Kristof Calvo wil dat Charles Michel de rug recht: ‘Hebben we nog een premier of niet?’

Kristof Calvo roept Charles Michel op om zijn eigen regeerakkoord uit te voeren. Daarin staat een kernuitstap in 2025. De fractieleider van Groen begrijpt niet waarom die discussie opnieuw moet worden geopend. ‘We leven toch niet in een dictatuur van de N-VA?’

‘Ik ben tijdens de kerstvakantie naar de nieuwe film van FC de Kampioenen gaan kijken’, biecht Kristof Calvo op. ‘Een kwestie van jeugdsentiment, hoor. Ik zat in de cinema toen de voorzitters van de N-VA, CD&V en Open VLD elkaar op sociale media zaten te jennen. En ik moet zeggen: de personages uit De Kampioenen gedragen zich serieuzer. Het is gewoon een gênante klucht.’

We spreken Calvo in Mechelen aan het begin van het nieuwe jaar. Hij gaat de komende weken op zoek naar tijd om een tweede boek af te werken, dat misschien nog wel eens als campagnemateriaal bij vervroegde verkiezingen zou kunnen dienen. Want ook na de kerstvakantie maken de coalitiepartijen van de regering-Michel geen aanstalten om elkaar met rust te laten. CD&V’er Ivo Belet liet dit weekend in De Zevende Dag vallen dat Theo Francken eigenlijk al ontslag had moeten nemen, waarna Bart De Wever op de nieuwjaarsreceptie van de stad Antwerpen liet weten dat in zo’n geval de hele N-VA samen met Francken de regering verlaat. ‘Dus Francken mag doen wat hij wil, en De Wever zal hem altijd blijven steunen? Een land mag toch niet geleid worden door één partij? Dit begint stilaan angstaanjagend te worden, en gevaarlijk voor de democratie.’

Denkt u dat de N-VA zichzelf onmogelijk maakt en aanstuurt op de val van deze regering?

Kristof Calvo: Die partij gedraagt zich wel heel arrogant, ja. Maar of ze uit is op vervroegde verkiezingen? Ik weet het niet. Er wordt soms te veel tactisch vernuft gezien achter wat politici doen. Hoe het nu gaat tussen de regeringspartijen, is gewoon niet meer serieus.

Had Theo Francken na de Sudanrel moeten opstappen?

Calvo: Om te beginnen: met Groen in de regering zouden er nooit identificatiemissies van Sudanese ambtenaren zijn geweest in Brussel. Dat is heel fundamenteel. Als Omar al-Bashir, de president van Sudan, landt in Zaventem, zijn we verplicht die man op te pakken en uit te leveren aan Den Haag. Deze regering laat Sudanezen in kantoren van de Belgische staat over aan zijn ambtenaren, zonder zelfs maar een tolk. De N-VA heeft een dubbele moraal wat mensenrechten betreft. Ze beweerde dat de Europese Unie alle legitimiteit verloor als haar politici zwegen over Catalonië. Terecht, trouwens. Maar welke legitimiteit heeft de N-VA nu nog zelf? Ik heb het er heel moeilijk mee dat liberalen en christendemocraten hebben ingestemd met die samenwerking met Sudan. Dat zijn beslissingen waar je geen politieke compromissen over sluit.

Maar had Francken moeten opstappen omdat hij deontologische fouten heeft gemaakt?

Calvo: Hij heeft zelf toegegeven dat hij de waarheid niet heeft verteld aan Charles Michel en aan het parlement. In een land als Nederland was hij buiten gevlogen. Zowat elke werknemer krijgt zijn ontslag als hij liegt tegen zijn baas. Ook als een asielzoeker liegt over zijn dossier, kan hij het trouwens wel vergeten. Charles Michel zou daarover moeten beslissen, maar De Wever heeft al gesproken.

Groen heeft niet, zoals oppositiepartijen weleens doen, zijn ontslag gevraagd. Waarom niet dan?

Calvo: Als ik het ontslag van Francken eis, blijft hij wel zeker zitten. (lachje) We zullen zien wat de komende dagen gebeurt. Er is ook nog het onderzoek van het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen.

Zou het vluchtelingenbeleid onder Groen fundamenteel anders zijn dan onder Francken?

