‘Wij willen méér gratis geschikte publieke toiletten, en we zijn niet alleen’

Voorzitster van de Vrouwenraad Magda De Meyer schrijft een pleidooi voor meer openbare toegankelijke toiletten. ‘Openbare toiletten moeten worden opgenomen als onderdeel van de strategische stads- of gemeenteplanning, het mobiliteitsbeleid en het stedelijk design.’

Deze morgen was Tim Eggermont te gast Bij Debecker op Radio 1. Hij pleitte ervoor om overal gratis het toilet te mogen bezoeken en zijn pleidooi bracht een heuse discussie op gang. Zo werd het wettelijk kader voor horeca en winkelgelegenheden onder de loep genomen. Die zijn verplicht om toiletten met directe toegang tot de winkelruimte open te stellen voor klanten, al mogen ze daarvoor een vergoeding vragen. Hoewel dat voor heel wat mensen een prima oplossing bleek, kan een dringend toiletbezoek opvangen niet enkel de verantwoordelijkheid zijn van winkels en horeca. De meeste luisteraars waren het er dan ook over eens dat er nood is aan meer openbare toiletten.

Wij willen méér gratis geschikte publieke toiletten, en we zijn niet alleen.

Ook de Vrouwenraad pleit al even voor meer gratis geschikte publieke toiletten. Daarmee bedoelen we voor iedereen toegankelijke én nette, goed onderhouden, veilige toiletten. Die beschikbaarheid is in het bijzonder belangrijk vrouwen, zwangere vrouwen, menstruerende vrouwen, vrouwen in de menopauze en voor personen (v/m/x) met een handicap of ziekte zoals incontinentie, de ziekte van Crohn, colitis, een voedselintolerantie, prostaatvergroting, voor oudere personen, voor personen op stap met (kleine) kinderen en voor kinderen, kortom voor iedereen die vaker naar het toilet moet gaan en daarbij op een op meerdere obstakels botst.

Uit onderzoek blijkt dat die groepen hun verplaatsingen zorgvuldig moeten plannen, of dat ze ervan afzien en thuisblijven omdat er geen toiletten voorhanden zijn. Toiletten spelen dus een belangrijke rol om de deelname aan het openbare leven voor iedereen mogelijk te helpen maken. Zo versterken ze niet alleen de toegankelijkheid van de stad, maar dragen ze ook bij tot de sociale veiligheid en het veiligheidsgevoel in de publieke ruimte, tot het behoud van het culturele erfgoed, tot het burgerschap en de deelname aan het stadsgebeuren en dorpsleven en ondersteunen ze de economische activiteiten en ontwikkeling van steden en gemeenten.

Los daarvan is naar het toilet kunnen gaan cruciaal voor je gezondheid. Als mensen hun plas ophouden, komt de urineblaas onder druk te staan. Het is een fabeltje dat het goed zou zijn om je blaas te trainen om je plas op te houden: dit zet alleen maar overbodige druk op je blaas, waardoor ze gaat uitrekken en ze op lange termijn minder goed zal functioneren. De blaas kan ook druk ondervinden van afvalstoffen in de urine waardoor de blaaswand kan beschadigen. Vooral bij wie vaak zijn/haar/hun plas ophoudt, kan er op die manier schade ontstaan waardoor je meer kans maakt op het ontwikkelen van infecties van de blaas of de urinewegen. Minder water drinken om te vermijden dat je moet gaan plassen is eveneens ongezond: dan kan de blaas schade ondervinden van het gebrek aan vocht en verhoogt de kans op nierstenen, nierontstekingen en incontinentie op latere leeftijd. Niet naar het toilet kunnen gaan kan ook veiligheidsproblemen met zich meebrengen: rijden met een volle blaas lijdt bijvoorbeeld tot concentratieverlies en additionele stress.

Meer openbare toiletten zijn dus een goede zaak. Maar over hoeveel toiletten hebben we het dan? Clara Greed, professor emeritus inclusieve stadsplanning aan de universiteit van West England, Bristol, berekende dat er 1 zittoilet per 500 vrouwen en kinderen nodig is, 1 zittoilet per 1.100 mannen, 1 zittoilet voor personen met een handicap per 10.000 ‘inwoners/passanten’ en 1 uniseks luiertafel faciliteit per 10.000 ‘inwoners/passanten’. De reden dat er meer toiletten nodig zijn voor vrouwen, is omdat ze niet alleen vaker naar het toilet moeten gaan, maar ook omdat ze het toilet langer nodig hebben en vaker aangewezen zijn op de aanwezigheid van publieke toiletten dan mannen. Zo kun je je plas nog wel (even) ophouden, maar je menstruatie niet. Dat verklaart ook meteen waarom we pleiten voor méér zittoiletten en niet voor meer urinoirs.

Openbare toiletten moeten worden opgenomen als onderdeel van de strategische stads- of gemeenteplanning, het mobiliteitsbeleid en het stedelijk design. Meer toiletten hebben immers alleen zin als ze ook degelijk verspreid, net én toegankelijk zijn. Daarom moeten we ook vermijden dat ze overlast aantrekken. Er wordt vaak gevreesd (en soms geconstateerd) dat openbare toiletten vandalisme, druggebruik en prostitutie aantrekken – een van de redenen waarom er bijvoorbeeld in de Verenigde Staten openbare wc’s gesloten worden. We zijn er echter van overtuigd dat kiezen voor een strategische aanpak met onder meer ingrepen zoals blauw verlichting (waardoor je aders niet zichtbaar zijn) deze overlast kan helpen voorkomen.

Openbare toiletten moeten worden opgenomen als onderdeel van de strategische stads- of gemeenteplanning, het mobiliteitsbeleid en het stedelijk design.

Samen met Plasactie vzw voeren we al even actie voor meer, toegankelijke, propere, gratis en veilige openbare toiletten. We zijn gestart bij de NMBS. Hoewel de treinmaatschappij in haar stations doorgaans wel over toiletten beschikt, zijn die vaak niet vrij toegankelijk omdat men ergens een sleutel moet gaan oppikken of betalen. Bovendien laat de hygiënische toestand nogal eens te wensen over. Uiteindelijk kwam het tot een onderhoud met de NMBS. Het resultaat? De NMBS belooft haar reizigers in haar tevredenheidsenquête te bevragen over de toiletten en stippelt op basis daarvan een strategie uit. Het volgende tevredenheidsonderzoek loopt van 1 oktober tot 31 oktober 2018, dus laat je stem horen! Begin 2019 zitten de NMBS, de Vrouwenraad en Plasactie opnieuw samen om een voorstel van strategische aanpak te bespreken.

Een eerste stap in de goede richting, maar we hebben nog een lang weg te gaan.