Of voorzitter Stefaan De Clerck met zijn CD&V-congres europarlementslid Johan Van Hecke heeft overtuigd, is lang niet zeker. Want die wordt steeds vaker in de buurt van VLD-voorzitter Karel De Gucht gesignaleerd.
Vorige vrijdag op het partijcongres in Kortrijk, waar de oude CVP veranderde in CD&V, viel er in de commissie Identiteit van de christen-democratie een korte froid na een interpellatie van gewezen CVP-voorzitter Johan Van Hecke. Die arriveerde op de commissiebijeenkomst met een cameraploeg in z’n spoor. Na een poos nam Van Hecke resoluut het woord en begon een uiteenzetting over de nieuwe breuklijnen. Hij benadrukte dat zijn analyse niet erg strookte met die van de partij. Waarop hij door Vlaams parlementslid Luc Martens, die de commissie voorzat, werd onderbroken. Want, zo bleek, Van Hecke had geen mandaat van zijn plaatselijke afdeling noch van zijn arrondissement om amendementen op de congresteksten naar voren te brengen.
Daarop begon Van Hecke zijn verhaal over de C die uit de nieuwe naam van de partij moest verdwijnen. Waarop Luc Martens fijntjes vroeg waarom Van Hecke dan de C had behouden in de benaming van zijn eigen beweging CDV (Christen-Democratische Vernieuwing). Een beweging waarvan de werking de CVP – nu CD&V – jaarlijks zo’n half miljoen frank kost.
Met de ingreep van Luc Martens, die een opvallend applaus oogstte, werd de enige interventie van Johan Van Hecke in Kortrijk afgerond. Nog voor het einde van de commissievergadering verliet Van Hecke het congres. Een dag later liet hij zich ’s ochtends even zien, maar vertrok dan naar de begrafenis van de moeder van Miet Smet en kwam naderhand niet meer opdagen. De geboorte van de CD&V maakte de gewezen CVP-voorzitter niet meer mee.
LE NOUVEAU CVP
Toen hij in 1993 CVP-voorzitter werd, riep een door de Beaujolais-slogan geïnspireerde Johan Van Hecke vol overgave: ‘ Le nouveau CVP est arrivé!‘. Van Hecke was 39 en zat al bijna tien jaar in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Hij was ook burgemeester van het Oost-Vlaamse Oosterzele.
Als CVP-voorzitter trad hij in de plaats van Herman Van Rompuy. In 1983 al had hij diens broer Eric Van Rompuy opgevolgd als voorzitter van de CVP-Jongeren. Een grote toekomst leek weggelegd voor de jonge socioloog.
Vernieuwing was in die dagen de grote roep binnen de CVP. Van Heckes voorganger Herman Van Rompuy loodste de partij door de overgang van Wilfried Martens’ rooms-rode regering (die in 1991 in chaos eindigde na een rel over Belgische wapenleveringen in het Midden-Oosten) naar de nieuwe rooms-rode formatie geleid door Jean-Luc Dehaene.
Dehaenes regering was bij de aanvang niet bijzonder populair in de CVP-gelederen. En die achterban had dat duidelijk laten merken tijdens het congres in Gent waar de CVP de vorming van die regering goedkeurde. Het was daar, op het einde van de bijeenkomst, tot een bitse woordenwisseling gekomen tussen congressisten en een verbouwereerde voorzitter Van Rompuy. De woelige afloop van dat congres zou Van Rompuy er twee jaar later toe aanzetten het voorzitterschap voortijdig in te ruilen voor een ministerportefeuille.
De vernieuwing van de CVP was nooit de eerste zorg van Herman Van Rompuy. Zijn opvolger Johan Van Hecke daarentegen gooide prompt ramen en deuren van het partijhoofdkwartier wagenwijd open. De invloed van de drie standen, boeren, middenstand en christelijke arbeidersbeweging, de traditionele steunberen van de CVP, werd teruggedrongen. Van overal werden fellow travellers aangetrokken. Herman Schueremans, witloofkweker en organisator van het popfestival van Werchter, de befaamde strafpleiter Jef Vermassen, de academica Bea Cantillon, zelfs de Agalev’ers Paul Staes en Leo Cox, ze werden allemaal door Johan Van Hecke aan boord gehaald. Tussendoor zou hij ten huize Vaast Leysen ook nog besprekingen voeren met een deel van de Volksunie-top. Ware het niet dat Vic en Bert Anciaux het manoeuvre doorkruisten, de VU zou wellicht toen al opgehouden hebben te bestaan.