Calvo: Zeker. Ik ben het ook eens met wat Louis Tobback zei, vorige week in Knack. Het gaat vaak over de gretigheid waarmee Francken communiceert. Hij twittert het liefst over het aantal lege bedden of het aantal repatriëringen. Daar krijg ik krampen van. Zijn dat nu echt de parameters waarop je het asielbeleid wilt beoordelen? Inderdaad, we kunnen niet alle vluchtelingen van de wereld opvangen. Het verschil is dat wij zeggen dat we die helaas niet allemaal kunnen opvangen.

Toch vooral een kwestie van stijl dus.

Calvo: Die ‘helaas’ is fundamenteel. Laten we alstublieft nooit uit het oog verliezen dat we het hier hebben over mensen die geweldige risico’s hebben genomen om aan de uitzichtloosheid in hun eigen land te ontsnappen. Het enige wat ons van die mensen onderscheidt, is het geluk hier geboren te zijn. Ik leg de nadruk op geluk, want we hebben daar zelf geen enkele verdienste aan.

Zou een groene staatssecretaris dan proberen om zo veel mogelijk vluchtelingen op te vangen?

Calvo: Dat is overdreven. Open grenzen zijn niet realistisch. Maar wij zouden genereuzer zijn, ja. Ik hoor vaak zeggen dat daar geen draagvlak voor is, maar dat draagvlak creëer je als politicus natuurlijk ook zelf. Een groene staatssecretaris zou dus inderdaad een andere stijl hanteren, en die zou ervoor zorgen dat het draagvlak vergroot voor een genereuzer beleid.

Een ander dossier waarin de N-VA dwarsligt, is het Energiepact en de sluiting van de kerncentrales. Is deze regering nog in staat om daarover te beslissen?

Calvo: Ik eis dat Michel deze keer zijn rug recht. Of dat is misschien wat overdreven: ik hoop het gewoon. (lacht) Ik heb soms de indruk dat we in een dictatuur van de N-VA leven, dus het is aan de andere coalitiepartijen om het tegendeel te bewijzen. De N-VA is dat blijkbaar vergeten, maar de uitstap uit kernenergie staat niet enkel in het programma van Groen en op de flyers van Greenpeace. Het staat als principe ingeschreven in het regeerakkoord. Als Charles Michel dus nog enigszins de indruk wil wekken dat hij aan het roer staat van deze regering, moet die sluiting er komen. Laat hij het Energiepact torpederen door de N-VA, verliest hij al zijn geloofwaardigheid, en gooit hij misschien beter de handdoek in de ring. Dat is dus de vraag voor de komende weken: hebben we nog een premier of niet? Het gaat ook om rechtszekerheid. De N-VA heeft zich ongelooflijk hard ingespannen voor de rechtszekerheid van Bart Verhaeghe en Uplace. Wat denken buitenlandse investeerders als een energieakkoord tussen de vier bevoegde ministers van dit land een vodje papier blijkt te zijn? Voor het bedrijfsleven zal de politiek daarmee definitief een onbetrouwbare partner worden.

Wij hebben niet de indruk dat het bedrijfsleven het heel erg zou vinden als de kerncentrales iets langer openblijven.

Calvo: Ik respecteer de mening van Pieter Timmermans en het VBO uiteraard, zij zitten op de lijn van de N-VA. Maar het gaat hier om een miljardenproject. De investeerders in gascentrales en windmolens willen weten in welk spel ze zijn terechtgekomen. Als Michel zo’n contractbreuk pleegt, zegt hij eigenlijk aan buitenlandse investeerders dat ze beter op een ander gaan.

De N-VA wordt verweten een kernuitstap onrealistisch te maken door de beslissing over de verkiezingen van 2019 te tillen. Maar is die uitstap nu al niet onrealistisch? In Zweden en Frankrijk komt men terug op eerdere doelstellingen, en de maatregelen die in het Energiepact staan, ogen niet erg haalbaar.

Calvo: Als we in 2003 met de voorbereidingen waren begonnen, hadden we 2025 met de vingers in de neus gehaald. De uitstap was nooit het probleem, wel dat de traditionele partijen die saboteerden. Ik herinner me nog de vorige legislatuur. In de oppositie voerde ik toen een eenzame strijd tegen de verlenging van de levensduur van Tihange I. Ik had geen enkele bondgenoot. Zelfs de partijen die in 2003 mee voor de uitstap hadden gestemd, verdedigden hem toen niet meer echt. Dat is vandaag gelukkig anders. De N-VA staat nu alleen. Het zal inderdaad een hele uitdaging zijn om de centrales op tijd te sluiten, ook al zegt de laatste studie van Elia dat het nog altijd mogelijk is. Maar mogen politici nog wat ambitie tonen? Die energieomwenteling is een geweldige revolutie. Mogen politici daarin enig voluntarisme tonen?

