nooit een vrijgeleide krijgen wanneer het om mensenrechten gaat.

Willy Laes, Amnesty International

“Dit recht omvat de vrijheid, zonder inmenging een mening te koesteren en door te geven.”

Deze reeks is een gemeenschappelijk initiatief van de Liga voor de Rechten van de Mens, Amnesty International Vlaanderen, Artsen zonder Grenzen, Oxfam-Solidariteit en de uitgever van Knack.