Onze gezondheidszorg is complex en duidelijke informatie is vaak ver te zoeken. Daarom bundelt Knack voortaan de kennis van vijf geëngageerde zorgprofessionals. Elke week beantwoordt een van hen een vraag die velen bezighoudt. Deze keer: apotheker Geert Van de Voorde.
‘De vervaldatum van medicatie is strikt en sluitend. Staat er bijvoorbeeld “exp. 09-25” op de verpakking, dan mag je het geneesmiddel gebruiken tot en met 30 september 2025. Daarna kan de werking van het actieve bestanddeel afnemen. In sommige gevallen is dat niet zo’n groot probleem, maar bij sommige medicijnen, zoals voor mensen met epilepsie of hartritmestoornissen, is een werking van minstens 99 procent absoluut noodzakelijk.
Dat betekent echter niet dat het bij andere medicatie wel veilig is om die nog na de vervaldatum te gebruiken. Naast een verminderde werkzaamheid kunnen er door chemische processen ook toxische stoffen ontstaan.
Farmaceutische bedrijven testen jammer genoeg alleen hoelang een geneesmiddel werkzaam blijft, en niet vanaf welk moment het mogelijk giftig wordt. Logisch, want zij willen natuurlijk dat het meteen na de vervaldatum wordt weggegooid en vervangen door een nieuwe verpakking.
De vervaldatum is overigens niet altijd zaligmakend. Sommige medicijnen, zoals crèmes, siropen en oogdruppels, zijn na opening maar beperkt houdbaar. Ongeacht de vermelde vervaldatum.
Zo mag je oogdruppels – tenzij dat anders op de verpakking is vermeld – maar één maand gebruiken. De bewaarmiddelen die erin zitten, kunnen het product daarna niet meer vrij van bacteriën houden. Gebruik je de druppels toch langer, dan loop je het risico op microbiële contaminatie, waarbij je letterlijk bacteriën in je ogen druppelt. Daarom noteren apothekers meestal de datum van aflevering op de verpakking.
‘Medicatie in de badkamer bewaren? Dat is een héél slecht idee.’
Wat veel mensen niet weten, is dat ook hoestsiropen maar één maand na opening houdbaar zijn. Dat is iets waar we in de apotheek vaak nog op moeten wijzen. Men ziet de vervaldatum op de fles en denkt dat de siroop sowieso nog goed is terwijl die eigenlijk al bedorven is. Zie je dat de rand van de fles versuikerd is, dan kun je het drankje beter niet meer innemen. Gebruik je een hoestsiroop die al maanden geopend is, dan drink je eigenlijk bacteriën. Met alle mogelijke gevolgen van dien.
Zelfs als je je strikt aan de vervaldatum en de houdbaarheidsrichtlijnen houdt, kan medicatie bederven als je die niet op de juiste manier bewaart. Soms staat er expliciet op de doos dat een middel, bijvoorbeeld, in de koelkast moet worden gelegd. Maar ook als er geen richtlijnen over de bewaarplaats in de bijsluiter staat, denk je daar best even goed over na.
Ik vraag mensen vaak waar hun medicijnkastje staat en heel vaak is het antwoord dan: “In de badkamer natuurlijk”. Terwijl dat de slechtst denkbare plaats is, want het is er doorgaans warm en vochtig.
Geneesmiddelen bewaar je het best op een droge, koele plaats, zoals een kelder of een afgesloten kast in een niet-verwarmde ruimte. Anders kunnen sommige medicijnen nog vóór de vervaldatum hun werkzaamheid verliezen of zelfs schadelijke stoffen beginnen vormen.’
