Hoe Piëch van VW de op een na grootste autobouwer ter wereld maakte

Ferdinand Karl Piëch mag 75 kaarsjes uitblazen. Als kers op de kaart volgt op donderdag 19 april de hernieuwing van zijn mandaat van voorzitter van de Raad van Commissarissen van Volkswagen AG, de op een na grootste autoconstructeur ter wereld.

Ferdinand Piëch werd geboren op 17 april 1937 in Wenen, als derde kind van de Weense advocaat Anton Piëch en Louise Porsche, dochter van autolegende Ferdinand Porsche die in opdracht van Hitler de Volkswagen Kever bouwde.

Ferdinand Piëch – kleinzoon van de legendarische Ferdinand Porsche – bracht zijn jeugd door in een Zwitsers internaat en studeerde machinebouw aan de ETH in Zürich. Zijn eindwerk over de ontwikkeling van een Formule 1-motor in 1963 bezorgde de jonge ingenieur een job in de ontwikkelingsafdeling van Porsche. Zijn eerste project was meteen een voltreffer. Met de Porsche 917 – een racemonster met 1100 pk – won het merk alle grote uithoudingsraces in Europa en de VS. De jonge Piëch dwong respect af door zijn technisch vernuft en tactisch inzicht, maar hij maakte ook vele vijanden door zijn haast ziekelijke drang naar perfectie en efficiëntie. In zijn recent overleden neef Ferdinand Alexander – de geestelijke vader van de Porsche 911 – had hij echter een betrouwbare en intelligente medestander. Door een besluit van de Porsche-familieraad verdwenen beide klasbakken echter uit de operationele leiding van het bedrijf.

NSU en Audi opstapje naar Volkswagen
Noodgedwongen stapte Ferdinand Piëch in 1972 over naar Audi NSU, op dat moment een merk met een oubollig imago en weinig aantrekkelijk gamma. Piëch kreeg een vrijgeleide voor de ontwikkeling van nieuwe modellen en motoren. In 1976 introduceerde hij de Audi 100 5E, de eerste personenauto met een vijfcilinder benzinemotor. Volgden een dieselmotor met rechtstreekse inspuiting (TDI) en een innovatief systeem van vierwielaandrijving. Met Walter Röhrl aan het stuur reed de Audi Quattro de concurrentie op een hoopje en behaalde het merk de titel in het wereldkampioenschap rally.

In 1993 zette Ferdinand Piëch een nieuwe carrièrestap voorwaarts en wordt hij voorzitter van Volkswagen AG. Met de steun van de werknemersvertegenwoordigers. Die geloven in de belofte van de ongenaakbare Piëch om Volkswagen uit te bouwen tot de nummer één in Europa. Het bedrijf was op de kwakkeltoer en sloot het boekjaar af met een verlies van 1,2 miljard. In een publiek statement stelde de nieuwe voorzitter de VW-directie persoonlijk verantwoordelijk voor het slechte resultaat, 23 topmanagers verloren hun baan. Om de kosten te drukken en de efficiëntie te verhogen, verplichtte hij de vier merken (Audi, Seat, Skoda en VW) tot meer samenwerking. Om meer synergie te bewerkstelligen, moest het aantal gemeenschappelijke onderdelen naar omhoog en het aantal productieplatformen naar omlaag.

Ferdinand Piëch wilde niet alleen meer auto’s verkopen en meer winst maken, hij wilde ook meer aanzien voor Volkswagen. De autoconstructeur bouwde nieuwe fabrieken in Amerika en Azië en kocht Bentley, Bugatti en Lamborghini. Aansluitend gaf hij opdracht aan de Bugatti-ingenieurs om een supersportwagen te bouwen die Ferrari en Co. in de schaduw zou stellen. Zo gezegd, zo gedaan. De Bugatti Veyron – 1.000 pk sterk en meer dan 400 km/u snel – werd de nieuwe maatstaf.

