Behandeld kraanwater in flessen: kwam frauduleus mineraalwater ook in België terecht?
Hoe ‘puur en ongerept’ is natuurlijk water echt? Het antwoord klinkt nogal wrang: grote Franse mineraalwatermerken fraudeerden jarenlang met vervuild mineraalwater. ‘We hebben onze Franse collega’s om duiding gevraagd.’
Hoe werd met mineraalwater gefraudeerd?
Watermerken van onder andere ’s werelds grootste mineraalwaterbedrijf Nestlé en Sources Alma hebben onlangs bevestigd dat ze gesjoemeld hebben met de productie van sommige van hun mineraalwaters. De bedrijven behandelden vervuild mineraalwater uit Franse en Zwitserse bronnen met verboden zuiveringsmethodes zoals ultraviolette straling en actieve koolstof. Dat gebeurde om de veiligheid voor consumptie te garanderen, maar voor mineraalwater is zo’n behandeling niet toegestaan. Mineraalwater wordt uit grote dieptes opgepompt en direct aan de bron gebotteld. Er mag pas sprake zijn van ‘natuurlijk mineraalwater’ of ‘bronwater’ indien er geen reinigingsbehandeling aan te pas komt.
Voor alle duidelijkheid: de voedselveiligheid van het water werd steeds gegarandeerd. Alle pesticiden en bacteriën werden eruit gefilterd, zodat er geen gezondheidsgevaar was. De bedrijven wijzigden wel de samenstelling van het product en verstrekten vervolgens valse en misleidende informatie aan de consument. Consumenten kochten eigenlijk behandeld kraanwater in flessen voor 100 keer de prijs van kraanwater in de veronderstelling dat het water rechtstreeks van de bron kwam.
Mineraalwater, bronwater en leidingwater: wat is het verschil?
Mineraalwater moet onmiddellijk aan de bron gebotteld worden. Het verpakkingsproces mag de samenstelling van de mineralen (ijzer, zout, magnesium,…) in het water niet aantasten. Bronwater mag wel vervoerd worden om daarna in flessen te worden gebotteld. Soms worden waters van verschillende bronnen gemengd. Een ander verschil met mineraalwater is dat de de samenstelling van de mineralen in bronwater niet constant is. Bij mineraalwater is dat een vereiste voor bijvoorbeeld het gebruik voor babyvoeding. Zowel bronwater als mineraalwater mag niet chemisch behandeld worden. Het water is van nature zuiver door de filtering in de verschillende lagen in de grond. Leidingwater komt uit de diepere grondlagen, net zoals bronwater, of uit meren, rivieren en kanalen. Dit water wordt wel behandeld en voldoet aan strenge normen.
Hoe groot is de omvang van het flessenwaterschandaal?
De Franse Algemene Inspectie Sociale Zaken (IGAS) stelt dat ‘30 procent van de Franse merken gebruik maakt van niet-conforme behandeling om water te verkopen dan initieel niet geschikt is voor consumptie’. En dat zou nog maar het topje van de ijsberg zijn, gezien ‘de moeilijkheden voor controlediensten om opzettelijk verborgen praktijken te identificeren’, voegde IGAS eraan toe.
Dit bewijst opnieuw dat grote voedselbedrijven zich ongestraft ver boven de wet wanen.
‘De fraude is enorm’, bevestigt voedselwaakhond Foodwatch, die de bewuste waterbedrijven én de Franse overheid voor de rechter daagt. ‘Een derde van het water dat in Frankrijk wordt verkocht heeft een niet-conforme behandeling ondergaan, waaronder Cristaline, Perrier, Vittel, Hépar en Contrex. Dit bewijst opnieuw dat grote voedselbedrijven zich ongestraft ver boven de wet wanen.’
‘Er is duidelijk sprake van een overtreding van de regelgeving, misleiding van consumenten, economisch gewin en de intentie om te misleiden, aangezien de bedrijven de filtratieprocessen verborgen hielden voor de inspecteurs’, aldus Ingrid Kragl, van Foodwatch.
‘Het wordt een zware juridische strijd’, beseft de voedselwaakhond. ‘We nemen het op tegen Nestlé, een van de grootste voedselbedrijven ter wereld. Als kleine consumentenorganisatie durven we dit alleen omdat we weten dat er vele tienduizenden consumenten in heel Europa achter ons staan.’
Kwam het illegaal gebotteld water ook op de Belgische markt terecht?
De Economische Inspectie van de FOD Economie heeft een onderzoek ingesteld om na te gaan of Nestlé haar gefilterd water ook in België in de markt zette als puur mineraalwater. Nestlé heeft namelijk ook een bottelarij in België, gevestigd in Etalle in de provincie Luxemburg, die het merk Valvert op de markt brengt. Voorlopig zijn er geen aanwijzingen dat deze fabriek betrokken is.
Bij fraudeonderzoeken waarbij geen risico is voor de voedselveiligheid, zijn autoriteiten niet verplicht om meldingen uit te sturen naar andere lidstaten.
Ook de FOD Volksgezondheid, die bevoegd is voor de toekenning van de benaming ‘natuurlijk mineraalwater’, en het Federaal Voedselagentschap FAVV zijn betrokken bij het onderzoek. Nochtans is dit geen gezondheidsschandaal. ‘De behandelingen van het water hebben geen negatieve impact op de voedselveiligheid’, verzekert Hélène Bonte van het FAVV. ‘Op de meer dan duizend stalen die de recentste drie jaren werden genomen, blijkt dat meer dan 99 procent van de stalen conform zijn. Desondanks heeft het FAVV duiding gevraagd aan de Franse collega’s, maar nog geen antwoord ontvangen.’
Hoelang is de fraude al gaande?
Hoelang Nestlé precies de Franse regels schond, is niet duidelijk. De Franse Algemene Inspectie kreeg al in 2021 lucht van de zaak. Toch lichtte de Franse overheid de bevolking niet in over de misleiding. Ook de andere lidstaten van de Europese Unie werden niet geïnformeerd.
‘Bij fraudeonderzoeken waarbij geen risico voor de voedselveiligheid bestaat, zijn autoriteiten niet verplicht om meldingen uit te sturen naar andere lidstaten’, verklaart Bonte. ‘Dit zou een juridisch onderzoek in gevaar kunnen brengen. Indien er wel een risico voor de consument wordt geïdentificeerd en als blijkt dat deze levensmiddelen ook in de handel werden gebracht in andere lidstaten, dan moeten de lidstaten wel op de hoogte gebracht worden, zodat ieder op zijn grondgebied de gepaste maatregelen kan nemen.’
Ondertussen is Nestlé Waters gestopt met het gebruik van de technieken en werden een aantal bronnen in de Vogezen gesloten. Dat leidde tot een vermindering van de volumes van Hépar en Contrex.
Waarom pleegden de bedrijven fraude?
Volgens Nestlé Waters waren de behandelingen met UV en actieve koolstof nodig wegens ‘veranderingen in de milieuomstandigheden’ rond zijn bronnen, die het ‘soms moeilijk kunnen maken om de stabiliteit van de essentiële kenmerken’ van het water te behouden.
In mensentaal? ‘Door milieuvervuiling en de klimaatverandering raken waterbronnen steeds meer uitgeput’, legt Foodwatch uit. ‘De mineraalwaterproducenten kunnen niet langer voldoen aan de vraag naar hun “zuivere” waters.’
Foodwatch stelt daarom de vraag of het nog ethisch en ecologisch verantwoord is om ergens mineraalwater te bottelen om dat vervolgens met vrachtwagens naar de rest van Europa te verslepen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier