Seks in het rusthuis: ‘Personeel moet leren omgaan met ex-68’ers die nu rusthuizen bevolken’

Er heerst nog altijd een groot taboe als het gaat over intimiteit en seksualiteit bij ouderen in zorginstellingen. Armonea, de grootste onafhankelijke seniorenzorgorganisatie in België, wil dat taboe doorbreken.

Uit een enquête van zorgbedrijf Armonea blijkt dat dit jaar 388 tachtigers die in de instellingen van Armonea verblijven, Valentijn vierden. De overgrote meerderheid zijn koppels die al meer dan een halve eeuw samen zijn, maar er zijn in de woon-zorgcentra van Armonea ook 18 nieuwe koppels, onder wie 1 teruggevonden oude liefde en 2 lesbische koppels. Armonea vindt dat seksuele relaties en contacten aangaan en onderhouden gezond is, niet alleen voor het lichaam, maar ook voor de geest. “Dat verandert niet wanneer je ouder wordt.”

Maar nog steeds heerst er een groot taboe als het gaat over intimiteit en seksualiteit bij ouderen in zorginstellingen. “Het taboe heeft voor een stuk te maken met een gebrek aan kennis en vaardigheden bij de professionele zorgverstrekkers in het praten en handelen in verband met intimiteit en seksualiteit”, aldus zegt Steven De Weirdt, psycholoog bij de vzw Aditi, die advies, informatie en ondersteuning geeft over seksualiteit aan personen met een beperking en ouderen.

Steeds mondigere bewoners

“Anderzijds is er in de instellingen vaak een gebrek aan privacy voor de bewoners en is er een beleid waarbij de deuren altijd moeten openstaan. In zo een sfeer komen bewoners niet aan intimiteit toe. En die bewoners worden ook steeds mondiger, het zijn de ex-68’ers die nu stilaan in de woon- zorgcentra komen en daar soms in conflict raken met directies en zorgverstrekkers die niet vertrouwd zijn met het thema.”

Samen met de vzw Aditi heeft Armonea een visietekst opgesteld. De komende maanden zal Armonea die visie in de praktijk omzetten. Dat begint met sensibilisering en vorming van de medewerkers en specifieke informatie aan bewoners en familie.

“Ook wanneer je ouder wordt, is er behoefte aan intimiteit en seksualiteit. Maar het is niet evident om dat in een woon-zorgcentrum te beleven en te uiten”, zegt Armonea-woordvoerster Kristel Goffin. “Uit de verhalen die we verzamelden blijkt dat er wel degelijk een taboe rust op intimiteit en seksualiteit in het woon-zorgcentrum. Bovendien blijkt dat je de liefde ook op hogere leeftijd nog in alle vormen tegenkomt.”

“Het betekent dat we nog meer aandacht hebben voor privacy voor wie dit nodig heeft, of dat we ervoor zorgen dat koppels die al een heel leven lang bij elkaar slapen en dat ook willen blijven doen, dat ook kunnen in onze woon-zorgcentra”, voegt ouderenzorgexperte Pascale Myncke toe. “Met dit project zal de levenskwaliteit van de bewoners verhogen.”

‘Den duvel’

Toch is de problematiek van intimiteit in zorginstellingen niet zo nieuw als de organisatoren van deze enquête willen doen geloven, nuanceert prof. Luc Van De Ven, klinisch ouderenpsycholoog van het Universitair Psychiatrisch Centrum, van KU Leuven. “In vele instellingen is men zich bewust van het feit dat men op zijn 80ste niet stilvalt op seksueel gebied, al zal seksualiteit op die leeftijd ook breder worden ingevuld dan op jongere leeftijd.”

Cruciaal is volgens Van De Ven de opleiding van het personeel. “Vaak zijn dat jonge meisjes met een romantische visie op het leven, maar die kunnen ook geconfronteerd worden met minder romantische scènes, want naast Valentijnvierende koppels, kun je ook koppels hebben uit het gedicht ‘Het Huwelijk’ van Willem Elsschot, koppels dus die mekaar de duvel aandoen. En dat leidt ook tot problemen.”

De bottom line is dat woon-zorginstellingen moeten investeren in teams die geoefend worden in het omgaan met heikele problemen in de instellingen. “Dan bedoel ik niet een lesje van een uur of twee over omgaan met onvrede, maar echte vorming die voortdurend wordt uitgebreid en aangescherpt”, besluit prof. Van De Ven.