Sinds de nadagen van Guy Verhofstadt is ‘voluntarisme’ synoniem met ‘onrealistische ideeën’.

Calvo: Ik ken daar toch een andere betekenis van. Het zijn trouwens niet enkel de groenen die ambitie tonen. Ook Bart Tommelein gedraagt zich heel voluntaristisch sinds hij het Energiepact gesloten heeft.

De Vlaamse regering slaagt er waarschijnlijk niet eens in om de eigen energiedoelstellingen voor 2020 te halen.

Calvo: Wel, dit is ook een tijd van goede voornemens. Ik hoop dat het voluntarisme van Tommelein authentiek is, en niet enkel een manier om in de gazetten te komen. Op onze steun kan hij in ieder geval al rekenen. Weet u wie de utopisten zijn? De N-VA. Zij zeggen op hun site nog altijd dat ze de kerncentrales tot 2065 willen openhouden. Die installaties zijn dan negentig jaar oud. Dat is gewoon niet ernstig. De oud-politici van de Volksunie draaien zich om in hun graf. In de jaren tachtig heeft Agalev samen met de Volksunie geprotesteerd tegen een nieuwe reactor van Doel. Vandaag spant de N-VA zich liever in voor de belangen van het Franse Engie Electrabel. De N-VA is geen partij van volksnationalisten meer, ze zijn gewoon rechts en conservatief.

Of ze weten hoe belangrijk het bedrijfsleven is voor de welvaart van Vlaanderen?

Calvo: Wie heeft die vragen voor jullie opgesteld? Maar goed, ik ga de media niet bashen, een andere partij heeft daar een monopolie op (lacht luid). Serieus, ook voor de economie en de werkgelegenheid in Vlaanderen zou de kernuitstap en omschakeling naar hernieuwbare energie een goede zaak zijn.

Weet u eigenlijk al hoeveel die uitstap gaat kosten?

Calvo: Dat is een belangrijke vraag, maar elke keuze kost geld. Ook het langer openhouden van de kerncentrales zou een investering van 600 à 800 miljoen euro betekenen voor elke reactor. Dat is de enige reden waarom Electrabel iets minder enthousiast is over kernenergie dan enkele jaren geleden. Maar in plaats van in die oude centrales geld te blijven pompen, rollen we beter de rode loper uit voor hernieuwbare energie.

Maar hoeveel zou dat dan precies kosten?

Calvo: Dat hangt er een beetje van af voor welk scenario er uiteindelijk wordt gekozen. Elke piste heeft zijn eigen kosten.

Het lijkt u niet echt te interesseren.

Calvo: Dat interesseert mij absoluut. De energieministers hebben nu nog enkele weken de tijd genomen om de exacte cijfers beter te bestuderen. Er is vijftien jaar gewacht, dus dat kan er nu nog wel bij. Ik kijk ook uit naar hun resultaten, want wij zijn altijd de eersten geweest om alle cijfers op te vragen.

Maar de energieprijzen zullen fors stijgen. Bart Tommelein had zijn energieheffing beter verhoogd dan verlaagd.

Calvo: Er zal hoe dan ook geïnvesteerd moeten worden in onze energievoorziening. Wat in die discussie over het financiële plaatje niet wordt meegenomen, is dat wie de levensduur van de kerncentrales in België wil verlengen, met vuur speelt. De media berichten er niet meer over, maar in Duitsland en Nederland maken ze zich nog altijd zorgen over de scheurtjes in onze reactoren. We weten nog altijd niet wie Doel IV heeft gesaboteerd. Ik heb soms het idee dat de burgemeester van Antwerpen niet goed beseft hoe dicht Doel bij zijn stad ligt. Ook het kernafval blijft een probleem waar we het eigenlijk veel te weinig over hebben.

Of de centrales nu sluiten of niet, dat probleem is er natuurlijk al.

Calvo: Maar het wordt alleen maar groter.

Het blijft merkwaardig dat Groen straks pleit voor subsidies voor fossiele gascentrales. Zijn luchtvervuiling en klimaatopwarming geen grotere problemen dan de risico’s van kernenergie?

