Veel mensen die aan de ernstige ademhalingsstoornis slaapapneu lijden, weten niet dat ze de aandoening hebben. Nochtans kan slaapapneu op lange termijn erg gevaarlijk zijn. Maar hoe weet je of je gesnurk onschuldig is dan wel de oorzaak van een onderliggend probleem?
In een tijd waarin het ene na het andere taboe sneuvelt, hebben we er toch nog eentje gevonden: de slaapkamergewoontes. En dan hebben we het niet over eventuele zweepjes en andere kinky attributen, maar wel over snurken. Een vervelende en zelfs een beetje gênante gewoonte voor zowel diegene die eraan lijdt als voor de kamergenoten. ‘Toen we met de vrienden op weekend gingen, snurkte één van hen zo hard dat ik hem tegen de muur wilde plakken’, zegt een collega daarover. ‘Het was niet alleen zo luid dat ik er amper van kon inslapen, ik werd bovendien ook elke tien minuten wakker. Uit pure woede ben ik hem te lijf gegaan met het eerst het beste voorwerp dat ik kon vinden.’
Nog meer dan vervelend en mogelijke oorzaak voor wrevel tussen vrienden, kan luidkeels ronken ook soms een signaal zijn van een niet ongevaarlijk onderliggend probleem: het Obstructief Slaapapneusyndroom (OSAS). Dat is een sterk onderschatte, slaapgebonden ademhalingsstoornis die 320.000 Belgen treft, maar van wie het grootste deel niet beseft dat ze aandoening heeft. Slaapapneu is slechts bij één op tien vastgesteld. ‘Snurken is nochtans één van de belangrijkste symptomen van obstructief slaapapneu, zeker als gaat om erg luid snurken’, zegt David van Waesberghe, slaapexpert en manager van de afdeling Sleep & Respiratory Care bij Philips. ‘Het zou goed zijn als dat wat bespreekbaarder zou worden zodat patiënten sneller een diagnose en behandeling kunnen krijgen.’
Verstikkende slaap
Slaapapneu is niet onschuldig. Wanneer we in een diepe slaap terechtkomen, ontspannen de spieren in de hals en de tong. Bij sommige mensen raken daardoor de bovenste luchtwegen geblokkeerd waardoor de ademhaling stokt. Het gevolg is dat er een alarmbelletje gaat rinkelen in de hersenen en de patiënt wakker wordt. Sommige slaapapneu-patiënten worden tientallen keer per uur of honderden keer per nacht wakker, weliswaar zonder dat goed te beseffen, waardoor ze nooit in de diepe, herstellende slaap terechtkomen en dus nooit uitgerust zijn. Als gevolg daarvan ontwikkelen ze allerlei problemen. Ze zijn prikkelbaarder, ook al gaan ze op tijd slapen, ze kunnen niets meer verdragen, hebben ruzie met hun partner en hun sociaal leven komt op een laag pitje te staan.
Mensen komen met allerlei klachten bij de huisarts, gaande van zich niet goed en prikkelbaar voelen tot erectieproblemen, en komen buiten met bijvoorbeeld een antidepressivum
‘Een belangrijk nadeel bij slaapapneu is dat het zo moeilijk herkend wordt’, zegt van Waesberghe. ‘Mensen komen met allerlei klachten bij de huisarts, gaande van zich niet goed en prikkelbaar voelen tot erectieproblemen, en komen buiten met bijvoorbeeld een antidepressivum. Veel van de klachten bij slaapapneu komen immers voor bij een hele resem aandoeningen. Een bijkomend probleem is dat dé typische ‘slaapapneu-patiënt’ niet bestaat. Zwaarlijvige mensen en ouderen lopen dan wel een groter risico en ook mannen zijn kwetsbaarder dan vrouwen, maar slaapapneu kan zowel optreden bij een 50-jarige man met obesitas als bij een 25-jarige slanke vrouw.’
Heb jij slaapapneu? Doe de test
Nochtans is een vroegtijdige diagnose van levensbelang. Op korte termijn zijn de gevaren heel duidelijk. Mensen vallen in slaap achter het stuur of lopen een groter risico op een arbeidsongeval als gevolg van concentratiestoornissen. Op langere termijn manifesteert de ziekte zich als een ware sluipmoordenaar aangezien ook het gevaar op een hoge bloeddruk, hart- en vaatziektes en diabetes toeneemt.
Behandeling is absoluut noodzakelijk
‘Als slaapapneu niet behandeld wordt, leidt dit op lange termijn mogelijk tot ernstige problemen die een grote impact op het leven van de patiënt kunnen hebben’, waarschuwt van Waesberghe. ‘Het is daarom van groot belang dat je met je huisarts gaat praten wanneer je een aantal symptomen van slaapapneu herkent.’ Een behandeling is noodzakelijk, niet alleen voor je eigen gezondheid, maar ook voor de wetgever. Zo mag je niet met de auto rijden tot de apneu onder controle is.
