Zeker een dozijn offshore bedrijven uit Panama en de Britse Maagdeneilanden hebben jarenlang een bankrekening gehad bij een branch van ING Belgium in Genève. Het gros van die offshores was eigendom van Russen die rijk werden in de grondstoffensector. Dat blijkt uit de Panama Papers.
Op 24 mei 2016 werden Rik Vandenberghe (toenmalig ceo van ING Belgium) en Birgit Van Camp (hoofd compliance) gehoord in de kamercommissie Panama Papers. Ze hadden geluk: in tegenstelling tot Dexia, Fortis, KBC en Bank Degroof was ING Belgium niét genoemd in de Panama Papers -de publicaties over offshoreconstructies op basis van 11,5 miljoen gelekte documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca. Volgens Van Camp stond ING ‘avers tegenover fiscale paradijzen en offshorestructuren’.
‘Doen we echt niets op het niveau van Panama? Ik zou misschien heel duidelijk willen stellen dat het heel duidelijk is dat wij niet wensen mee te werken aan het opzetten van offshorestructuren met het oog op belastingontduiking’, vulde toenmalig ceo Vandenberghe aan. ‘We zeggen altijd: integriteit staat voorop.’ En even later nog eens: ‘Hebben wij met ING België contacten met bepaalde structuren in belastingparadijzen? Neen, wij hebben die niet. Wij volgen dat heel duidelijk op en gaan die zaken na.’
Van Camp preciseerde wel dat de zaken bij een corporate structuur nog wat anders liggen. ‘Vroeg of laat zal een internationaal bedrijf langs een fiscaal paradijs passeren (…) Het beleid van ING daarover is dat wij volledige transparantie willen zien rond een dergelijke structuur.’
Flash forward naar 2018. Via Süddeutsche Zeitung belandt een nieuw gegevenslek van 1,2 miljoen Mossack Fonseca-documenten bij het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) en zijn partnermedia -waaronder Knack. Opnieuw zochten we in de documenten naar de betrokkenheid van Belgische banken. En ditmaal stootten we wél op ING Belgium, meerbepaald op de Zwitserse branch van de Belgische bank. In alle gelekte documenten samen geeft de zoekterm ‘ING Belgium’ trouwens 965 resultaten.
De ING-vestiging in Genève komt historisch voort uit de overname van BBL door ING. Sinds 2000 biedt ING via haar Zwitserse branch zogenaamde wholesale banking-diensten aan (bankdiensten voor bedrijven zeg maar). De branch geeft werk aan zo’n 250 personen en draaide in 2017 een omzet van 224 miljoen euro.
Paradijs voor oligarchen
Uit onderzoek van Knack in samenwerking met De Tijd, Le Soir en de Nederlandse kranten Trouw en Het Financieele Dagblad blijkt dat minstens twee dozijn offshore bedrijven uit Panama en de Britse Maagdeneilanden jarenlang bankrekeningen hadden bij de Geneefse branch van ING Belgium, of van plan waren om er te openen. Daarbij stond ING Belgium niet rechtstreeks in contact met Mossack Fonseca, de geregistreerde agent van de offshores in kwestie. De contacten verliepen doorgaans via Zwitserse tussenpersonen, vaak financieel adviseurs.
Bovendien blijkt uit de gelekte documenten dat de uiteindelijk begunstigden van die palmboombedrijven in heel wat gevallen Russische oligarchen waren, of andere burgers uit de voormalige Sovjet-Unie, die hun rijkdom vergaarden met de handel in olie, gas en andere grondstoffen.
Dat is geen onbelangrijk detail. Volgens de Nederlandse banktoezichthouder (De Nederlandsche Bank) vormen klanten die afkomstig zijn uit de Russische olie- en gassector een extra hoog risico voor corruptie en witwassen. De Geneefse tak van ING Belgium valt onder de supervisie van zowel de Zwitserse, Europese, Belgische als Nederlandse banktoezichthouders.