Calvo: Kernenergie zal onze klimaatproblemen niet oplossen, al is het maar omdat kernenergie onverzoenbaar is met hernieuwbare energie. Maar wij willen het monopolie van de kerncentrales natuurlijk niet vervangen door een monopolie voor gascentrales. In 2050 moet al onze energie hernieuwbaar zijn. Vandaag is dat aandeel nog maar marginaal, maar ik ben ervan overtuigd dat dat mogelijk is. De hernieuwbare energiesector breekt elke dag records.

Waarom wilde u voor dit gesprek eigenlijk niet in debat met een expert van de N-VA?

Calvo: Die partij weigert zo veel aanvragen dat wij af en toe ook onze afwegingen denken te mogen maken. In alle eerlijkheid: ik ben het debat ook wat beu. Zo goed als iedereen is ervan overtuigd dat die uitstap er moet komen. Kunnen we er dan nu eindelijk eens werk van maken? Kan deze regering eens bewijzen dat er nog iets kan bewegen in dit land?

Stel dat u lid was van Groen in Antwerpen. Had u dan voor of tegen Samen gestemd?

Calvo: Ik zou voor Samen hebben gestemd.

Ook nu nog, nadat is gebleken dat SP.A’er Tom Meeuws net als het stadsbestuur goed opschiet met Land Invest?

Calvo: Hij heeft een stommiteit begaan, en ik neem aan dat hij dat zelf ook wel weet. Maar daarmee zijn onze kansen niet verkeken. Vanuit het nationale perspectief was het waarschijnlijk verstandiger om ook in Antwerpen met een eigen lijst naar de verkiezingen te gaan. Waarschijnlijk zou die lijst een historisch hoge score halen, en dat op de meest zichtbare plek van Vlaanderen. Maar dat is dus het nationale perspectief. De vraag is of je met alleen die historisch hoge score de Antwerpenaar een dienst zou bewijzen. Om van beleid en burgemeester te veranderen, moet je de grootste partij zijn.

Zelfs in de Antwerpse districten zijn ze kennelijk niet overtuigd van de Samen- formule. Groen en SP.A dienen er in de meeste gevallen afzonderlijke lijsten in.

Calvo: Het zijn gewoon twee verschillende niveaus, meer moeten jullie daar echt niet achter zoeken. Weten journalisten trouwens dat er naast Antwerpen dit jaar ook in 307 andere steden en gemeenten verkiezingen plaatsvinden? Ik heb soms de indruk van niet. Die obsessie met Antwerpen en de kartels die daar al dan niet worden gesloten, voelt voor iedereen van de parking toch wat vreemd. (lacht)

We vroegen naar uw mening over Samen omdat we vermoeden dat u het standpunt van Mieke Vogels deelt: zij stemde tegen de samenwerking met de SP.A en lijkt meer sympathie te voelen voor Open VLD en N-VA dan voor de zuilpartijen CD&V en SP.A.

Calvo: Mieke is geen fan van de N-VA. Ik deel wel met haar een allergie voor het verstikkende van een zuil. Mogelijk heeft dat met mijn roots te maken. Die liggen in Willebroek, een old school socialistisch bastion waar je, om lid te worden van de raad van bestuur van de turnkring, een lidkaart van de socialistische partij moest hebben.

U hebt ook wel het imago dat u zich beter thuis voelt bij liberalen en ondernemers dan bij uitgesproken links en vakbondsdelegees.

Calvo: Dat beeld klopt niet. Ik kan me op veel plekken thuis voelen. Zoals ik me ook op veel plekken onwennig kan voelen. Anders dan het misschien lijkt, ben ik nogal verlegen van aard. (denkt na) Dat liberale imago dat sommigen mij graag aanmeten, is echt oppervlakkig. Ik kwam het parlement binnen in een kostuum, werk in Mechelen samen met een liberale burgemeester en heb in mijn boek (F*ck de zijlijn, nvdr) een hoofdstuk geschreven over ondernemen. Een echte groene als ik combineert het beste van de liberalen en de socialisten en voegt daar iets belangrijks aan toe: de zorg voor onze planeet.

In L’Echo stond dat u onlangs op bezoek bent geweest bij premier Michel. Hebt u daar over een mogelijke regeringsdeelname gesproken?

Calvo: Het was nog niet de bedoeling dat dat gesprek bekend zou raken, maar goed, het is er inderdaad geweest. En nee, wij waren daar niet om de meubelen te selecteren voor ons toekomstig kabinet. (lacht)

Waarom dan wel?

