Steeds meer patiënten worden met multiple sclerose gediagnosticeerd. Artsen kijken naar artificiële intelligentie om het ziekteverloop beter op te volgen en therapieën op maat aan te reiken.
De ziekte met duizend gezichten, zo wordt multiple sclerose (MS) vaak genoemd. Dat is geen overdrijving: de symptomen en het ziekteverloop verschillen van patiënt tot patiënt.
‘Ik ken geen twee patiënten met MS die hetzelfde traject doorlopen’, zegt Judith Derdelinckx, neuroloog aan het UZ Antwerpen (UZA). Het maakt de diagnose en opvolging bijzonder uitdagend. Steeds meer artsen en ziekenhuizen kijken voor het zorgtraject naar de mogelijkheden van artificiële intelligentie.
Meer diagnoses
MS is een auto-immuunziekte van het centrale zenuwstelsel. Het lichaam valt de eigen myelinelaag aan, het beschermende omhulsel rond zenuwen. Die beschadiging veroorzaakt een wirwar aan klachten, afhankelijk van waar de ontstekingen zich afspelen. ‘Soms gaat het om verlammingen, soms om gevoelsstoornissen, geheugenproblemen of problemen met blaas en stoelgang’, zegt Derdelinckx.
Het aantal diagnoses stijgt, al is het onduidelijk of dat komt door een werkelijke toename of door betere herkenning. ‘Artsen hebben vandaag veel meer kennis over de ziekte, en dat geldt ook voor de algemene bevolking’, zegt Derdelinckx.
‘Er komt een massa informatie op ons af. We kunnen die niet meer manueel verwerken.’
Ook op technologisch vlak is veel vooruitgang geboekt, zegt de neuroloog. ‘MRI-toestellen zijn de afgelopen jaren enorm geëvolueerd. Afwijkingen in het hersenweefsel kunnen we vandaag veel preciezer en sneller opsporen. Ook labtechnieken zijn verbeterd, zoals de analyse van hersenvocht of bloed. Dat helpt om de diagnose te verfijnen en de ziekte beter op te volgen.’
Daar staat volgens Derdelinckx tegenover dat artsen overbevraagd zijn. ‘Er komt een massa informatie op ons af. We kunnen die niet meer manueel verwerken.’
Wat weet u over multiple sclerose? Test uw kennis!
Gepersonaliseerde behandeling
Daar moet artificiële intelligentie een antwoord op bieden. Specifieke algoritmes zouden MRI-beelden, bloedwaarden en klinische gegevens tegelijk kunnen analyseren, en patronen kunnen detecteren die voor het menselijk oog te subtiel zijn. Veel ontwikkelingen zitten nog in de onderzoeksfase, maar sommige maken stilaan hun intrede in ziekenhuizen. Bij sommige MS-patiënten worden AI-modellen bijvoorbeeld al ingezet om veranderingen in hersenweefsel nauwkeuriger op te sporen. Dat moet artsen toelaten het ziekteverloop beter op te volgen.
‘Sommige medicijnen werken geweldig bij de ene patiënt maar nauwelijks bij de andere.’
Wat AI volgens Derdelinckx écht interessant maakt, is het potentieel voor precisiegeneeskunde. Er bestaan heel wat medicijnen voor MS, maar artsen hebben vaak geen idee welk geneesmiddel bij welke patiënt het beste werkt. ‘Elk immuunsysteem is uniek. Sommige medicijnen werken geweldig bij de ene patiënt maar nauwelijks bij de andere.’ Derdelinckx hoopt dat AI immuunprofielen mee kan ontcijferen en zo therapieën op maat kan aanreiken.
Ook buiten de ziekenhuisomgeving zijn er kansen. Met AI-gestuurde apps en draagbare technologieën kunnen spraakveranderingen, loopsnelheid of handmotoriek in real time worden gemonitord. Die informatie kan dokters bijkomende inzichten bieden tussen consultaties in.
Vlaamse stappen naar een MS-behandeling
Valkuilen
Toch mag de technologie niet zomaar worden omarmd. Om AI-modellen te trainen zijn enorm veel data nodig. Dat roept privacyvragen op. ‘Zelfs anonieme gegevens moeten zorgvuldig worden beschermd’, benadrukt Derdelinckx. De datasets moeten ook voldoende gediversifieerd zijn en gegevens bevatten van minderheden en mensen uit ontwikkelingslanden, anders krijg je discriminerende toepassingen.
Artsen vragen ook terecht dat de modellen transparant werken. Ze moeten erop kunnen vertrouwen en begrijpen wat het algoritme vertelt. ‘Je mag niet blindelings volgen wat een algoritme zegt’, aldus Derdelinckx. ‘Als arts moet je het overzicht zelf kunnen behouden.’
‘We moeten patiënten nauwer betrekken bij het wetenschappelijk onderzoek naar multiple sclerose’