Wereldwijd kondigden overheden al voor 2100 miljard euro aan steun- en garantiemaatregelen aan voor de financiële sector. In België staat de overheid garant voor meer dan 700 miljard euro. Toch overheerst paniek op de beurs en wordt er gevreesd voor een diepe recessie.
‘Wie op het roodborstje wacht, mist de lente.’ Een wijsheid van de invloedrijkste belegger ter wereld, Warren Buffett. De 78-jarige investeerder, die wedijvert met zijn vriend en Microsofttopman Bill Gates voor de titel van rijkste Amerikaan, publiceerde vrijdag een brief in The New York Times: ‘De financiële wereld is overal een puinhoop. Die problemen sijpelen door naar de bredere economie en die druppels worden stilaan een stortvloed. Op korte termijn zal de werkloosheid stijgen, de bedrijfsactiviteit afnemen en de krantenkoppen zullen angstaanjagend blijven. Dus koop ik nu Amerikaanse aandelen.’ Buffett motiveert zijn keuze: ‘Wees angstig als anderen inhalig zijn en inhalig als anderen angstig zijn. Ik kan de markt op korte termijn niet voorspellen en heb er geen benul van of aandelen over een maand – of een jaar – hoger of lager noteren. De markt zal waarschijnlijk wel heropleven, misschien zelfs substantieel, ruim voor het beurssentiment of de economie verbeteren. Wie op het roodborstje wacht, mist de lente.’ Buffet heeft duidelijk een goede tekstschrijver.
De beleggers waren de jongste dagen zeer angstig en dumpten massaal hun aandelen. De Bel20, de index met de twintig voornaamste beursgenoteerde bedrijven in Brussel, dook vrijdag voor het eerst sinds juli 2003 onder de 2000 punten. De sterindex verloor die dag 6,5 procent, het verlies sinds zijn piek in mei 2007 bedraagt nu bijna 60 procent. Vooral de bankaandelen verloren terrein, ondanks de bijna dagelijkse verklaringen van de Belgische regering dat ze garant staat voor al het spaargeld en voor de leningen die de banken aan elkaar verstrekken.
Ter informatie: de Belgen hebben 250 miljard euro op spaar- en termijnrekeningen, de interbankenmarkt is goed voor 440 miljard euro. Het is dus niet de bedoeling dat de regering die garantie ook effectief moet inlossen. Dat bedrag zou boven op de staatsschuld van 300 miljard euro komen, wat we als belastingbetalers onmogelijk kunnen dragen.
De grote daling van de Bel20 werd mede veroorzaakt door de hernieuwde notering van bankaandeel Fortis, dat na de uitverkoop door de Belgische overheid aan Nederland en het Franse BNP nog slechts een beursschelp is met wat internationale verzekeringsactiviteiten en rommelkredieten. In enkele dagen tijd verloor het aandeel 80 procent en kreeg het een waarde van 88 cent. In april 2007 was dat nog 35 euro.
Op meerdere fronten maken ontevreden Fortisbeleggers zich op om juridische acties te ondernemen. De eerste klacht is al binnen: het Nederlandse advocatenkantoor Bos & Partners dagvaardt namens een tiental beleggers drie voormalige topmannen van Fortis: voorzitter Maurice Lippens, ceo Jean-Paul Votron en financieel directeur Gilbert Mittler. Ze worden aansprakelijk gesteld voor de miljoenen euro’s schade die de beleggers hebben geleden. ‘Wij dagvaarden de mannen die niet goed op de winkel hebben gepast’, zegt Hendrik Jan Bos. ‘De bestuurders hebben letterlijk tegen de aandeelhouders gezegd dat het goed ging met Fortis, terwijl ze wisten dat dit niet zo was.’
Andere Fortisaandeelhouders zijn vooral boos op onze regering: ‘Hadden de eigenaars van Fortis tijdens die onzalige weekends enige zeggenschap over de verkoop van hun bezittingen en hebben ze er ééncentiem vergoeding voor ontvangen?’, zo vraagt Paul Huybrechts, voorzitter van de Vlaamse Federatie van Beleggingsclubs en Beleggers, zich af. Hij geeft zelf het antwoord: ‘Beroofd werden ze, uitgerekend door de staat, die hen toch tegen roof moet beschermen.’
Niet alleen het Fortisaandeel bloedde, ook andere bankaandelen kregen het hard te verduren. Zo ging Dexia, met de nieuwe voorzitter Jean-Luc Dehaene, in een week tijd nog eens 21 procent lager. Dat bracht verzekeraar Ethias, die 5 procent heeft in Dexia, in moeilijkheden. Het moest dringend een kapitaalverhoging doorvoeren. ‘Anderhalf miljard euro is een minimum om te blijven bestaan zonder onder voogdij te worden geplaatst. Om verder te groeien, hebben we drie miljard nodig’, zei directeur-generaal Guy Burton enkele uren voor hij ontslagen werd om deze onvoorzichtige, maar wel juiste uitlating. Na het weekend bleek dat Vlaanderen, Wallonië en ook de federale overheid zich engageerden om samen 1,5 miljard euro op tafel te leggen.