Enkele voorbeelden van offshore bedrijven die bankierden bij de Geneefse branch van ING Belgium:
1. Primavera Trading
Dit offshore bedrijf op de Britse Maagdeneilanden had tot minstens 2015 een bankrekening bij ING. Het is in handen van een steenrijke flamboyante Russische oligarch, die het in 2000 kocht via Mossack Fonseca. Opmerkelijk in de gelekte documenten is een gascontract dat Primavera Trading in 2015 afsloot met een offshore op de Seychellen, die op zijn beurt een bankrekening in Cyprus gebruikte. Op het contract staat duidelijk de ING-rekening van Primavera Trading vermeld. Maar of er daadwerkelijk overschrijvingen zijn gebeurd tussen de Seychellen en de Britse Maagdeneilanden via Cypriotische en Zwitserse bankrekeningen, blijkt niet uit de gelekte documenten.
Op 8 april 2016, enkele dagen na de publicatie van de Panama Papers, liet een Zwitserse tussenpersoon aan Mossack Fonseca weten dat zijn klanten Primavera Trading wilden opdoeken. Maar enkele maanden later beslisten ze om de offshore noch op te doeken, noch te onderhouden.
2. Santana Oil Corp
Een ander bedrijf uit de Britse Maagdeneilanden dat tot zeker nog in 2014 een bankrekening had bij ING Belgium in Genève was Santana Oil Corp. Interessant is dat Mossack Fonseca op 12 augustus 2014 een brief kreeg van het Financial Investigation Agency van de Britse Maagdeneilanden. Dat wilde graag weten wie de échte eigenaar van Santana Oil Corp was. Dat bleek een man uit Moskou. Herkomst van de middelen van Santana Oil Corp? De aan- en verkoop van olie in Rusland.
3. Blue Wind Equity
Nog een andere offshore uit de Britse Maagdeneilanden mét ING bankrekening was Blue Wind Equity. Dat bedrijf sloot, zo blijkt uit het documentenlek, in 2014 een leenovereenkomst af met een andere offshore op het palmboomeiland, in eigendom van een Russische miljardair en ex-politicus die in Monaco woont. Zijn offshore leende meer dan 3 miljoen euro van Blue Wind Equity om een luxeyacht van 65 meter lang (kostprijs: 41 miljoen dollar) deels mee te financieren. De som moest worden terugbetaald op de rekening van Blue Wind Equity bij ING Belgium in Genève. Het voorbeeld lijkt te suggereren dat de Zwitserse bankrekeningen niet louter voor strikt zakelijke doeleinden werden gebruikt.
4. Orsett Trading
De meest recente verwijzing naar een ING-bankrekening in Genève vonden we bij de Panamese offshore Orsett Trading, opgericht in 2006 en in eigendom van een Rus. Het bedrijf, een groothandelaar in graan met onder meer activiteiten in Egypte en Turkije, had in 2016 een omzet van liefst 280 miljoen dollar. Uit de gelekte documenten blijkt dat Orsett Trading zeker in 2014 nog een bankrekening had bij ING in Genève. Maar in het documentenlek vonden we ook het verslag van een Raad van Bestuur van Orsett Trading, die plaatsvond op 21 juli 2017. Toen besliste de offshore opnieuw om een bankrekening te openen bij ING Belgium in Genève. Of dat uiteindelijk ook is gebeurd, blijkt niet uit de gelekte documenten.
ING: ‘Géén commentaar’
We legden een lijst met meer dan twintig gelijkaardige offshores uit Panama en de Britse Maagdeneilanden voor aan ING, en vroegen of die nog steeds bankieren bij de branch in Genève. ‘Wij kunnen geen commentaar geven op individuele klanten of mogelijke klanten’, laat de woordvoerder van ING weten. Hij voegt eraan toe dat ING ‘geheel gecommitteerd is om zich in alle markten waar zij actief is steeds aan de geldende wetten, regels en ethische normen te houden.’
De bank hanteert volgens de woordvoerder ‘procedures op het gebied van customer due diligence en client activity monitoring‘. In mensentaal: het doet er alles aan om zijn eindklanten te kennen. ‘Indien van toepassing worden onze activiteiten op dit gebied geïntensiveerd, wat kan leiden tot het melden van ongebruikelijke transacties bij autoriteiten, het blokkeren van transacties of het beëindigen van de klantrelatie. Dit komt ook in de praktijk voor.’ Tot slot geeft hij nog mee dat ‘voor zakelijke klanten er een mogelijkheid is dat een offshore constructie ook een niet-fiscale reden kan hebben. De algemene insteek bij ING is dat men dergelijke situaties geval per geval bekijkt en natrekt.’
Panama Papers
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
