Bij het maken van goede voornemens komen al snel schuldgevoelens kijken wanneer je er niet in slaagt om die voornemens aan te houden. Een goede raad: beleef plezier aan je overtredingen!
Het is die tijd. Ze zijn onvermijdelijk. Voornemens. Minder drinken. Stoppen met roken. Gewicht verliezen. Meer gaan sporten. Minder werken. Meer werken.
BBC-journalist David Robson zet op een rij waarom dergelijke voornemens vaak een averechts effect hebben. In een column op de BBC-website verzamelde hij recent onderzoek waaruit moet blijken dat schuldgevoelens niet werken om mensen tegen overdaad te beschermen. Vaak integendeel.
Zo volgden onderzoekers van de universiteit van Canterbury, in Nieuw-Zeeland, in 2013 mensen die gewicht probeerden te verliezen, en een andere groep die geen gewicht wilde bijwinnen. In beide groepen werd een “verboden genot” voorgeschoteld, chocoladecake. Degenen die zich schuldig voelden over de chocoladecake hadden veel meer kans om niet te vermageren en in het tweede geval te verdikken, terwijl degenen die de onverwachte chocoladecake beschouwden als een feest, een uitzonderlijke lekkernij, een meevaller, er gemiddeld veel beter in slaagden hun gewicht onder controle te krijgen.
Dikke Amerikanen, lustige Fransen
Dit verklaart misschien, zoals de onderzoekers uit Nieuw-Zeeland argumenteren, waarom overgewicht een veel groter probleem is in de VS dan in Frankrijk. Frankrijk savoureert, terwijl Amerikanen eerder in schuld consumeren, met het dieetplan en de calorieteller binnen handbereik.
Rokers krijgen meer trek in een sigaret in een zone met rookverbod.
Zij die handelen met schuldgevoelens hebben, volgens de onderzoekers, minder geloof in hun zelfcontrole dan zij die handelen uit plezier. En dat is niet ten onrechte. Zelfbeheersing, weerstaan aan verleiding, is een uitputtende bezigheid, en als de verleiding lang blijft bestaan vaak een onmogelijke opgave. Je moet misschien af en toe toegeven aan de ene verleiding om de weerstand terug op te bouwen en aan een andere verleiding te kunnen weerstaan.
D’r zit ook een ander aspect aan, dat eerder werd onderzocht. Mensen die vanuit schuldgevoelens handelen, hebben vaak de indruk, misschien de pretentie, dat hetgeen ze proberen te vermijden hen meer plezier geeft dan anderen. Door lekkernijen in een context van schuld te serveren, verhoog je het genot. Niet helemaal vergelijkbaar maar toch: rokers krijgen meer trek in een sigaret in een zone met rookverbod.
Eet dan maar een hele taart
Wie handelt met schuld in plaats van in de eerste plaats uit plezier is ook vaker geneigd in een ‘wat maakt het uit’ houding te vervallen. De persoon met schuldgevoelens verorbert één stuk taart, dus het voornemen om geen taart te eten is gebroken. Maar als je je daarover al schuldig voelt, doet het er niet meer toe of er taart wordt toegevoegd. Dus neem nog een tweede stuk, en een derde. Eet desnoods de hele taart op. Terwijl dat volgende stuk, en zeker de hele taart, minder genot oplevert dan het eerste.
Samengevat: maak geen goede voornemens, in de mate dat ze schuldgevoelens opwekken, om te bereiken wat je op het oog hebt. Maar als je die voornemens wel maakt, beleef je misschien meer plezier aan de overtredingen.
(RR)
