Hormoonvervangingstherapie (HVT) kan niet alleen lichamelijke, maar ook mentale klachten doen afnemen. Maar dan moet het wel eerst van zijn kwalijke imago af.
Slechte geestelijke gezondheid is een groeiend probleem. In rijke landen werden de voorbije decennia massaal veel antidepressiva en kalmeringsmiddelen voorgeschreven. Toch werken die middelen lang niet bij iedereen. Maar liefst een derde van de mensen met een ernstige depressie zegt dat medicatie geen effect heeft op hun toestand. Geen wonder dat artsen hun blik verruimen.
Een opvallende nieuwe piste: hormoontherapie. Het idee is simpel. Door natuurlijke hormonen in het lichaam – en vooral de geslachtshormonen oestrogeen, progesteron en testosteron – op te krikken of bij te sturen, zou men mentale klachten kunnen verminderen.
Nieuwe pistes om psychische aandoeningen aan te pakken, zijn meer dan welkom. Maar om er echt voordeel uit te halen, moet er eerst iets worden gedaan aan het kwalijke imago dat hormonen met zich meedragen.
Jong Talent: Céline Wessa (27) onderzoekt waarom antidepressiva niet bij iedereen werken
Ook voor mannen
Hormoonvervangingstherapie (HVT) is vooral bekend als remedie tegen lichamelijke ongemakken zoals opvliegers of nachtelijk zweten tijdens de menopauze, wanneer oestrogeen- en progesteronspiegels dalen. Maar wie al eens een puber in huis had, weet dat hormonen ook het brein stevig beïnvloeden.
Onderzoek wijst erop dat het herstellen van hormoonspiegels soms verlichting kan brengen bij psychische aandoeningen zoals depressie en schizofrenie, die vaak zeer bestand zijn tegen andere behandelingen.
Niet alleen vrouwen zouden er baat bij hebben. Mannen kennen dan wel geen hormonale schommelingen zoals vrouwen in de menopauze, maar toch blijkt dat veel oudere mannen – mogelijk een derde – een te lage testosteronspiegel hebben. Almaar meer studies tonen aan dat extra testosteron ook bij hen kan helpen om stemmingsproblemen te verlichten.
Het idee dat ‘natuurlijk’ altijd goed is houdt hardnekkig stand en ontmoedigt velen om hulp te zoeken.
Toch blijft hormoontherapie een beladen onderwerp, zowel bij patiënten als bij artsen. Vooral de vrees voor een verhoogd risico op borstkanker heeft de reputatie van HVT flink geschaad. Vandaag neemt amper 5 procent van de Amerikaanse vrouwen in de menopauze hormoontherapie. Het idee dat ‘natuurlijk’ altijd goed is – zoals menopauze of ouder worden bij mannen – houdt bovendien hardnekkig stand en ontmoedigt velen om hulp te zoeken.
Sterke stijging van burn-out en depressie bij twintigers: ‘De effecten van de coronacrisis laten zich nu pas voelen’
Het probleem met testosteron
In het geval van testosteron is het probleem juist omgekeerd: daar is het enthousiasme soms té groot. Testosteron is immers een krachtig middel dat prestaties kan opkrikken. Vooral in de Verenigde Staten is een hele industrie ontstaan die het hormoon aan mannen van middelbare leeftijd probeert te slijten.
Charlatans en Instagram-influencers prijzen testosteron aan als het elixer van de eeuwige jeugd: een wondermiddel om spieren te kweken, het libido aan te wakkeren en het ouder worden tegen te houden. Maar over de schaduwzijden hoor je veel minder: dat testosteron bijvoorbeeld onvruchtbaarheid kan veroorzaken of dat hoge dosissen schadelijk zijn voor het hart. Zelfs sommige hormoonklinieken geven toe dat dubieuze voorschriften de sector in diskrediet brengen, al wijzen ze daarbij vooral naar de concurrentie.
Overdreven angst
Voor die testosteronindustrie is strengere regelgeving broodnodig. Klinieken zouden verplicht moeten worden hun klanten te testen en hen duidelijk in te lichten over de risico’s. Voor vrouwen draait het vooral om betere informatie. De angst rond HVT en borstkanker is overdreven en bovendien biedt de therapie gezondheidsvoordelen, zoals een lagere kans op osteoporose.
Er is dringend meer onderzoek nodig naar het effect van HVT op geestelijke gezondheid. Klinische studies moeten uitwijzen wie precies baat kan hebben bij hormoonbehandelingen. Omdat hormonen goedkoop zijn, kan de winst enorm zijn. Als de scepsis rond geslachtshormonen vermindert, zouden veel meer mensen ermee geholpen kunnen worden – niet alleen voor lichamelijke, maar ook voor mentale klachten.
Mentale gezondheid: een beetje bang zijn is best oké