Die behandeling is op zichzelf vrij eenvoudig. Dankzij een het beademingsmasker CPAP (continuous positive airway pressure) worden de bovenste luchtwegen open gehouden. Slapen met zo’n masker is echter vrij ingrijpend. ‘Er zijn nogal wat mensen met slaapapneu die zich niet willen laten behandelen. Wellicht zijn die oncomfortabele maskers een reden’, zegt van Waesberghe. ‘Daarnaast zijn er ook heel wat patiënten die in de eerste weken en maanden afhaken omdat het niet evident is om elke nacht dat maskertje op te zetten. Het is ook niet bepaald sexy. De uitdaging is daarom om CPAP-toestellen te ontwikkelen die goed werken, maar tegelijk ook comfortabel zijn en zo weinig mogelijk lawaai maken.’
Een nadeel is dat de patiënt de CPAP de rest van zijn leven iedere nacht moet gebruiken. Om de therapietrouw te stimuleren, bracht Philips eind vorig jaar de app ‘DreamMapper‘ op de markt als aanvulling op hun DreamWear-maskers. De app laadt alle gegevens van het toestel van de afgelopen nacht op en toont ze op een gebruiksvriendelijke manier aan de patiënt. Enerzijds moet de patiënt bij het opstarten van de app een aantal persoonlijke doelen en redenen voor zijn behandeling ingeven waar hij dan aan herinnerd wordt wanneer het eens wat minder gaat. Anderzijds bevat de app een heel aantal video’s die de patiënt kunnen helpen bij praktische dingen zoals het reinigen van het masker en het vervangen van de filters.
Voor wie een CPAP-masker geen duurzame oplossing blijkt, kunnen een mondbeugel die de onderkaak en de tong naar voren trekt (voor lichtere vormen van apneu) of een operatie een uitweg bieden. Zo kan men de neuspassage verbeteren of de luchtweg door de keel vergemakkelijken. Al is men erg terughoudend geworden met opereren omdat dergelijke operaties niet altijd succesvol zijn. Een veelbelovende nieuwe behandeling is de tongzenuwstimulator, een pacemaker die nu nog inwendig tussen de ribben wordt aangebracht en met een draad met de tongzenuw verbonden wordt. De tongzenuwstimulator is geschikt voor 1 op de 8 patiënten.
Chronisch slaaptekort
Door het stijgend aantal gevallen van obesitas neemt slaapapneu in onze samenleving toe. Gelukkig wordt de aandoening tegenwoordig ook steeds sneller herkend en stijgt de instroom van patiënten in de slaapklinieken. Een en ander heeft te maken met het feit dat er een toenemende aandacht is voor slaapstoornissen in het algemeen. En dat is niet zo verwonderlijk. Toen de Amerikaan Michael Rosbash vorig jaar samen met twee collega’s de Nobelprijs voor de Geneeskunde won voor hun onderzoek naar de biologische klok zei hij dat het Westen aan een chronisch slaaptekort lijdt. Van Waesberghe beaamt: ‘We nemen tegenwoordig veel te weinig tijd om te slapen. Slaap wordt vaak gezien als een statussymbool. Ik hoor af en toe mensen die bijna trots zijn over het feit dat ze heel weinig slapen en veel werken. Toch is slapen belangrijk en omdat we steeds meer met slaapproblemen te kampen krijgen, is het als technologiebedrijf onze taak om mee te denken aan oplossingen.’
‘Ga elke avond op min of meer hetzelfde tijdstip slapen, ook in het weekend, en probeer telkens op hetzelfde tijdstip op te staan. Zo heb je in het weekend ook niet de behoefte om uit te slapen.’
Soms moet je echter niet te ver gaan zoeken naar die oplossingen. De belangrijkste factoren voor een gezonde slaap liggen vaak gewoon bij jezelf. Regelmaat en een goede slaaphygiëne zijn daarbij essentieel, zegt van Waesberghe. ‘Ga elke avond op min of meer hetzelfde tijdstip slapen, ook in het weekend, en probeer telkens op hetzelfde tijdstip op te staan. Zo heb je in het weekend ook niet de behoefte om uit te slapen. Neem daarnaast de invloed van onnatuurlijk licht zoveel mogelijk weg voor het slapengaan en doe rustige dingen in de uren voor je onder de wol kruipt. Als je dan nog slaapproblemen ondervindt, grijp dan vooral niet naar zelfmedicatie, maar overleg met je huisarts die je op de juiste manier kan doorverwijzen’, besluit van Waesberghe.
Meer info: apneuvereniging Vlaanderen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