Calvo: We hebben met Michel gesproken over ons investeringspact, een stevig, onderbouwd plan dat tot 2030 reikt. We zouden daar graag met de meerderheid over samenwerken. Ik heb me vorig jaar misschien wel het meeste geamuseerd met het schrijven van dat plan. Ik had de indruk dat de premier open stond voor onze ideeën. Het was in ieder geval een constructief gesprek.

In het parlement bent u vaak hard voor Michel en zijn regering. Tegelijk zoekt u de samenwerking. Zo hebt u zelf voorgesteld om nog voor Kerstmis over de hervorming van de vennootschapsbelasting te stemmen.

Calvo: Onze oppositie is scherp én constructief. In dat dossier hebben we ons van onze constructieve zijde laten zien. Wij hebben gezegd: haal er een aantal te weinig doordachte zaken – zoals het gecontesteerde onbelast bijverdienen – uit, en dan kunnen we nog voor de kerstvakantie het voorstel rond die vennootschapsbelasting afwerken. Zodat er tenminste nog iets wordt gerealiseerd. Op zich is dat natuurlijk wel bijzonder, want het was de oppositie die voorstellen moest doen om nog iets gedaan te krijgen. Die houding ontbreekt blijkbaar bij de meerderheidspartijen.

Dat u het liefst zelf wilt regeren, is overduidelijk. In een dubbelinterview met Nollet in De Standaard zei u dat Groen in 2025 zelfs de premier wil leveren. Met welke partij zou u dan het liefst een regering vormen?

Calvo: Elke partij wil toch graag zo groot worden dat ze de premier mag leveren? Ik zie mogelijkheden voor een progressieve coalitie, als Groen en Ecolo groot worden. Wij kunnen samenwerken met christendemocraten, sociaaldemocraten, liberalen… Als tiener droomde ik van een paars-groene coalitie, naar de regering-Verhofstadt I die toen aan de macht was.

En met de PVDA? Uw voorzitster Meryem Almaci gaf zopas te verstaan dat ze geen graten ziet in een samenwerking in Antwerpen.

Calvo: (blaast) Haar woorden zijn sterk opgeblazen. De N-VA wil graag laten uitschijnen dat wij al een voorakkoord hadden met de PVDA. Dat is niet zo, laat staan dat Meyrem iets dergelijks zou hebben beweerd. Ze heeft alleen maar gezegd dat ze samenwerking niet bij voorbaat uitsluit. Ik ben het daarmee eens. Maar dat wil niet zeggen dat ik sta te springen om met de PVDA in zee te gaan.

Uw voorzitster liet in Knack optekenen dat Groen voor verbinding staat. Want ‘mensen zijn de bullebakkerij beu’. In werkelijk bent ook u niet vies van een stevige tackle. Zo omschreef u Francken ooit als ‘minister van muren en prikkeldraad’.

Calvo: Dat was een stijlfiguur in een scherpe column. Ik zou er niet elke week zo een schrijven, maar af en toe moet dat kunnen. Ik heb ook niks tegen polarisering over inhoud. Integendeel. Rond ideeën kan er niet genoeg polarisatie zijn. Dat is helemaal iets anders dan polariseren als het over mensen gaat.

Die uithaal naar Francken was toch op de man?

Calvo: In de tekst staat dat dit beleid zich wapent met muren en prikkeldraad tegen de vluchtelingen, en tegelijk een rode loper uitrolt voor het grootkapitaal. Dat is scherp, maar zet de mensen niet tegen elkaar op. Dat zullen wij nooit doen. Wij pleiten voor verbondenheid, maar dat pleidooi houdt niet in dat je stevige politieke discussies lamlegt. Het is niet omdat je voor verbondenheid pleit dat je over elkaars bollekes moet aaien in het parlement.

Jarenlang waren de ‘sossen’ de favoriete schietschijf van de N-VA. Het lijkt erop dat uw partij die rol aan het overnemen is. Ook bij de achterban, bij wie uw verschijning – getuige de sociale media – het effect heeft van een rode lap op een stier. Hebt u daar een verklaring voor?

Calvo: De reacties worden inderdaad feller en scherper. Maar eerlijk waar: ik lig daar niet van wakker van. We zullen ons werk misschien te goed doen? Die groeiende zenuwachtigheid zie ik dus als een aanmoediging om verder te werken zoals we bezig zijn.