De voorzitter liet VW ook een luxueuze limousine bouwen die moest concurreren met de BMW 7 en Mercedes S-klasse. De Phaeton werd echter een commerciële flop, maar hij bleef wel in productie. Sterker nog, op het internet circuleren de eerste beelden van een opvolger die op de snel groeiende Aziatische markt een alternatief moet gaan voor de BMW 7 en Mercedes S-klasse. Nadat Volkswagen de onbetwiste nummer één in Europa is geworden, wil Piëch Volkswagen nu ook tot de nummer één in de wereld maken. Om dat objectief te bereiken, moet het merk toonaangevend worden in alle segmenten en in alle werelddelen.

In de marge kocht Volkswagen zich ook in bij de vrachtwagenconstructeurs Scania en Man. Een initiatief dat door zijn concurrenten als een strategische flater werd bestempeld, maar waarvan ondertussen is gebleken dat het om een meesterzet ging van meester-strateeg Piëch. Autoconstructeur Volkswagen deelt via zijn meerderheidsaandeel in Scania en Man nu ook de lakens uit in de sector van de vrachtwagens.

Nobody is perfect Ferdinand Piëch heeft zich ontwikkeld van een talentrijke ingenieur en succesvolle manager tot een van de meest invloedrijke captains of industry van de voorbije vijftig jaar. In die periode heeft hij ongetwijfeld ook fouten gemaakt, maar hij heeft uit zijn fouten geleerd en is nooit te beroerd geweest om het roer radicaal om te gooien, liever dan schipbreuk te lijden. Zoals in 2008, toen alles erop wees dat de kleine sportwagenfabrikant Porsche autogigant Volkswagen ging overnemen. David die Goliath verslaat! De coup zou de families Porsche en Piëch nog veel rijker hebben gemaakt dan dat zij al waren. Maar op de ultieme aandeelhoudersvergadering veranderde de patriarch plots het geweer van schouder, schoot Porsche-topman Wendelin Wiedeking in de rug en kelderde daarmee de overname. Tot grote woede van de Porsche-clan. Nauwelijks enkele weken later raakte bekend dat Porsche-baas Wiedeking een enorme schuldenberg had opgebouwd om de Volkswagen-overname te kunnen financieren. Zijn mentor had echter net op tijd lont geroken en kon op de valreep voorkomen dat zowel Porsche als Volkswagen onherstelbare schade zouden oplopen.

Neemt Frau Ursula de teugels in handen

We zijn ondertussen drie jaar verder. Porsche is het tiende merk van Volkswagen geworden én de families Porsche en Piëch zijn nu grootaandeelhouders van de op een na grootste autoconstructeur ter wereld. Zij zijn nu nog rijker dan dat zij al waren. Dat geldt ook voor Ferdinand Piëch zelf. Om te voorkomen dat zijn twaalf kinderen hun aandeel in Volkswagen ooit te gelde maken, heeft hij zijn fortuin ondergebracht in twee private stichtingen. Die komen na zijn dood onder toezicht te staan van zijn vierde vrouw, Ursula. Op voorwaarde dat zij niet hertrouwt. Maar zo wijs zal Ursula (55) wel zijn. Zij startte haar carrière als kindermeisje van de familie, schonk Ferdinand drie kinderen en neemt allicht straks de teugels in handen. Op de komende aandeelhoudersvergadering van Volkswagen AG staat immers de benoeming van Ursula Piëch als lid van de Raad van Commissarissen op de agenda en alles wijst erop dat de aandeelhouders de aanbeveling van hun voorzitter zullen opvolgen. ‘Ferdinand Piëch heb je beter niet als vijand!’ De Duitse media omschrijven hem als ‘een visionair en geniale techneut, een meester-strateeg die geen tegenspraak duldt en die zijn tegenstrevers in koelen bloede afmaakt. Om zijn doel te bereiken, zijn alle middelen goed.’

Urbain Vandormael