In 1996 echter kwam een bruusk einde aan het voorzitterschap van Van Hecke. Huwelijksproblemen en zijn relatie met Afrika-correspondente Els De Temmerman hielden hem weg uit de Wetstraat. Zijn afwezigheid begon op te vallen. Knack maakte daarop een toespeling. Van Hecke vermoedde een complot. Een samenzwering van ‘integristen’ binnen de CVP, aangevoerd door de gebroeders Herman en Eric Van Rompuy, zou zijn ondergang hebben beraamd. Waarop Van Hecke er de brui van gaf en ijlings, via de brandladder, het partijgebouw ontvluchtte. Het werd het begin van een lange, soms doelloze omzwerving.
VERBLIJF IN TOSCANE
Een jaar na zijn ontslag als partijvoorzitter trok Johan Van Hecke naar Zuid-Afrika, alwaar hij een denktank gericht op Afrika zou leiden. Zijn discrete besprekingen, in de marge van de Dutroux-episode, met VU’er Bert Anciaux en VLD’er Guy Verhofstadt, kostten hem zijn laatste krediet binnen de eigen CVP.
De financiële middelen voor zijn Afrikaanse onderneming kwamen van de Europese Volkspartij (EVP). Maar de uitkomst voor de uitzichtloze situatie waarin Van Hecke was verzeild, bleek bedacht in de cenakels van het ACW, de koepelorganisatie van de christelijke arbeidersbeweging.
In Afrika werkte Van Hecke aan niets anders dan zijn terugkeer op de Belgische politieke scène. Alweer met de steun van het ACW kreeg de oud-CVP-voorzitter in 1999 een verkiesbare plaats op de Europese CVP-lijst, aangevoerd door Miet Smet.
Eenmaal terug in het land ging Van Hecke, samen met een aantal oude strijdmakkers als Paul Staes en Luc Willems, sleutelen aan de uitbouw van zijn Christen-Democratische Vernieuwing, een beweging die – voorlopig – binnen de partij opereerde. Maar al snel kwam het tot een clash met het CVP-establishment.
Midden juni, tijdens een CDV-bijeenkomst in Elewijt, had Van Hecke geopperd: ‘Als men de partij voort wil sturen in de richting van een soort ethisch conservatieve partij, dan komt er een moment waarop onze wegen zullen scheiden.’ Dit nauwelijks verholen dreigement bracht het hele CVP-bestuur overeind. Uiteindelijk werd het incident op z’n CVP’s, met veel gesus en gejeremieer, toegedekt. Maar de worm zat duidelijk in de appel. De voorbije maanden verscheen Van Hecke op geen enkele CVP-bijeenkomst, ook niet op de vergaderingen waar het congres in Kortrijk werd voorbereid.
Na het CD&V-congres in Kortrijk, waar voorzitter Stefaan De Clerck zijn positie verstevigde, lijkt Van Hecke geïsoleerder dan ooit. Het moment waarop zijn weg en die van de Vlaamse christen-democraten zullen scheiden, komt gevaarlijk dichtbij.
In de loop van de voorbije zomer bracht Van Hecke enkele dagen door in het Italiaanse Toscane, samen met VLD-voorzitter Karel De Gucht en premier Guy Verhofstadt. Officieel heette het dat de bijeenkomst te maken had met een boekproject rond een tweespraak tussen een vrijzinnige liberaal, Karel De Gucht, en een christenmens, Johan Van Hecke. Het verslag van dat filosofisch vuurwerk werd opgetekend door Yves Desmet van De Morgen, en Dirk Achten van De Standaard, twee journalisten die paars-groen een bijzonder warm hart toedragen.
Maar zelfs binnen de VLD is het de intimi van Karel De Gucht en Guy Verhofstadt niet ontgaan dat de ontmoetingen met Johan Van Hecke steeds frequenter en vooral amicaler worden. Volgens sommigen onder hen is de overkomst van de gewezen CVP-voorzitter naar de VLD dan ook niet veraf.
Een van zijn gewezen compagnons betwijfelt dan weer dat Johan Van Hecke ooit de moed zal opbrengen om de band met het ACW door te knippen. ‘Het is de christelijke arbeidersbeweging die hem tot vandaag boven water hield. Dankzij het ACW geniet hij als europarlementslid een riante ministerwedde om uiteindelijk bitter weinig uit te voeren.’
Toch geeft premier Verhofstadt, die intussen een samenspannen met de altijd wispelturige Bert Anciaux uit zijn politieke agenda schrapte, de moed niet op. Hij blijft ervan overtuigd dat de overstap van Van Hecke naar de VLD een snelle ineenstorting van de CD&V tot gevolg zal hebben.
Sommige VLD’ers betwijfelen dan weer dat Van Hecke de nodige politieke bagage heeft. Zij vrezen een herhaling van het avontuur van gewezen PSC-voorzitter Gerard Deprez en diens MCC-beweging binnen de Franstalige zusterpartij PRL. Bovendien zou die heilloze onderneming wel eens de cohesie binnen de Vlaamse christen-democraten kunnen versterken.
Rik van Cauwelaert