Hoe snel het vandaag bergaf kan gaan, bewees KBC: nauwelijks een week nadat topman André Bergen voor alle camera’s nog verklaard had alles onder controle te hebben, moest ‘de bank van hier’ melden dat ze 1,6 miljard euro extra moest afboeken. Dat is een fors bedrag, maar ‘we bijten liever in één keer door de zure appel’, zei Bergen. Het derde kwartaal zal met een verlies van circa 900 miljoen worden afgesloten, het eerste rode cijfer in tien jaar. Ongetwijfeld wordt dit jaar een lager dividend uitbetaald. Dit alles vertaalde zich onmiddellijk in de koers: het aandeel verloor in één dag 20 procent, maar kon op weekbasis het verlies toch beperken tot 1 procent.
Toen Bergen door de zakenkrant De Tijd gevraagd werd of KBC ooit een beroep zou moeten doen op een staatsgarantie, antwoordde hij: ‘Kijk, als iedereen een beroep doet op een staatsgarantie en jij niet, dan zet je jezelf de facto in een negatieve situatie. Als institutionele beleggers kunnen kiezen tussen twee banken: een goede bank zonder staatsgarantie en de andere met staatsgarantie, zullen ze kiezen voor zekerheid. Dus laat het mij zo zeggen: we hebben het in deze omstandigheden niet nodig. Het is de bedoeling hier op eigen kracht door te komen. Maar als zou blijken dat het een concurrentieel nadeel wordt, dan moet ik er wel een beroep op doen.’
ING, ook bij ons een grootbank, klopte in het weekend alvast aan bij de Nederlandse overheid, die besliste voor 10 miljard te investeren. Het tot nu toe vrij onbesproken ING moest vorige week bekendmaken dat het derde kwartaal met 500 miljoen verlies zal eindigen, door slechte beleggingen en risicovolle leningen. Het aandeel kelderde met 30 procent. ‘De crisis reikt ver. Zelfs de gezondste bedrijven worden geraakt door haar negatieve gevolgen’, verklaarde de Belgische ING-topman Michel Tilmant. ING zal geen dividend uitkeren en de directieleden verzaken aan hun bonussen.
WERELDWIJDE ACTIE
De angst van de beleggers voor de ineenstorting van het financieel systeem is naadloos overgegaan in de vrees voor een diepe recessie. Dit werd de jongste dagen ondersteund door een stroom van negatieve indicatoren. In de VS kende de industriële productie de ergste terugval sinds september 1974. De detailhandelverkopen over september lieten er de grootste maandelijkse daling zien in drie jaar. Dat is een slecht teken voor de zo belangrijke feestmaand december. Fed-voorzitter Ben Bernanke zei dat zelfs als de financiële stabiliteit snel terugkeert ‘een breder economisch herstel niet direct zal optreden’.
Europa voelt een dreigende recessie. De economische groeivooruitzichten van Duitsland voor 2009 werden verlaagd naar een schrale 0,2 procent. Bij ons waren er alarmerende krantenkoppen als ‘200 jobs weg per dag’ en ‘5000 jobs weg sinds begin juli’. Veel bedrijfsaandelen kregen vorige week klappen op de beurs, zoals zinkverwerker Nyrstar, dat in een week bijna 30 procent verloor. Rederij CMB, een barometer voor de wereldeconomie, ging 24 procent lager.
Zelfs China blijkt niet immuun voor de wereldwijde crisis: voor het eerst sinds lang zal de groei er onder de 10 procent liggen. Het cijfer ontkracht de opvatting dat de groei in landen als China, Brazilië, India en Rusland onverminderd voortduurt, ook al zitten de VS, Europa en andere regio’s in moeilijkheden. De 3200 miljard dollar of 2100 miljard euro die wereldwijd door overheden werden besteed aan staatsgaranties voor bankdeposito’s, leningen tussen banken en overheidsparticipaties in banken om het kapitaal van de financiële instellingen te versterken, hebben een wereldwijde economische crisis niet kunnen voorkomen.
En eindelijk lijkt er wereldwijde actie te komen. Aanvankelijk voelde de Amerikaanse president George W. Bush daar niets voor, maar nu is hij bereid om een reeks topbijeenkomsten over de financiële crisis te houden, wellicht kort na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 4 november. ‘Het is van groot belang dat we samenwerken, want deze crisis treft ons allemaal’, weet Bush nu ook. De Franse president Nicolas Sarkozy wil dat naast de lidstaten van de G8 – de zeven belangrijkste industrielanden en Rusland – ook India, China, Brazilië, Zuid-Afrika, Mexico en ‘een Arabisch land’ deelnemen. Samen moeten ze het hebben over ‘de principes van een hervorming van het financiële systeem’. Hoe dat nieuwe financiële systeem er moet gaan uitzien, is nog onduidelijk.
DOOR EWALD PIRONET
